Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Utu Reriwe

Utu Reriwe.

Tame Parata.—E tino whakaae ana ahau ki nga kupu i makere mai i te page 21mema mo Awarua (ara) mo nga utu mo nga witi me nga oti me nga riwai e tonoa ana e nga kaiwhakahaere o te reriwe. Ki taku whakaaro na nga iwi mahi paamu i mana ai tenei whenua. Me titiro atu tatou kia ratou hei hapai ake i te Koroni i tona mate. I muri iho o te tukunga mai o nga tikanga whakahaere ki nga tini takiwa (ara) kia kaua te hunga mahi paamu e whawhao kia neke ake i te 240 pauna witi ki roto i te peeke kotahi, tau ana tetahi raruraru nui me te nui o te utu. Na mehemea e mauria mai ana he mira patu witi ki taku paamu hei patu witi a ki te mea kahore aku mihini hei weeti i nga witi i te kainga, me pehea e mohio ai ia ki te toimaha o nga witi i roto i te peeke kotahi. Ka tau he toimaha tanga ki runga ki a matou i runga i te utu i nga tini utu me etahi atu whiu, a ko tona tukunga iho ka tau te hoha me te raruraru ki te hunga mahi paamu. He mahi nui ma te hunga mahi paamu ki te weeti i a ratou witi, a ki taku whakaaro i runga i te iti o te utu o te witi inaianei kahore matou e pai kia whakaekea mai ano e etahi utu hei utu ma matou. I te wa i meatia ai kia hanga nga reriwe i Niu Tireni i kiia e hanga ana nga reriwe kia ahei ai te hunga mahi paamu te kawe i a ratou taonga ki te makete mo te utu iti. Heoi kitea ana e matou kihai i puta mai taua painga kia matou. Kitea ana e matou erangi nga kata me nga kaipuke nga mea ngawari te utu mo te kawe taonga. I mua e utu ana au i te rima hereni mo te tana mo te kawenga witi ki Tanitana, a inaianei e utu ana ahau i te iwa hereni mo te tana mo te kawenga ma te reriwe. Ko te he o tenei tu whakahaere kahore i puta he painga ki te Koroni i aua reriwe, erangirangi ano nga tikanga kawe witi o mua e mama ana i nga reriwe. Heoi kahore e puta he painga ki nga kaimahi paamu ririki o nga tuawhenua. I toku takiwa he nui te mate e pa ana ki nga Maori. Ko tetahi o aua mate ko te iti o a ratou whenua hei kimihanga i tetahi ora mo ratou heoi ki te whakaneke ake nga utu mo nga reriwe e kore rawa e puta tetahi pai ki nga Maori i te iti o a ratou whenua. Ki taku whakaaro me ata whiriwhiri tenei mea e te Minita o nga reriwe hei whakangahau i te hunga mahi paamu. E korero ana ahau i runga i toku tino mohio ki tenei mea a no te mea e tae ana ki te rua ki te torn mano peke witi e tuku ana e au ma te reriwe i nga tau katoa a me ki ake au i te tau 1884 te kau hereni te nekenga ake o te utu i tonoa ki au mo etahi taonga i tukuri e au ma te reriwe a tau ana te mate ki runga ki au. Ki taku whakaaro me whakairi hoki tenei toimahatanga ki runga ki etahi atu. Ki taku mahara he take tenei me ata whiriwhiri marire e te Whare a e koa ano ahau i te mea kua tukuna mai ki te awaro o te Whare.