Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Paraire, te 29 o Hune, 1888. — Nga Apiha O Te Kooti Whenua Maori

Paraire, te 29 o Hune, 1888.
Nga Apiha O Te Kooti Whenua Maori.

Meiha Ropata Wahawaha.— E te Tumuaki me whaikupu atu au mo runga i nga kupu a te Kawanatanga i whakapuaki ai mo tera whaikorerotanga aku i taku tukunga mai i taku motini. Me whakahoki e au etahi o nga kupu a te Whitika. I ki mai ia kaore ano ia kia rongo kupu whakapae mo nga Kaiwhakamaori, kaore hoki ia i te mohio ki nga Kaiwhakamaori me a ratou mahi. I tono mai ia kia whakaaturia atu e au nga mea e whakahengia ana e au kei reira te ata rapurapua ai. I ki mai ano hoki ia e kore e taea e ia te rapu i nga mahi a ia Kaiwhakamaori katoa puta noa nga motu nei. Na me ki atu ano hoki au e kore hoki e taea e au te rapu nga mahi a ia Kaiwhakamaori, Ateha, Karaka ranei, notemea hoki kei te aroaro o te Kawanatanga e takoto ana te mea hei whakaaturanga maku. Kei te ki tonu nga ruma o te Paramete nei i nga aue me nga tangi me nga whakapae a nga Maori mo runga mo enei take, penei tonu me te wai te maringi mai o a ratou pitihana. Me hoki ano aku korero mo runga i aku kupu i whakapuakina ra e au i te tukunga mai o taku motini. I penei taku motini he mea tika mate Kawanatanga e ata komiri mai aua apiha i nga hunga whaimatauranga tangata tika pono e tika ai hei mahi i aua mahi. I mahara au he mea tika tenei kia mahia inaianei, notemea hoki kua roa noatu e mau ana enei hara o te Kooti Whenua Maori. Ko taua Kooti i whakaritea mo te iwi Maori. Kotahi ano ingoa ko te Kooti Whenua Maori kaori i tuaruatia nga ingoa kia penei Pakeha Maori, kaore kotahi ano ingoa Kooti Whenua Maori. I te tau 1886 kapaahitia tetahi Ture, a no te tau 1887 ka puta te hiahia a nga Maori ki te Kawanatanga kia whakarereketia ano taua Ture, kihai hoki i taea. A i tenei tau 1888 kua tukua mai ano he Pire hei whakatikatika i taua Ture; a he aha te Kawanatanga te tahuri ai ki te whakatikatika i nga mahi me nga tikanga o te Kooti Whenua Maori? I te mea hoki no mua mai ano i kitea ai tona he. Na mo runga i nga page 5Kaiwhakamaori me nga Ateha, me ata whakaatu atu au ko nga Ateha ano kei te tuku atu i a ratou tono kia whakatungia ratou, kaore nei he kupu atu ki te iwi, a whakaturia ake e te Kawanatanga taua tangata kuare noaiho nei hei Ateha. He pera ano hoki nga Kaiwhakamaori, nana ake ano hoki te tono kia whakaturia a ia i runga i tona hiahia kia uru atu ia ki nga mahi; a e tukuna atu ana tona tono ki te Kawanatanga. Ahakoa he Pakeha he Maori ranei, ki te mohio ia ki te reo Maori ka kiia he tangata tika a whakaturia atu e te Kawanatanga. Engari hoki kaore au i te korero mo te Kooti kotahi mo etahi Kooti ranei, mo tetahi Kaiwhakamaori Ateha kotahi ranei; engari e korero ana au mo nga tangata katoa e whakamahia ana i roto i aua Kooti, a e tono atu ana au ki te Kawanatanga kia murua atu te hara o te Kooti me ona kaimahi, me aroha mai kia matou notemea ko te iwi Maori te hunga e mate ana. E riro ana o ratou whenua i nga tangata korero parau; a he mate ano hoki tenei e pa ana ki te koroni i te mea e toru e wha hokinga atu o nga hunga tokomaha ki te whakawa i nga take o te kereme kotahi, a heoi ano te mea e oti ana ko te paunga o nga moni o te koroni ka rua nga taha e mate ana i nga mahi a te Kooti. Heoi ano he kupu whakamarama atu maku.