No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Pika ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka whakahaerea e te Whare etahi mahi maha noa atu, ka mutu ka tae ki te—

Pire Whakatikatika Mo Te Ture Mo Horowhenua Poraka.

No tenei ra ka tukua mai tenei Pire ki te Whare e te Runanga Kaunihera.

Te Pika (Mr. Speaker).—Hei maramatanga mo nga mema honore, me korero atu an ko te Pire tenei a te Kaunihera i tuku mai ai i panaia ra e tatou i tahi ra ake nei, te take e takahi ana taua Pire i nga mana o tenei Whare, i te mea e hanga ana me whakawhiti etahi whenua ki etahi tangata. Na, kaore kau he kupu i roto i taua Pire hei whakaatu e hara nga whenua e whakawhitia ra i te whenua Karauna. Ko te Pire hou, kua tae mai nei, e whakaatu ana ko nga whenua ka whakahaerea i raro i a ia he whenua Maori. I te mea kua whakatakaina nga kupu o roto i te Pire hou nei, kua kore e takahi i nga mana o to tatou Whare.

Hone Heke (mema mo nga Maori o te Tai Tokerau).—Ko tetahi wahi o te whenua e whakahaerea nei i raro i te Pire nei he whenua Pakeha.

Te Pika (Mr. Speaker).—Kaore au e poka ki waho o nga kupu o roto i te Pire. E penei ana te Pire; "Notemea ko nga whenua e whakahuatia ana i roto i te Kupu Apiti Tuatahi me te Kupu Apiti Tuarua o tenei Pire he whenua Maori."

Hone Heke.—Kei te tino mohiotia e waru maha atu ranei nga eka o nga whenua kei roto i te Pire he mea hoatu e nga Maori ki etahi Pakeha, a ko te page 68tikanga he whenua Pakeha era, ahakoa nga kupu e noho nei i roto i te Pire.

Te Pika (Mr. Speaker).—Hei maramatanga mo nga mema honore, me penei taku kupu, mehemea e hara nga whenua e whakahaerea nei e te Pire nei i te whenua Karauna, kaati kaore te Kaunihera i te takahi i te mana o to tatou Whare. Kei te ahei noa atu te Kaunihera ki te whakahaere tikanga mo nga wkenua paraiweti mo wkenua Maori ranei, engari kaore te Kaunihera e whai mana ki te whakahaere tikianga mo nga whenua o te Karauna.

Hone Heke. — Ka patai atu ahau e pehea ana te ahua o te Pire i tae mai nei?

Te Pika (Mr. Speaker).—Kua whakahoutia kia rereke tona ahua. He Pire hou i naianei a he hou hoki nga tikanga o roto.

No te whiunga o te patai kia panuitia tuatahitia te Pire, a kia perehitia, ka tu ko—

Hone Heke (mema mo nga Maori o te Tai Tokerau).—E mea ana ahau ki te whakaputa i toku whakaaro, mo te taha ki etahi o nga tangata e whai paanga ana ki te Pire, he whakahe naku mo te haringa mai a te Kawanatanga i te Pire penei te ahua me tenei e takoto nei. Te take i penei ai aku korero: Ko tenei Pire e pa ana ki tetahi poraka whenua tekau ma wha tekau ma rima ranei mano eka te rahi. Na ko te wahi kua whaona ki roto ki te Pire 140 tonu nga eka, a kua mahue te tekau ma wha te tekau ma rima mano ranei eka. A ki toku whakaaro ko te mea tika me whakahoki taua 140 eka ki tona ahua i tona papatuputanga, ara me whakataka atu i runga nga taitara Pakeha nga taitara Karauna ranei. He mea tino tika kia whakatuwheratia he huarahi e tae ai nga tangata katoa e whai paanga ana ki te aroaro o tetahi Kooti whai mana kia whakawakia a ratou kereme ki taua tekau ma wha tekau ma rima mano eka ranei. Kaore e pai kia mahia koramuramutia te whenua penei me ta te Pire e mea nei. Koia hoki tera te take i whakahe ai etahi o nga Maori, ko te meatanga kia 140 anake nga eka hei whakahaere ma tenei Pire, ko to ratou hiahia ke ko te tekau ma wha ko te tekau ma rima mano eka ranei e whakahaere i raro i te Pire nei. Kei te tino he te haringa mai a te Kawanatanga i tenei tu Pire, kaore e pai ko te 140 eka anake e whakawa tuarua.

Honore Ta W. J. Tuati (Hon. Sir W. J. Steward).—Ka tu au ki te whakaara i tetahi paina. Kei te whai mana ranei te mema honore, e korero nei, ki te whakaputa kupu mo tenei Pire i tona panuitanga tuatahi?

Te Pika (Mr. Speaker).—Ko to patai, he whakauru ke i te Pire.

Honore Ta W. J. Tuati (Hon. Sir W. J. Steward).—Ki taku mohio i tukuna mai tenei Pire i te Runanga Kaunihera, a kua panuitia mai nga kupu a te Kaunihera, a kua whiua mai te patai e koe "Kia panuitia tuaruatia te Pire." Na i te mea kei te pera te ahua kaore e tika kia whai-korerotia te Pire i naianei i te mea ko tona panuitanga tuatahi tenei.

Te Pika (Mr. Speaker). — Kei te whakaurunga anake o te Pire e taea ai te whai-korero, kaore e pai kia pera i tona panuitanga tuatahi.

Te Herehi (Mr. Herries).—I mahara au ko te panuitanga tuatahi te mea i patairia mai ki te Whare.

Hone Heke.—Ko te Pire e takoto nei i te aroaro o te Whare he mea taumaha rawa mo etahi tangata e kii ana e whai paanga ana ratou ki taua whenua, a na reira ia i tu ake ai ki te whakahe, ara na te meatanga kia 140 tonu nga eka e whakahoki ki te Kooti kia whakawakia tuaruatia ano. Ko te mahi tika ma te Kawanatanga me whakahoki te poraka katoa ki te Kooti Whenua Maori kia whakawakia ano, ma tera e kore ai e pa he mate ki nga tangata katoa; he kite noku i te he o tenei Pire i tu ake ai ahau ki te whakahe.

Waahi ana te Whare i runga i te motini "Kia panuitia tuatahitia te Pire."

Te Pika (Mr. Speaker).—Me whai e ahau ko nga tauira kua whakatakotoria e nga Paremete o mua atu, ara, me hoatu e au taku pooti ki te "Ae," kia tuarua ai he korerotanga ma te Whare i tenei take. Heoi, ko tenei, kua riro te pooti i te "Ae."

Heoi panuitia tuatahitia ana te Pire.

Katahi ka waahi ano te Whare i runga i te motini "Kia panuitia tuaruatia te Pire akuanei."

Putanga o nga Kai-turaki, 4.

Heoi hinga ana te motini. Kore ana e panuitia tuaruatia te Pire.

Ka whakahaerea i muri ko te Pire mo nga Penihana Kaumatua a mutu noa.

No te tekau ma rima meneti ki te tekau ma rua o nga haora i te po ka hiki te Whare.