page 60

Pire Whakawhiwhi Mana Whakahaere Ki Nga Taone Maori.

Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll,) (Minita Maori). — Ka motini kia Komititia tenei Pire; a ka ki, I raro i te Ture Taone Maori me te Ture Kaunihera Whenua Maori kua whakamanaia te Kawana ki te panui i etahi wahi whenua Maori e tika ana hei Taone. Tera etahi wahi o te koroni kua oti te panui hei Taone Maori, pera me Taumarunui me etahi atu wahi hei aha i whakahuatia ai nga ingoa. Mehemea ka tupono kei roto i tetahi takiwa kaute tetahi Taone Maori e ekengia ana e nga tikanga o Te Ture Kaute, engari i nga takiwa kaore nei e whai mana ana taua ture Kaute kaore kau he ture hei whakawhiwhi i a ratou ki tetahi mana ki te whakahaere i a ratou. Ko te tikanga o tenei Pire he whakamana i nga tangata e noho ana i aua Taone ki te pooti i tetahi ropu whakahaere mo ratou hei whakahaere i nga mea e pa ana i waenganui i o ratou takiwa ake; kei te whiwhi ratou i te mana reiti, me nga tikanga e whakaturia ai te Kaunihera.

Te Whiira (Mr. Field), (mema mo Otaki).—E hiahia ana ahau ki te ki atu ki te Minita kua mahue tetahi tikanga ki waho o te Pire nei, I raro i Te Ture o te 1895 kua whakaturia etahi Taone Maori, a kotahi te mea kua tino kite ahau, kua wehea he Taone, a e wha tekau rawa pea nga tekiona i roto, engari e ono anake pea nga whare kua whakaturia ki runga; no reira kua mate te tino take o taua mahara, notemea kua tangotangohia te nuinga o aua takiwa, a e puritia noatia ana me e tupono he painga. E tika noa atu ana hoki kia tangohia peratia e te tangata, notemea e whakaaetia ana hoki e te ture tera mahi. Ko aua tekiona whenua e puritiia ana i runga i te ngakau tumanako me e kore e tupu haere ake te utu, a e tonoa ana he moni nui mo te mana me nga painga o nga riihi; a ko etahi e tata ana kua kore e taea te hoko. Kua whawhatia atu ano te Kawanatanga mo runga i tenei take, a kua tohungia atu hoki ki a ratou kaore o ratou mana i raro i te ture ki te whakahau kia whakaarahia nga whare e tino tika ana kia hanga, me era atu ahua whakapainga e tika ana, kia puta pai ai aua Taone. Kaati, he wa pai tenei hei tahuritanga ma te Kawanatanga ki te whakauru atu i tetahi rarangi e ahei ai enei Taone ki te whakatutuki i te tikianga i maharatia ai, a e tumanako ana ahau tera te Kawanatanga e tahuri ki te pera.

Tukua ana te Pire ki roto ki te Komiti.

Haere tonu nga mahi a te Whare, a no te rua tekau meneti ki te tahi karaka i te po ka hiki te Whare.