Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Pire Kooti Whenua Maori

Pire Kooti Whenua Maori.

Taiwhanga.—I hanga e te Kawanatanga i te Paramete kua hori nei etahi Pire e torutahi. Kihai i tukuna mai ki tenei Whare erangi i tukuna atu ki tera Whare kia Ta Perereka Witika mana e kokiri ki taua Whare. No te taenga mai ki tenei Whare ka whiriwhiria e nga rangatira Maori a ka tahuri ki te turaki. Ko tetahi o aua Pire he Pire whakakore i te Ture Whakahaere Whenua Maori. Ko te tikanga whakakore i taua Ture he mea kia taea ai te hoko i nga whenna Maori. Mei kore matou e turaki i taua Pire kua wha kua rima ranei nga miriona eka kua pau i muri iho i te mutunga o tera Paremete. I tenei tan kihai i toru anake nga Pire a te Kawanatanga erangi e whitu, erangi ko nga tikanga o enei Pire e whitu ko aua tikanga ano i puta mai i roto i era, (ara) he mea kia riro ai nga whenua o nga Maori. E rua aku Pire i kokiri ai i tera Paramete, (ara) ko te Pire Whakaora Maori me te Pire Whakakore i te Ture Kooti Whenua Maori. Ko aku Pire e rua nga hoariri o nga Pire e toru a tie Kawanatanga, a hinga aku Pire me a te Kawanatanga hoki. Ko taku i hiahia ai kia pera ano hoki nga Pire o tenei Paramete me whawhai aku Pire e rua ki nga Pire e whitu a te Kawanatanga. Ka tahuri ano hoki au ki te turaki i enei Pire a te Kawanatanga me era atu Pire a ratou e pa ana ki nga Maori i roto i te Komiti. A ka pena tonu ahau i te roanga o toku noho i roto i tenei Whare. Ko te take i noho ai matou i konei he whakahaere i nga take i waenga i nga Pakeha i nga Maori. Kahore au e pai ki enei tikanga a te Kawanatanga e hoko nei i nga whenua o nga Maori ki te parenga mo te eka a ka hoko ki te Pakeha mo te £50 me te £100 i te eka. Ko taua tikanga a ratou he muru i nga whenua o nga Maori he muru hoki i nga moni a nga Pakeha. Ki taku whakaaro kua tae tenei ki te wa e whakamutua ai taua mahi. A me tuku ma matou ano e whakahaere o matou whenua. Ma reira hoki te ahei ai matou te hoko whenua ki nga Pakeha powhara kia ora ai a ratou tamariki haunga te tuku atu i nga whenua kia hokona e nga Pakeha whiwhi i te moni me nga mango kai whenua. E tino mohio ana ahau he momou ta matou whawhai i konei. He whakahaere hoki ta matou i nga take Maori, a e hiahia ana ahau kia tukuna mai e te Kawanatanga me te Paramete tetahi huarahi tika kia matou. Ehara ta matou i te mea kia motuhake he ture ma matou penei me a etahi tangata me ta nga nuipepa e korero nei. Ehara ta matou i te mea ma matou anake e whakahaere a matou tikanga erangi koa he tikanga tika ki waenga i ia tangata i ia tangata. Kahore nga mango kai whenua nei e pai kia araia te hoko, a kahore hoki ratou e pai kia tau te whenua ki nga Maori me te hunga rawakore. E hiahia ana ratou kia riro kia horomia nga whenua katoa a nga Maori e ratou. Ka whawhai tonu ahau ki enei Pire ki te kore te Paramete me te Kawanatanga e tuku i aku Pire e rua kia paahi. E whitu nga Pire a te Kawanatanga, a ahakoa e whitu rau a ratou Pire, ka tahuri ahau ki te turaki, ki te kore e tukuna kia paahi aku Pire e rua. Kahore aku hiahia kia paahi aku Pire i nga Whare e rua. Erangi e hiahia ana ahau kia paahi taku Pire Whakaora Maori i roto i tenei Whare anake. Ki taku whakaaro he mea pai mo Niu Tireni kia hohoro tonu te whakakore atu page 58i te Tore Kooti Whenua Maori (ara) mo te hunga rawakore nei m te Maori. Kahore he korero ke atu aku i tenei na. Ekore ahau e turaki i nga Pire a te Kawanatanga ki te tukua aku hoki kia paahi.