Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1881-1885

Tono Whakawa Tuarua

Tono Whakawa Tuarua.

Ka Mauria mai tenei ripoata e te Paraihe, Tiamana o te Komiti Tikanga Maori. Ka whakoatu kua paahitia e taua kimiti i tenei ra whakataunga:—

Ripoata o te Komiti tikanga Maori.

"Ewhai honore ana te Komiti ki te ripoata kua whakaaetia e ratou tenei kupu whakaara, ara:—

"Me whakaatu ki te Kawanatanga te nui o te taima e pau ana e tenei Komiti ki te whakrongo i nga korero a nga kai tono whakawa tuarua i whakakahoretia e te Tumuake o te Kooti Whenua Maori.

"Ko te ahua o tenei Komiti he penei, kaore e tuturu ana nga mema ahakoa no nga ra e rua, erangi he ra ano he mema ano, he rangi ano ko era atu mema, he nui hoki a ratou mahi hei whakaaro ma ratou, te taea te ata whiri whiri i nga take e nei nga whakawa tuarua, Tetahi tera e pau he moni nui rawa mehemea ka tonoa mai ki Poneke nei nga kaikorero hei whakamarama i nga ritenga o aua tono.

"E ki ana nga Maori na te Tumuaki tonu etahi whakatau e tono nei ratou kia tuaruatia, a e whai take ana mo to ratou mahara penei; he ahua uaua kia whakoarohia tika tia e ia ana whakatau o te tuatahi a kitea iho kei te Kooti Whenua Maori anake tenei ahua inahoki kahore e taea te turaki i ana whakatau, kaore hoki he ora mo aua whakatau e he ana. Ma te homaitanga o tetahi ture hou, katahi ka taea.

"Mehemea ka taea te penei, kaati he mahi ma te Tumuaki ko te hurihuri me te titiro i nga tono whakawa tuarua anake. Kauaka ia e whakawa i nga papatupu. Katahi pea nga Maori mahara ai kua tika ana kupu whakaae whakakore ranei i aua tono.

"Me tono ki te Kawanatanga kia hurihuri mehema e tika ana kia mahia te ture hou mo tenei mea mo te whakawa tuarua. A ki te ai he ture whakatikatika hei pera, me whakauru ano nga ritenga marama e mutu ai te ngakau hiria me te ngakau manukanuka a nga Maori mo tenei take, a ka tika kia whakarohia hoki tenei, me whakamarama ano te ture i nga putake e whakaaetia ai te whakawa tuarua; ara he whai korero hou te tahi. Kaore ranei i haere te whakatau a te Kooti i runga inga korero i whakapuakina ki te aroaro o taua Kooti.

Na ki te whakaaro o tenei Komiti me tupato rawa te whiriwhiringa Ateha kei tupono ki te tangata pera e whai paanga ana ona whanaunga ranei ki nga whenua e mahia ra e te Kooti."

H. K. Taiaroa.—Ka motini kia parea atu tenei ripoata ma te Kawanatauga e hurihuri. He mea tenei e pa nui ana ki te Iwi Maori, i te mea he nui rawa te raruraru e tau mai ana ki te Maori mo runga mo te mahi o taua Kooti mo nga whakawa tuarua. I nga Ture Whenua Maori katoa, timata mai i te tau 1865, i waiho te mana mo te tuku whakawa tuarua ki te Kawana. Tae mai ki te Ture 1870, pera ana ona ritenga. Otiia i te Ture Whenua Maori o te tau 1880, ka tangohia taua mana i te ringa ringa o te Kawana, ka waiho ki te Tumuaki o te Kooti. Na tenei whare i hanga tena tikanga tona putanga he nui nga pitihana tono whakawa tuarua e tae mai ana ki tenei whare. E mea ana te tekiona 47, o tau Ture kei te Tumuaki te ritenga mo nga tono tuarua, mana e whakaae mana e whakakore.

Whakaaetia ana taua motini.