Kooti Whenua Maori I Uawa.

Timi Kara. — Ka patai ki te Minita Maori mehemea ka whakaae ia ki te tono a etahi Maori kia whakanukuhia te Kooti Whenua Maori e tu ana kei Uawa i naianei kia tukua mai tetahi Tiati hei whakahaere i taua Kooti taea page 74noatia te whakaotinga pai, i te mea hoki ko te Kaiwhakahaere o taua Kooti inaianei he Kaiwhakawa Tuturu, a e raruraru tonu ana ia ki tana mahi whakawa me te whakanekeneke tonu i te Kooti kia haere ia ki Turanga. A he nui te raruraru me te mate e pa ana ki nga Maori i te taringa roatanga me te pau nui o a ratou kai me a ratou rawa. He maha ona whakaatutanga i tenei mea ki te Kawanatanga, otiia kahore i tino tahuritia. He mea nui rawa tenei ki te Iwi Maori, na reira me whakaaro marire te Kawanatanga. Mehemea he Kooti Pakeha tenei e korerotia nei, tera e whakaaetia. Na e tino he ana kia ruihi noaiho nga Maori, a kaore e pena te nui o te whakaaro a te Kawanatanga mehemea na te Pakeha tenei tono. Ki tana mohio heoi te take i whakaturia nga Kaiwhakawa Tuturu hei Tiati, hei whakawa i nga tono whakakapi tupapaku anake. E hara i te mea mo te Whakawa i nga whenua papatupu me era atu mahi penei me te tino Tiati o te Kooti. Ki tona mohio me waiho kia kotahi tonu te mahi o enei Kaiwhakawa Tuturu, ko te whakawa wira anake.

Te Miterehana. — I whakaatu mai ano te mema nei mo te mate e pa ana ki nga Maori i runga i tenei mea a kua uiui ano ia ki taua Kaiwhakawa Tuturu, a kua ki mai taua tangata kaore kau i pa e raru ki nga Maori i runga i tana whakanukuhanga i te Kooti. Otiia kei te hurihuri te Kawanatanga i tetahi ritenga e kore ai e maumaua te moni a nga Maori me te tatari roa amuri ake nei.

Nga Rori I Otaki.

Hoani Taipua. — Ka patai ki te Kawanatanga kia tino whakaaro nui ratou ki te mahi a nga Pakeha ara nga ropu Takiwa e whakapau kino ana i nga whenua a nga Maori i te takiwa o Otaki i runga i te mahi i nga tini rori. Tera tetahi piihi a tetahi tangata i Otaki, kua mahia e nga Pakeha inaianei e toru nga rori i waenga o te piihi a taua Maori, kua kino rawa te ahua o taua whenua. Kua ki mai tetahi Pakeha mohio tera e tae ki te ono maero te roa o te taiepa i te taha o aua rori. Mehemea e whai whenua ana nga Pakeha me nga Maori i te taha o te rerewe, nui rawa te tupato o nga ropu takiwa kei tangohia tetahi wahi o te whenua a taua Pakeha, a te Manawatu Reriwe Kamupane ranei, mo te rori, kore rawa, erangi ka tangohia ko te whenua a te Maori anake. No te auetanga o te Maori kua whakakinoa nei tona whenua, ka haere mai ia ki te Kawanatanga a ka whakaatu mai te mapi o taua whenua, me te patai hoki na wai te mana i haere ai te kai ruri ki te mahi. A kua kite te Minita Maori he pono, he mate nui tenei. Kua patu waea mai nga Maori o tona takiwa kia tonoa te mahara o te Kawanatanga mo tenei mea. Ko te Moroati te tangata Maori kua raru nei. E rima rau pauna te utu o te Kinonga o tona whenua me te taiepatanga i nga rori e wahi pu ana i tona piihi. Kanui tona koa mehemea ka utu mai te Kawanatanga i tona patai.

Te Miterehana. — E tika ana kua tae mai ano taua mema nei ki au mo tenei mea a kei te whakaaro nui te Kawanatanga. Kua tae hoki te tono ki te Tumuaki o nga Ruri kia tirohia kia ripoata ia mo tenei raruraru, otiia kaore ano kia tae mai tona ripoata. Engari kei te whakaaro nui te Kawanatanga ki tetahi tikanga e taea ai te arai i nga ropu takiwa ia ratou e tango kino ana i whenua Maori hei rori. Me matua tono mai ratou ki te Tari Maori tera e marama.

Mahi Tiaki Ika Hamana.

Tame Parata. — E koa ana i te mea kua ara tenei take ki roto ki te Whare te take, e pa ana tenei ture ki nga Maori o Te Waipounamu. Kaore i te marama rawa te ture nei. I runga i te tikanga o te hokonga o tera motu e Ngaitahu, i whakatoea nga wai kia Ngaitahu. Otiia kua takahia e te Kawanatanga taua ritenga i muri nei. E haihia ana ia me puare nga awa kia ahei ai nga Maori ki te haere noa atu ki te patu ika. Otiia kei te wehi rawa ratou inaianei kei he ratou i te ture. Ahakoa nui te hiahia o nga Maori i Temuka ki te hi ika kaore ratou e tukua. Mehemea ka homai he Pire mo tenei mea me whakapuare he takiwa ki nga Maori, a me whakamana hoki nga ritenga o te hokonga o Te Waipounamu e Ngaitahu. Kei te pa ano taua mea ki te moana e page 75karangatia nei ko Waihora. E kore e tika kia araia nga Maori, i te mea ko ta ratou mahi ika, he mahi kai. Tetahi, he iwi tiaki pai te Maori, he rahui marire ia ratou awa, roto patunga ika. I tukua mai ia ki tenei Whare hei awhina i te tika mo nga Maori. Na reira ka whakamarama ia ki te Whare. Kia kaua e takahia enei mana i whakapumautia ki nga iwi Maori o nga Motu e rua. Me tuku rawa nga Maori kia haere ki a ratou awa, repo, roto mahi kai ai ma ratou kaua e araia. He nui nga pitihana a nga Maori mo enei mea kua tukua mai ki tenei Whare. Pai atu te tiaki a te Maori i enei taonga i to te Pakeha.