Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1904-1905

Turei, te 27 o Hepetema, 1905

Turei, te 27 o Hepetema, 1905.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Pika ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Pire Whakanohonoho Whenua Maori.

No tenei ra ka tukua mai tenei Pire ki te Whare e te Kawana.

No te motinitanga kia tukua atu te Pire ki te Komiti o te Whare Katoa.

Te Herihi (Mr. Herries), (mema mo Pei o Pereti).—Ka patai ahau kia mohio ai mehemea hei riiwhi ranei tenei Pire mo te Pire e noho nei i runga i te Ota Pepa? Notemea kua kite iho au he rereke te ingoa o tenei Pire.

Te Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Ae; hei riiwhi tenei mo te Pire e mau nei i runga i te Ota Pepa.

Te Herihi (Mr. Herries).—I korero ake au, he rereke te ingoa o tenei Pire.

Te Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll).—Ae ra; engari kotahi ano te take e whakahaerea ana e enei Pire.

Te Raiti Honore Te Hetana (The Right Hon. Mr. Seddon), (Pirimia).—Kia kore ai e moumou te taima o te Whare, e mea ana matou me tuku te Pire ki te Komiti mo nga Mea Maori.

Whakaaetia ana te korero a te Pirimia, a panuitia tuatahitia ana te Pire.

No te motinitanga kia tukua te Pire ki te Komiti mo nga Mea Maori, ka tu ake etahi mema torutoru nei ki te whaikorero, ka mutu era ka tu ko—

Tame Parata (mema mo nga Maori o Te Waipounamu).—Mo runga i nga korero a te mema honore mo Karaitiati (Mr. Davey) e ki nei kaore kau he mema o Te Waipounamu e whakaturia ana hei mema mo te Komiti mo nga Mea Maori. Ka ui au ki te honore mema, e hara koia ahau i te mema e tu ana hei mangai mo Te Waipounamu? Kei te whakatika au ki te kupu e ki nei, he pai kia maha atu nga mema Pakeha o Te Waipounamu e tu hei mema mo te Komiti mo nga Mea Maori, kia mohio ai ratou ki nga mea e pa ana ki te iwi Maori. Notemea he maha nga Pire e pa ana ki nga Maori e tae mai ana ki tenei Whare, a kaore rawa nei nga mema Pakeha o Te Waipounamu e mohio ana ki nga tikanga o aua mea, a he pai etahi o ratou kia noho hei mema mo taua Komiti kia waia ai ratou ki nga mea katoa tae atu ki nga Pire e pa ana ki te iwi Maori. Ki taku e tika ana kia tukua atu tenei Pire ki te Komiti mo nga Mea Maori. Kei te taenga ki reira ma matou e whiriwhiri ia tekiona ia tekiona o te Pire, a hei reira maka atu ai i nga wahi e kino ana mo nga Maori.

Tenei ano te roanga atu o nga korero a te mema honore ratou ko etahi atu mema Pakeha me titiri i roto i Hansard.

Henare Kaihau (mema mo nga Maori o te Tai Hauauru).—E mohio ana tenei Whare ko ahau anake te mema Maori e whakahe ana ki nga tikanga a te Kawanatanga mo runga mo nga whenua Maori, a e whakaae atu ana ahau ki nga korero a nga mema kua ki nei kua tureiti ke tenei taima o te tuunga o te Paremete hei kawenga mai mo te Pire nui penei te ahua. He maha noa iho nga take o te Maori ki te whenua. Ki taku mahara ko te mea pai me whakakore katoa atu nga ture e mana nei i naianei e pa ana ki runga ki nga whenua Maori, kia ahei ai te Paremete ki te timata hou ki te paahi i etahi ture pai, marama, mo runga i tenei take. Kei roto i toku nei takiwa e rua pea miriona nga eka whenua Maori.

page 46

Te Pika.—Kaore e ahei kia korerotia te tikanga o te Pire nei i runga i te motini kia tukua atu taua Pire ki te Komiti.

Henare Kaihau.—Ki taku mohio kaore e tika kia tukua atu tenei Pire ki te Komiti mo nga Mea Maori. E maharatia ana e te nuinga o te tangata kia toru pea nga wiki i muri atu i tenei ra ka mutu te Paremete; no reira kaore rawa he taima hei whakahaeretanga i tenei take nui, hui atu ki era atu mahi e takoto ana hei mahinga. Ki taku mahara me titiro rangatira me titiro whanui nga mema honore ki nga take e pa ana mo runga mo tenei Pire. Kei te marama hoki ratou ki nga mate e peehi nei i te iwi Maori.

Te Pika.—E korero ana te mema honore i naianei mo nga tikanga o roto i te Pire.

Henare Kaihau.—E pai ana, e Te Pika; kaati, ka korero ano ahau i taku mahara kaore e tika kia tukua atu tenei Pire ki te Komiti mo nga Mea Maori i naianei i te mea hoki kaore kau he taima hei whakahaeretanga. Mo te taha ki toku tinana ake nei, kaore ahau e whai taima ki te whiriwhiri i te Pire nei, a ko ahau hoki te mea kei runga atu i era katoa atu o nga mema Maori—mo runga ra i te take kua korerotia ake ra e au—e tika ana kia roa noa atu e whiriwhiri ana i tenei Pire, kia ata marama ai ahau ki ona tikanga me tona ahuatanga. He nui noa atu nga whenua o toku takiwa, a e kore ahau e whakaae kia whakaekengia atu he Pire penei te ahua ki reira kei mate nga whenua o toku takiwa. Anei ke te mahi tika ma te Kawanatanga, me kawe mai e ratou he Pire me mahi kia rite ki nga hiahia me nga inoi e mau nei i roto i nga pitihana a nga Maori e kawea tonutia mai nei ki te aroaro o te Whare i nga wa katoa. Kaore ano he ripoata he whakautu mai ranei a te Kawanatanga mo nga kupu tangi a nga tangata e aue nei e whakahe nei ki nga tukinotanga me nga mate e mahia ana ki runga ki a ratou mo te taha ki o ratou whenua, a kawea mai ana ko tenei Pire i te mea kaore nei ano he mahi i oti mo te taha ki aua pitihana. E ki atu ana ahau kaore rawa e tika kia haere tenei Pire i tenei [unclear: tuungao] te Paremete i te mea he poto rawa hoki te taima.

Ka mutu te korero a te mema honore mo te Tai Hauauru, ka tu ake ko te Minita Maori ki te whakamarama i nga take e tika ai kia tukua atu te Pire ki te Komiti mo nga Mea Maori. Ka mutu ia ka tu ake ano a—

Henare Kaihau (mema mo nga Maori o te Tai Hauauru).—He kupu i pa mai ki taku tinana. I patai te Minita e wehi ana ahau ki te aha i whakahe ai ahau ki te motini kia tukua atu tenei Pire ki te Komiti mo nga Mea Maori.

Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Kaore aku korero whakawiri i nga kupu a te honore mema, no reira e mea ana ahau kaore ia e tika kia tu ki te whakautu.

Te Pika (Mr. Speaker).—Heoi anake te mea e tika ana kia whai kuputia e te honore mema mehemea tera tetahi kupu i whakapuakina e te Minita Maori e aro ana ki te whakaperori ke i tetahi o ana korero, kaore ia e tika ki te whakautu atu i nga korero a te Minita.

Henare Kaihau.—Koia tonu tena; ko te tikanga tena o taku tu ake nei. E ki atu ana ahau ko te patai a te Minita Maori ki ahau, i penei, he aha ahau i wehi ai ki te tuku atu i tenei Pire ki te Komiti mo nga Mea Maori i whakapeau ke ai ahau i aku korero. Kua oti ake hoki i au te whakamarama te take i whakahe ai ahau i te motini kia tukua atu te Pire ki taua Komiti.

Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll).—E korero ana te mema honore i tetahi whai korero tuarua. E whakautu ana ia i etahi o aku korero. Kaore rawa ahau i whakaperori ke i ana korero. Heoi taku patai he aha ia i wehi ai ki te haere atu ki te aroaro o te Komiti mo nga Mea Maori.

Te Pika (Mr. Speaker).—Ka marama pea te honore mema kaore e taea te whakaae kia korero ia i era tu korero. Mo roto i te whai korero roa i roto i te tipeiti ka tika ena tu korero, engari kaore e tika mo runga i te motini kia tukua atu tenei Pire ki te Komiti.

Wi Pere (mema mo nga Maori o te Tai Rawhiti).—E whakahe ana ahau ki te mahi a te mema honore mo te Tai page 47Hauauru e arai nei i te putanga o tenei Pire. Ka rima tau e tu ana Te Ture Whakahaere i nga Wheaua Maori i naianei, a ko ia tonu nei ko te mema o te Tai Hauauru te tangata e ki ana i nga wa katoa "taihoa, taihoa, taihoa." Ko ahau e ki ana me whakahaere tenei Pire i naianei tonu kia tere te oti he mana hei whakawhiwhinga atu ki aua Kaunihera. Kaati ra, i te mea e pena ana, ka pewhea ranei te honore mema mekemea ka tohe tonu nga mema Pakeha o tenei Whare ki ta ratou korero o mua kia mahia he Pire hei muru i nga whenua Maori? Kua ki etahi honore mema kore rawa he painga e oti i ena Kaunihera; engari, ki taku nei, ko te take i kore ai e pahure he mahi tae mai ki naianei ko te hanga e tawaritia nei e araitia nei ratou i nga wa katoa. Kei pohehetia mai te tikanga o enei korero aku, e hara i te mea e pai ana ahau ki te Pire e tonoa nei e nga Pakeha hei muru i nga whenua Maori, engari e hiahia ana ahau me e kore e taea te whakaoti he tikanga e ngata ai te whakaaro o nga mema Pakeha e mutu atu ai ta ratou tangi kia murua atu nga whenua Maori.

Te Pika (Mr. Speaker).—Kaore te honore mema e tika kia korero mo te murunga o nga whenua Maori. Ko te motini kei te aroaro o te Whare i naianei koia tenei, me tuku atu tenei Pire ki te Komiti, kauaka ranei. Kaore ano tetahi mema kotahi o te Whare nei kia kite noa i taua Pire.

Wi Pere.—Ae ra, e korero anake ana ahau i runga i te mahara e pa ana pea tenei Pire ki nga whenua Maori; engari mehemea e pa anake ana ki te moana ki te rangi ranei heoi kua mutu aku korero.

Te Pika (Mr. Speaker).—Kaati ra, ka panuitia e au te motini.

Wi Pere.—Kaore ano ra i mutu noa aku korero. Ki taku mahara kaore kau rawa he tangata e ora nei i tenei ao i tenei ra e whakaae pohe noa iho ki tetahi Pire i te mea kaore ano ia i mohio ki nga korero o roto. Mehemea pea ka pai mai te Pika ki te whakaatu mai ki ahau e tika ana pea taku mahara kei te pa ano pea tenei Pire ki nga whenua Maori, kaore ranei, katahi ahau ka marama ki tetahi turanga moku.

Te Pika (Mr. Speaker).—Kaore koe e tika kia whai korero mo nga kupu o roto i te Pire, mo nga ture Whenua Maori ranei, mo te aronga ranei o te Pire, i runga i te motini kia tukua atu tenei Pire ki te Komiti.

Wi Pere.—E whakaae ana ahau kia tukua atu ki te Komiti mo nga Mea Maori. Kaore ahau e whakaae atu ki te kupu tangi "Taihoa, taihoa," e whakaarahia nei e te honore mema mo te Tai Hauauru i nga wa katoa.

Ka mutu te mema honore mo te Tai Rawhiti ka riro ma etahi o nga mema Pakeha nga whai-korero, ka mutu era whakaaetia ana te motini.

Heoi tukua atu ana te Pire kia whiriwhiria e te Komiti mo nga Mea Maori.

Raureti Paerau Mokonuiarangi.

Te Auhana (Mr. Houston), (mema mo Pei Whairangi).—Ka kawe mai i te ripoata a te Komiti mo nga Mea Maori mo runga i te pitihana a Raureti Paerau Mokonuiarangi e inoi ana kia whakawakia ano a Te Pokohu Poraka. Ka motini, ara "kaore kau he kupu a te Komiti," mo te pitihana, a me takoto ki runga ki te teepu.

Tame Parata (mema mo nga Maori o te Waipounamu).—Ko tenei poraka whenua ka rua tekau pea tau i naianei o te whakawakanga e te Kooti Whenua Maori. I wawahia taua poraka ki etahi hapu, a no te iwi o Ngatiawa, tetahi o nga hunga whai keehi mo taua whenua i te aroaro o te Kooti, i te putanga o te whakatau turaki i a ratou, tonoa ana e ratou he whakawa tuarua. No te tukunga o taua take ki te Paremete paahitia ana e te Paremete he ture e whakamana ana kia tu ano he whakawakanga mo te tono a aua kai-tono. Kaati kua kore he huarahi i naianei e ara ai ano he whakawa ke atu ki te kore e hanga he ture hou; ko te take tena o te pitihana nei. E ki ana nga kai-pitihana i runga i te wawahanga i mahia i raro i te ota a te Kooti kua riro atu o ratou whenua kei reira nei o ratou pa, o ratou kainga, o ratou urupa tupapaku, a ratou mahinga kai, me era atu mea, kua whakataua ketia ki etahi tangata he. Mehemea i tika te whaka-page 48tau a te Kooti i te tuatahi kaore he raruraru, a kaore he take mo tenei pitihana. Mo runga i nga keehi penei te ahua, ara, raruraru e takoto ana i waenganui o te Maori raua ko te Maori, me hoatu ano he whakawakanga. Mehemea ka patua tenei pitihana ka tukua mai ano ka tukua mai ano etahi atu pitihana ki tenei Whare e inoi ana i taua inoi nei ano. E hara tenei i te mahi tika ki nga Maori. He nui nga moni a nga Maori e pau ana ki te haere mai ki Poneke noho ai ki te whakahaere i a ratou pitihana. He take nui tenei, a e tika ana kia ata tirohia mariretia e nga honore mema. Mehemea kaore te Whare e whakaae ki te paahi i tetahi rarangi ture e pa ana mo tenei take me era atu keehi penei te ahua, heoi me ki atu ahau tukua atu ki tetahi Komiti Maori, me tiki i nga iwi kaore i pa ki taua whenua, ma ratou e whakaoti. Mehemea he raruraru tenei i waenganui i etahi Maori me etahi Pakeha katahi pea ka kore e tika kia tukua atu taua pitihana ki tetahi Komiti Maori, engari kei waenganui i nga Maori anake tenei raruraru. Kia tika ano te whakahaere i te mea e tika ana; a ko te mea he me tuku atu ki te wahi e tika ana hei takotoranga mo nga mea he. Tenei ano tetahi kupu kei roto i te Karaipiture e pa ana ki tenei tu ahua, "Tukua kia tupu tahi ake a taea noatia te ra o te kotinga."

Wi Pere (mema mo nga Maori o te Tai Rawhiti). — E tautoko ana ahau i nga kupu kua korerotia, ko te take e ki ana nga kai-pitihana he pa o ratou he mahinga kai a ratou kei runga i tenei whenua. Kua whakataua e te Kooti tana whakatau e hoatu ana i taua whenua ki etahi atu Maori ke. Mehemea ka kite te Komiti kaore kau he pa i reira kua kore e tika kia ara ano he whakawa. Engari ko te mea e pouri nei ahau ko te kiinga a nga mema Pakeha o te Komiti kia patua taua pitihana, i te mea kua tino ki nga kai-pitihana he pa kei reira. E titiro mai ana nga Maori ki te Paremete, ki te wahi whiriwhiri i te tika raua ko te he, a e mahara ana ratou e tika ana te whakahaere a te Komiti mo nga Mea Maori; engari ko nga mema o tenei Komiti Mea Maori e tu nei he tangata ngakau puhaehae. Kua hoha ratou kua ngenge i te mahinga i enei tu mahi, heoi ano te mea ki a ratou he patu i nga pitihana a nga tangata. Maku e whakaatu tetahi hei tohu: Tera tetahi pitihana i kokirihia e Tuta Nihoniho mo Ngamoe Poraka, whakaturia ana he Roiara Komihana hei uiui i taua pitihana. Korerotia ana e te kai-pitihana ona kainga me nga tohu katoa o te noho; a ahakoa tera puta ana te ripoata a te Komihana kua kore e taea e ia te whakauu i tana keehi. E whakaae katoa ana nga hapu e tika ana ia, me te ki ka kitea i roto i nga pukapuka o te Kooti; engari kaore rawa te Komihana i tahuri ki te tono atu i nga pukapuka o te Kooti kia whakaaturia mai ki a ratou. Kaore kau rawa he painga i whakaturia ai he Roiara Komihana mehemea ka whakatakotoria kautia ta ratou ripoata ki runga ki te teepu a kaore he kupu e rangona mo taua ripoata a muri atu? Ki taku mohio ko te mea tika me whakarite rawa he taima hei korerorerotanga mo aua ripoata. I nga keehi penei te ahua he Maori anake e pakanga ki a ratou whakamaori ano mo taua whenua he pai rawa me tuku atu ma te Kaunihera Maori e uiui. He aha te pai i whakaturia ai he Tiati—nga tangata kua kitea nei ta ratou na mahi he—kia noho hei Roiara Komihana ki te whakatikatika i taua he? Ko wai koia te tangata mehemea ka whakaturia ki te turanga pena tena e whakaae ae kua mahi ia i te mea he? Na nga Tiati hoki ena whakataunga, a ka whakaturia ano etahi Tiati ano hei whakatika i aua whakataunga i muri iho. Ko nga Ateha e tukuna atu ana ki reira he tangata e whai paanga ana ki reira, a e hoa riri ana ki tetahi o nga hunga e whakataetae ana mo taua whenua. Ki taku mohio e tino he ana te whakahaeretanga o te Pokohu Poraka. E penei ana taku whakaaro, mehemea kaore nga mema Pakeha e whakapono ana ki aua pa i korerotia nei me nga tohu o te noho i runga i te whenua, me haere rawa ratou ki reira titiro ai. I te wa o te whakawakanga i tonoa taua Kooti kia haere ki te titiro i nga tohu o te noho, engari kaore i haere. Ki taku titiro heoi ano te mahi a nga Tiati Pakeha he noho i runga i o ratou tuuru he tango i ta ratou £700 i te tau, a kua rite i tena page 49to ratou hiahia. Ko te mahi tika ma ratou he haere ki runga ki te whenua titiro ai i nga tohu, engari ki te titiro iho heoi ano te hiahia o taua Tiati he noho noa iho i runga i tona tuuru whakatohunga ai i a ia. No reira e mea ana ahau kaore e tika kia penei te ripoata mo runga i tenei pitihana, a ka motini ahau kia whakahokia atu kia whiriwhiria ano e te Komiti mo nga Mea Maori. Ki taku mohio ko te take i penei ai tenei ripoata, e whakahe nei ki te pitihana, he ngakau mangere no nga mema o te Komiti he ngakau whakahoa ki tetahi taha. Nui atu taku whakatakariri ki nga mema o te Komiti, a ko te mema o Pei o Pereti te mea e tino whakatakariri rawa atu nei ahau i roto i toku ngakau. Heoi te mea pai ki te mema o Pei o Pereti he patu i nga pitihana katoa, kaore rawa he hiahia a taua mema ki tenei mea ki te mahi.

Nga Maori Whai Penihana Kaumatua.

Tame Parata (mema mo nga Maori o Te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Pirimia, Mehemea ka whakaarohia e ia te take e korerotia ake ana i roto i te reta a Hoani Korehe Kaahu mo te taha ki nga Maori whai Penihana Kaumatua i Te Umukaha, e patai nei mehemea he aha te take i whakamutua ai nga penihana mo ratou?

Te Raiti Honore Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon), (Pirimia).—I te mea kaore ano i tae noa nga tiwhikete whakahou a te Kai-whakawa Tuturu i aua penihana ki te Kai-rehita Penihana no reira kaore e taea e ia te tuku atu i te moni hei utu. Ko te whakahoutanga e tena mea o te penihana ma te Kai-whakawa Tuturu tena e mahi.

Waikakahi Whenua Rahui.

Tame Parata (mema mo nga Maori o Te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mahi Nunui, Mehemea kua timataria ranei te mahi o te awakeri rerenga wai i runga i te Rahui Maori e tata ana ki Waikakahi; a mehemea kaore ano, ka whakamaramatia mai ranei e ia he aha te take o te roa?

Honore Hooro Teone (Hon. Mr. Hall-Jones), (Minita mo nga Mahi Nunui).—Kua tukua te kanataraka mo taua mahi, a kua tae nga hoiho mahi a te Kai-tango kanataraka ki taua whenua, engari na te nui rawa o nga rangi ua me te ngaro o te whenua i te wai na reira kaore e taea te timata i taua mahi; koia tena te take i roa ai.

Pire Whakanohonoho Whenua Maori.

Te Auhana (Mr. Houston), (mema mo Pei Whairangi).—Ka patai ahau ki te Minita Maori, Mo a whea ka perehitia a ka tuhatuhaina e ia te Pire Whakanohonoho Whenua Maori, No. 58 i runga i te Ota Pepa No. 48, a i kiia i nga ra timatanga nei o te teihana ka tukua mai?

Honore Timi Kara (Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Ka tuhaina taua Pire i tenei ra ki nga mema honore.

Pire Whenua Maori.

Te Whiira (Mr. Field), (mema mo Otaki).—Ka patai ahau ki te Minita Maori, Mo a whea ka haria mai e ia he Pire hei whakatutuki i te katoa i tetahi wahi ranei o te ripoata a te Komihana Whenua Maori i mutu tata ake nei, i te mea e tino mohiotia ana ka nui rawa te mate e pa ki nga Maori me nga Pakeha hoki ki te kore e mahia he Pire a e paahitia i tenei tuunga ano o te Paremete?

Honore Timi Kara (Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Kua whakaaturia hoki i mua ake nei kei te mahia i naianei he Pire hei whakatutuki i te ripoata a taua Komihana, a taihoa tata ake nei ka kawea mai.

Te Whaiti Me Era Atu Poraka.

Te Herihi (Mr. Herries), (mema mo Pei o Pereti).—Ka patai ahau ki te Minita Maori, Mo a whea ka whakawakia nga Piira whakahe mo nga whakataunga a nga Komihana mo te takiwa o Te Urewera mo te poraka o Te Whaiti me era atu poraka?

Honore Timi Kara (Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—E hara i te mea kua warewaretia tenei take, engari tae mai ki naianei kaore ano i taea te whakarite he whakawakanga mo aua Piira. E page 50whakaarohia ana kia tukua atu ki te Kooti Piira Whenua Maori, engari i kapi katoa te taima o taua Kooti ki te whakaotioti i nga piira whakahe i nga whakataunga a te Kooti Whenua Maori, a ka ahua roa atu ano hoki e mahi ana i era mahi. Ka whakaotia nga piira o te takiwa o Te Urewera a tona wa tuatahi e taea ai.

Pire Mo Taumutu Kainga Maori.

Tame Parata (mema mo nga Maori o Te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Minita Maori, He aha te take i roa ai te whakahaeretanga o te Pire mo Taumutu Kainga Maori?

Honore Timi Kara (Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Kua noho noa atu taua Pire ki runga ki te Ota Pepa, he mea kia panuitia Pro forma, a kia mutu te pera ka tukua atu ki to Komiti mo nga Mea Maori.

Roiara Komihana Mo Nga Rahui Tiakitanga Kura.

Tame Parata (mema mo nga o Te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Minita Maori, Mehemea ka whakahaua e ia kia whakamaoritia te ripoata a te Roiara Komihana mo nga Whenua Tiakitanga Kura i Porirua, Otaki, Waikato, Kaikokirikiri, me Motuweka?

Honore Timi Kara (Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Ae ka whakahaua kia peratia i runga i te tono kua korerotia ake nei.

Waipiro I Parthaka.

Te Haringi (Mr. Harding), (mema mo Kaipara).—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Ture, Mehemea e mohio ana ia e korerotia ana kei te hariharia he waipiro ki Parihaka hei hokohoko ki nga Maori i reira; a mehemea kaore ano ia i mohio ka whakahaua ranei e ia kia uiuia taua korero, i runga i te mahara kia whakamutua taua mahi takahi ture e korerotia nei, kia tiakina hoki nga Maori?

Honore Te Makauana (Hon. Mr. McGowan), (Minita mo Nga Ture).—Kaore ano he rongo pera kia tae mai ki ahau, e, kei te hariharia he waipiro ki Parihaka hei hokohoko ki nga Maori i reira, engari ka uiuia tena take i naianei tonu, i runga i te whakaaro kia whakauria te ture i runga i te huarahi kua kiia mai nei. I roto i te tau kua hori ake nei i whakataua te he ki runga ki etahi Maori mo te haringa waipiro ki nga kainga Maori i Parihaka me era atu kainga i taua takiwa.

Nga Maori Whenua Kore O Ngaitahu.

Tame Parata (mema mo nga Maori o Te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Minita o Nga Whenua, (1) Mehemea ka whakaaturia mai e ia ko hea nga whenua e homai ana hei riiwhi mo nga whenua tuatahi i wehea mo nga Maori Whenua Kore o te iwi o Ngaitahu i Wairaurahiri; (2) kei roto i te whea takiwa taua whenua e takoto ana; a (3) pewhea te mataratanga atu i te rori i te reriwe ranei?

Honore Te Takana (Hon. Mr. Duncan), (Minita mo Nga Whenua).—E kore ahau e kaha ki te whakautu i tenei patai kia tae mai ra ano te ripoata a nga Komihana mo nga Maori Whenua Kore. E maharatia ana kua tata te oti o taua ripoata ia Te Make raua ko Te Mete, a ka tukua tatatia mai ki te Kawanatanga hei whiriwhiritanga.

Haere tonu nga mahi a no te tahi karaka i te po ka hiki te Whare.