Ture Kooti Whenua Maori.

Timi Kara. — Ki taku whakaaro kahore e tika te rarangi i whakahuatia nei e te Minita Maori. Ehara taku e te mea kia whakaarahia ano he korero mo runga i enei Pire. No te mea he mea tika kia hohoro te tae atu o enei Pire ki te Komiti i whiriwhiria hei whiriwhiri i enei take. Erangi me ki ake ahau mo runga i tenei rarangi e tino he ana. Mehemea i he te mahi a te Kawanatanga i runga i te tuku moni ki nga tangata kihai i whai take ki te whenua, ka mate ko te hunga whai take kihai i tango i nga moni. A he aha te take kia utu ai ratou mo nga pohehe a nga Apiha o te Kawanatanga. Ki taku whakaaro me ata whiriwhiri taua rarangi i mua o te pahitanga o taua rarangi.

Taipua.—E te Tumuaki ahakoa e hiahiatia ana kia tukuna tenei Pire ki te Komiti. Ka korero ahau inaianei mo runga i taua Pire. Ki taku whakaaro ehara i te mahi tika te mahi a te Whare te hanga Pire tonu i ia tau i ia tau mo runga i nga whenua Maori. Mehemea hei painga mo nga Maori nga Pire e hanga nei i ia tau i ia tau katahi ka pai. Erangi e ki ana ahau kihai nga tini Pire nei i hanga hei painga mo nga Maori erangi hei whakaeke i te raruraru hei whakaugawari i nga tikanga hei tango io ratou whenua. Mehemea i tukuna mai aua Pire hei Painga mo te Pakeha raua_; tahi ko te Maori, heoi te mea tika me whakaae i ta nga Maori e tono nei ki a whakaturia nga Komiti Maori me te tuku atu ma ratou e whakahaere i nga take ki nga whenua. Ko taku ki tenei mehemea e tukuna atu ana te mana ki nga Komiti Maori ma ratou e whakahaere i nga take i te tuatahi a i muri iho ka tuku atu ma te Kooti Whenua Maori e whakaoti kua mutu nga raruraru kua pai hoki te mahi a te Kooti me te tino oti. Inaianei e whakawa ana nga Tiati i runga kau i to ratou mohio. Heoi ta ratou mahi he noho i roto i te Kooti he whakarongo ki nga korero a ka tuku i ta ratou whakataunga ahakoa tika ahakoa he ranei. Ko tetahi he kahore he Kooti Motuhake hei tukunga atu mo nga tono a nga Maori mo nga whakawa tuarua tuarua ranei. Heoi hoki te mea nui ki nga Maori.ko o ratou whenua, a kahore ratou e pai kia kite i o ratou whenua e heke atu ana i raro i o ratou waewae i muri iho i enei whakataunga. E mahara ana nga Maori heoi o ratou taonga nui ko o ratou whenua no reira i kore ai ratou e pai ki te tuku i o ratou whenua kia ata whakawakia tuaruatia kia tau tika ai nga whenua katahi ka tika. E tino mohio ana ahau mehemea no nga Pakeha nga whenua Maori kua hanga e ratou etahi ture ngawari etahi ture tika hei whakahaere i nga whenua. Ko tetahi ko te tu a nga Tiati i roto i te Kooti. Ko te Kawauatanga anake to ratou whakawhirinakitanga. Kua araia nga Kaiwhakawa o te Kooti Hupirimi me etahi atu Kaiwhakawa kei tata atu tetahi tangata ki te whakareke i o ratou whakaaro. Otira kihai i peneitia te tikanga ki nga Tiati o te Kooti Whenua Maori. Ka korero ahau i naianei mo runga i te rarangi tua ono (ara) mo runga i nga tikanga e pa ana ki nga moni i tukuna e nga Apiha a te Kawanatanga mo runga i nga whenua Maori. Ki taku whakaaro kua kore aua moni. Ko te Ture hoki tenei o tenei whenua. Ki te nama tetahi tangata i tetahi a ka tarewa tonu taua nama a taea noatia nga tau e ono heoi kua ngaro nga moni a te tangata i tuku nama ra, a kahore he ture e taea ai e ia te tono. Ki taku whakaaro me pera ano hoki nga moni kua titania nei ki runga i te mata o te whenua e nga Apiha a te Kawanatanga. Ehara hoki i nga Maori i haere atu ki te tono i runga i aua tukunga moni katoa e nga Apiha a te Kawanatanga. E mohio ana ahau ko te mahi a aua Apiha i runga i etahi tukunea moni e whai haere ana ratou i nga Maori ki o ratou kainga me te tono ki nga Maori kia tango ratou i te moni. I kite hoki ahau ko nga Apihae manakitia ana e te Kawanatanga page 57ko nga Apiha e whai haere ana i nga Maori ki o ratou kainga ngaherehere, me te akiaki kia tango ratou i te moni, a ko nga Apiha hoko whenua i wehi ki te hoko pera kihai i manaakitia. Ki taku whakaaro kahore e tika kia tono te Kawanatanga kia utua nga moni i tukuna mo runga i nga whenna i te mea kahore ano Ma whaiawakia nga take e te Kooti Whenna Maori. E ki ana hoki ahau me kaua he moni e tukuna mo runga i nga whenna Maori kia oti rano te whakawa e te Kooti. Me ata whakaoti marire nga take ka tahi ka utu ai i nga moni ki nga tangata whai take. Ki taku whakaaro kihai rawa i tika te mahi a te Kawanatanga ki te tuku moni i runga i nga whenua Maori kahore nei ano i whakawakia e te Kooti, (ara) i te wa i utua ai ana moni, a kahore hoki e tika inaianei kia tono kia utua ana moni i tukuna hetia. Otira ka kovero ano ahau i aku whakahe ina tukuna atu ki te Komiti.