Te Tautohe Whenua I Waipawa.

Meiha Te Wheoro.—E rite ana te mate o nga Maori mo runga i tenei whenua ki te mate o nga Maori o Taranaki. I tahuri ano te Kawanatagna ki te whakarite i te raruraru mo te whenua i Waipawa. I te hiahia tonu au i roto i enei ra kia korerotia te mate o nga Maori o Waipawa ki roto ki te Whare nei, kia whakaritea ai e te Whare te whakataunga a te Komiti mo nga mea Maori, kia hohoro ai te whakamutu i taua raruraru. I ki te Minita mo te taha Maori, kaore i mahia e tera Kawanatanga o mua. Kaore au i mohio ki te take i kore ai e mahia, engari e mohio ana au i tahuri ano tenei Kawanatanga ki te whiriwhiri i taua mea. Kaore hoki i taea e ratou te whakarite i te whenua i Ngatahira, kei taua takiwa ano, e rite ana ano hoki ki tenei e korerotia nei. I tahuri ano te Kawanatanga ki te whakarite i te tautohe a nga Maori ratou ko Tatana mo runga i taua whenua, a kaore hoki i oti pai. E rua enei he putake nui, a kei taua takiwa ano. Mehemea e rereke ana te whakaaro a tenei Minita mo te taha Maori, ki nga whakaaro o tera, kua whakerere nei i tana tunga, me mahi e ia inaianei kia hohoro ai te mutu. Ki taku whakaaro me whakarite ki te whakataunga a te Komiti mo nga mea Maori, kaua hoki e tono ki nga Maori kia homai e ratou etahi atu whenua hei utu mo enei e tautohetia nei. Mehemea hoki na te Kawanatanga te be i te tukunga o nga Karaati, ko te mea tika inaianei ma te Kawanatanga ano e utu nga pakeha mo aua raruraru. Kua kite au i te rohe tuatahi o te whenua i Waipawa, ko tera te rohe i mohiotia e nga Maori. I ata tohutohua atu taua rohe e nga Maori, haere tinana atu ratou ki te whakaatu i nga rohe. No muri ka ruritia tuaruatia taua whenua, tapahia ana he rohe hou, whiti ke mai ana ki rungai ki te whenua o nga Maori. E kiia ana na te Kupa tenei rohe. Na no muri mai ka mahia ano he rohe ke atu. Ki taku mohio na nga tangata tuku i te karaati tenei rohe, neke rawa mai ana tenei rohe ki runga i nga whenua o nga Maori, me te mahara tonu o aua Maori ko te rohe tuatahi ra ano te rohe tuturu o taua whenua, kaore hoki ratou i mohio ki nga raina e rua kua whiti mai nei ki runga ki o ratou whenua. E kore au e whakahawea atu ki te Minita mo te taha Maori, e oti pai ranei i a ia e aha ranei, engari ka mahara tonu au ki ana kupa, a ka tatari atu au ki te mutunga mai. Otira kaua e pera ano ana mahi me ta te Minita mo te taha Maori kua kore atu ra i mua i a ia. Ko taku hiahia kia mahia e ia nga mea i kiia mai nei e ia ki te Whare, ka mahia e ia. Na mo runga i nga kupu a te Tiamana o te Komiti, ki taku whakaaro kaore i tino tika tana ki mo te mema o te Teemu (Te Hiana), kaore ia i tae atu i te korerotanga o tenei pitihana. Kaore pea ia i tae atu i te mahinga i etahi pitihana, engari i tae tonu atu ia i te korerotauga mo enei pitihana e rua, ara mo Ngatahira, me Waipawa, natemea ko ia tetahi i mohio ki nga tikanga, i kaha hoki ki te korero i nga take. E kore au e mohio ki te korero i nga tikanga kua whakina nei, mo te moni tika hei utu mo te eka.

H. K. Taiaroa.—Ki taku mahara kei te pohehe nga mema o te whare nei. I tae tenei korero ki te aroaro o te Komiti mo nga mea Maori, a kua whakataua e taua Komiti. Mehemea he mate to nga Maori he aha te take i kore ai ratou e whakaorangia? Mehemea e ata titiro ana nga mema ki nga putake o taua raruraru tera ano ratou e kite he mate ano to nga Maori, tuatahi na te ruri, na i muri mai na te he o nga rohe. Kua noho noa atu nga Maori i runga i to ratou wherua, a kei reira tonu e noho ana i naianei, kaore ano ratou i haere ki tua o te raina i whakatakotoria i te tuatahi, erangi ko taua raina kua pakaru koi na te take i whakahe ai nga Maori. Mehemea he mate tenei no te pakeha kua oti noa atu i tenei whare te whakatau. Kei te whakaaro ke tenei whare ki a Te Haringi, ki te peheatanga ranei o tenei Pire ki a ia; i te tukunga mahi hoki o tenei Pire ki te whare tere tonu te rere mai o Te Haringi ki Poneke nei ki te tiaki, no kona katahi page 36ka timata te hurihuri a te Kawanatanga i te Pire nei kia paahitia kia kauaka ranei. He nui nga mema i kite au e korero atu ana a Te Haringi i waho o tenei whare; tera pea kua tae ia ki te Kawanatanga korero ai; koi naka pea te take i penei ai te mahi a te Kawatanga; mehemea pea kaore a Haringi i tae mai ki konei kua mahi tonu te Kawanatanga i tenei Pire. Kua ki te Minita mo te taha Maori mana e whakaoti taua raruraru i waenganui i tenei Paremete me tera e takoto ake nei, otira e mohio ana tatou he maha nga tau e noho kore oti aua era tu kupu. Ki te noho ano au hei mema mo te Komiti mo nga mea Maori a tera tau, a ki te kite au i tetahi pitihana ano mo tenei raruraru, tera au e whai kupu atu ki te Minita mo te taha Maori.