Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Whenua Maori

Whenua Maori.

Hirini Taiwhanga.—I runga i te tukunga i te motini e mau ana ki tona ingoa i mea i tukuna e ia tana motini, noternea he maha nga Maori e whai kupa aua mo runga i o ratou whenua, a he maha nga pitihana e tukuna ana e ia mo runga i taua take, no reira i hiahia ai ia kia mohio ko ehea mema e tino whai paanga ana ki nga whenua Maori, a ko tana i hiahia ai kia kaua te Kawanatanga e whakahe ki tana motini. Heoi tukua ana te motini mo tenei tono (1) Kia whakatakotoria ki runga i te tepu o te Whare tetahi pukapuka whakaatu i nga ingoa o nga mema katoa o te Paramete i whai panga moni ki nga whenua Maori i runga i te hoko i te riihi ranei. (2) Tuarua kia whakatakotoria tetahi pukapuka whakaatu i te rnaka o nga kamupani tuku moni nama me nga Peeke kua tuku moni i runga i nga riihi o nga whenua Maori o ia ahua i Aotearoa i te Waipounamu ranei; me te ingoa o nga tangata e whai hea ana i roto i aua hunga. (Na Taiwhanga.)

Meiha Atikini— I mea, e whakaaro ana ia ko te mea pai ma taua mema me unu i taua motini me te whiriwhiri mai ano. Ta te mea e kore rawa e taea e te Kawanatanga te tuku mai i aua pukapuka e tonoa nei. Kahore hoki he huarahi e taea ai te ki atu ki nga mema ko wai o ratou i pa ki nga whenua Maori i pehea ranei te nui o ta ratou paanga ki aua whenua. Tera ano pea e taea te kimi haere i roto i nga pukapuka rehita i nga ingoa o nga mema i hoko i riihi ranei, Otira he nui nga moni e pau i runga i taua kimihanga, ko tetahi e kore pea te whare e whakaae kia whakapaua nga moni i runga i taua kimihanga. Heoi te huarahi e riro mai ai nga ingoa e tonoa nei me tuku e nga kai kimi tetahi pukapuka ki Ingarangi ki Kotarana me Airana hoki, ki tana whakaaro he mea tika kia whiriwhiria mai ano taua motini, ta te mea ekore rawa e taea te matanranga e tonoa nei e te mema na (are) kia ahua rite ki taua i tono ai, Heoi ka whakawhirinaki tona ahau ki taua mema kia unuhia tana motini.

Hoani Taipua.—I mea, kihai ia i mahara kei te tika te whakahaere o te mahi a te rangatira na kia riro mai ai te matauranga e kimihia nei e ia, kihai ia i tono ki te wahi tika, Mehemea i motini kia tukuna mai tetahi pukapuka whakaatu i te maha o nga moni a te Kawanatanga i pau i te hokonga i nga whenua Maori, Tera pea e taaa e te Kawanatanga te tuku mai, Mehemea kua riro mai i te rangatira nei nga ingoa o enei Kamupani kua taea e ia te tuku mai i nga pukapuka e tonoa nei, Ki taku whakaaro kei te kimi te rangatira nei i nga mea ngaro, Ki taku mohio ko te mahi a nga Whakawairuarua he whakatakoto i o ratou ringa ki runga i te tepu me te tuku patai kia huahia mai nga mea ngaro kia ratou, a ki te tono taku hoa mema ki aua whakawairuarua tera pea e riro mai i a ia tana e tono nei, ki te kore ka uaua rawa te rironga mai o te matauranga e tonoa nei e ia, Pai kau ki au me ka tukuna nga pukapuka e tonoa nei, tera pea e taea e te rangatira nei te tuku mai, Ka koa ahau mehemea ka tukuna mai tetahi whakamaramatanga ki te Whare mo runga i tenei mea.

Hirini Taiwhanga.—I mea ki tona whakaaro kaihai i tika te whakamaramatanga o nga korero a Taipua, e te Kaiwhakamaori ko te take i tuku ai ia i tenei motini he nui no te mate e pa ana ki nga Maori i runga i te mahi whakahaere a nga kamupani nei me nga peeke i runga i o ratou whenua, na konei ia i tuku mai ai i tenei motini; I whakahe te Minita Maori o muri nei ki te pire, erangi kua paahitia te Ture Whakahaere Whenua Maori a ka penei tonu tona mana, haunga ia te rarangi 12 e tuku nei i te mana ki te Kawanatanga ki te hook i nga whenua Maori, ka whakaae ia ki te tikanga a te mema o Timaru, a ka unu page 17i te motini kia tukuna mai i runga i tetahi ahua ke.

Heoi unuhia ana te motini.