Pire Whakanohonoho Whenua Maori.

Ko tetahi o nga Pire i tae ake ki te Kaunihera i tenei ra ko "Te Pire Whakanohonoho i nga Whenua Maori," he mea tuku ake i te Whare o nga Mangai o Iwi. I takoto taua Pire ki te aroaro o te Komiti mo nga Mea Maori, a i whakatikatikaina iti nei etahi wahi, a i whakaae te Minita mo nga Mea Maori ki aua menamana, i reira hoki te Minita i te wa i whiriwhiria ai te Pire e taua Komiti.

Ko nga honore mema i korero mo runga mo taua Pire ko, Piti (Hon. Mr. Pitt), ko Te Omana (Hon. Mr. Ormond), ko Maketonore (Hon. Mr. Macdonald), ko Tione (Hon. Mr. Jones), ka Te Rika (Hon. Mr. Rigg). I korero whakapai ratou katoa mo taua Pire. I penei a Te Honore Mahuta i te wa tonu e takoto ana te Pire ki te aroaro o te Kaunihera, ara:—

Honore Mahuta.—E te Pika, i mua o to haerenga atu i to nohoanga, e hiahia ana ahau ki te kii tera e whakapai ana ahau i nga korero a te Honore Piti, Roia Tianara a te Kawanatanga, mo runga mo tenei Pire. Kua mohio pai tatou katoa ki te ahua o te Pire, kaati, e tika ana kia kii mehemea ka noho hei Ture tera ka ora rawa nga Maori. E tino whakapai ana ahau ki nga korero a te Roia Tianara a te Kawanatanga, engari e hiahia ana ahau ki te whakamahara atu i te Kaunihera ki ona Ture Tuturu; he mea tika koia me whakamaori ngutu kau mai e te Kaiwhakamaori tenei Pire ki au, me tae mai ranei tetahi kape Maori ki au, notemea hoki e whai take ana tenei Pire ki nga mahi Maori, a e pa ana ki nga Maori. Kahore ahau e whakahe ana i te Pire, i nga korero ranei a te Roia Tianara a te Kawanatanga, e ngari ka tere te oti mehemea he kape Maori i au o te Pire, kia taea ai hoki e ahau te korero me te ata whiriwhiri. Engari kore rawa atu ahau e kaha ki te pupuri i roto i toku mahunga katoa i nga tikanga o tenei Pire i runga i te whakamaori-a-ngutu kau a te Kai-whakamaori.

Honore Omana (Hon. Mr. Ormond).—Ki toku whakaaro e he ana te Honore Mahuta i a ia a e kii nei kahore ana kape Maori o te Pire nei, notemea e mohio ana ahau i whakamaoritia te Pire i te wa e korerotia ana i tera Whare, na reira kua maha rawa nga aheitanga e taea ai e te honore rangatira tetahi kape Maori o te Pire mana, haunga ia etahi menamana i mahia ki tetahi o nga rarangi. Mehemea kahore ano kia tae atu ki a ia te whakamaoritanga o aua menamana e tika ana ma te Kai-whakamaori e hoatu ki a ia; tera ano hoki he mea tika kia perehitia aua menamana kia tino marama ai a ia. Engari ra, ki toku whakaaro kahore he take e pouri ai a te Honore Mahuta notemea i roa taua Pire e takoto ana i waho o te Kaunihera te mohio ai ia ki te ahua o te Pire.

Ka mutu nga korero a Te Omana mo te Pire, ka tu atu ano a te Honore Mahuta, ka kii, e hiahia ana ahau ki tetahi whakamaramatanga. I kii ahau tera e pai ana ahau ki tenei Pire, a e tautoko ana ahau i nga korero a te Roia Tianara a te Kawanatanga. Ko taku hiahia kia mohio mehemea kua pewheatia taku ui mo te taha ki nga Ture o te Kaunihera? E kii ana ahau kahore e tika me whakamaori-a-ngutu kau he whakamaoritanga o tenei Pire maku, me homai ano he mea perehi.

Te Omana (Hon. Mr. Ormond).—Kahore koia he whakamaoritanga i a i koe?

Honore Mahuta.—Tenei tetahi kape Maori kei au, e ngari e hara i te whakamaoritanga o te ahua o te Pire e korerotia nei, kua rereke noatu te ahua o te Pire mai o te perehitanga o tenei whakamaoritanga.

Honore Piti (Hon. Mr. Pitt).—I hua ahau i whiwhi a te Honore Mahuta ki tetahi kape o te Pire i te wa kahore ano kia whakatikatikaina taua Pire. Ko nga menemana i tukuna ki te Tari Perehi, kahore ano kia whakahokia mai. I kii atu ahau ki te Kai-whakamaori kia whakamaramatia atu e ia aua mene-page 10mana ki a te Honore Mahuta. Kahore hoki i nui rawa aua menemana, engari, pea, he take nui i roto. Kei te taimaha rawa nga mahi ma te Tari Perehi i naianei, i hiki ra hoki te Kaunihera i te awatea nei i te mea kahore i oti noa nga Pire te perehi.

Honore te Pika (Hon. Mr. Speaker).—He tika e kii ana nga Ture o te Kaunihera ko nga Pire katoa e pa ana ki te iwi Maori me ta ki te reo Maori. I te mea kua tata rawa ki te hikitanga o te Paremete kua tarewatia nga Ture o te Kaunihera kia ahei ai te tere o te oti o nga raruraru; kahore e kore te pa he taimahatanga ki nga honore mema katoa, e taea hoki te pehea me whakaae marire ratou katoa. I whiwhi te honore rangatira ki te whakamaoritanga tuatahi o te Pire, ara, ki te ahua i korerotia i tera Whare, he roa te taima mai o reira hei mohiotanga mana ki te ahua o nga menemana i runga i te whakamarama a te Kaiwhakamaori. Kia kaha rawa te tupato, kia mohio ai te honore rangatira ki nga raruraru katoa.

Ka mutu nga korero a nga mema mo te Pire, ka tu atu a te Honore Piti ka motini. Kia haere atu te Pika i tona nohoanga, kia noho ai te Kaunihera hei Komiti mo te Pire.

Whakaaetia ana te Motini, komititia ana te Pire.