Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1902-1903

Wenerei, te 13 o Akuhata, 1902

Wenerei, te 13 o Akuhata, 1902.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Pika ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka whakahaerea ko etahi motini, ka tae ki te motini a Henare Kaihau mo—

Pitihana A Nga Iwi Maori.

I runga i te motini a Henare Kaihau (mema Maori mo te Tai Hauauru) whakahaua ana, Kia whakatakotoria ki te aroaro o tenei Whare te whakahoki a te Kawanatanga o Ingarangi mo runga mo te Pitihana i kokirihia ki to ratou aroaro e Tawhiao Potatau te Wherowhero, kua mate nei, mo te taha ki nga iwi Maori, i tona taenga ki Ingarangi i te tau 1883, me nga pukapuka katoa o mua atu o muri iho ranei i taua tau e pa ana ki runga ki taua take.

Te Poraka O Te Akau Hei Whakanohonohoanga Ki Te Tangata.

Te Whaura (Mr. Fowlds, mema mo te Taone o Akarana). —Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mea Maori, (1) Mehemea kei te hanga e te Kawanatanga he tikanga e riro ai i a ratou te Poraka o te Akau, timata atu i te puaha o Waikato tae noa ki Whaingaroa, hei whakanohonoho puputu ki te tangata; a (2) mehemea e whai mana ana ranei te Kaunihera Whenua Maori ki te riihi i taua Poraka whenua Maori nui whakaharahara ki te tangata kotahi ranei ki te kamupene ranei? I muri o taku whakanohoanga i tenei patai ki runga ki te Ota Pepa kua tae mai ano etahi maramatanga ki ahau mo runga i taua take. Ko te roia e whakahaere ana mo te taha ki nga Maori no ratou taua whenua, ko Pahere te ingoa, kua korero mai ki ahau e hiahia ana nga Maori kia kotikotia taua whenua. Kaati, ko taku hiahia kia whakaatu mai te Minita mo nga Mea Maori mehemea he mana to nga tangata Maori no ratou taua whenua ki te whakahaere tikanga mo taua whenua i waho atu o te Kaunihera kua whakaturia nei i raro i te Ture Whakahaere Whenua Maori.

Timi Kara (Mr. Carroll, Minita mo nga Mea Maori). —Kaore kau o ratou mana ki te pena; engari ko nga tikanga page 40e hiahiatia ana e ratou mo taua whenua, mehemea koa e rite ana ki nga tikanga whakahaere a te Kawanatanga mo nga mahi whakanohonoho whenua, ka whakatutukitia e te Kaunihera kua whakaturia nei.

Whare Maori I Whaingaroa.

Te Ranga (Mr. Lang, mema mo Waikato). —Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mea Maori, Mehemea ka whakahaua e ia kia wahia atu te whare e kiia nei ko te Whare Maori, kei Whaingaroa e tu ana, i te mea kua kore he painga o taua whare ki nga Maori i naianei, heoi ano tona ahua e tu nei he whakahouhou he kino noa iho ki nga tangata e noho ana i taua taone? I nga ra o mua i puta ano he painga ki nga Maori i taua whare, engari i naianei kua pakarukaru noa iho, a kaore e paingia ana e nga Maori hei nohoanga mo ratou i naianei. A i runga i tera ahua, kaore ranei te Minita e whakaae kia wahia atu taua whare, i te mea ka nui te kino o taua whare ki nga tangata o taua taone.

Timi Kara (Mr. Carroll, Minita mo nga Mea Maori). —Kua uiuia e ahau tenei take, a kitea ana e au kei te tika nga korero a te mema honore, no reira ka whakahaua e au i naianei kia wahia atu taua whare.

Taika Wai Mo Nga Maori.

Tame Parata (mema mo nga Maori o Te Waipounamu). —Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mea Maori, Mehemea kua whakaarohia e ia, a ka whakamana ranei e ia, te tono a nga Maori o te takiwa o Little River, Canterbury, kia whakawhiwhia ratou ki etahi taika wai ma ratou, me te tono pera ano a nga Maori o The Neck, Stewart Island? Kei te mohio pea hoki te Minita, i runga i nga ripoata a nga Takuta me era atu tangata, e tino tika ana kia hoatu aua taika hei tiaki i te ora o aua Maori. He tino take nui tenei e ata tau ana kia whakaarohia paitia.

Timi Kara (Mr. Carroll, Minita mo nga Mea Maori). —Kei te mohio te mema honore kei te mahi tonu te Kawanatanga i nga tikanga katoa e taea ai nga Maori e noho ana i nga kainga i Te Waipounamu te whakawhiwhi ki nga taika wai ma ratou ia tau ia tau, a ko enei e pataitia mai na kei te tau e haere ake nei ka rite.

Whakanohonoho Tangata Ki Runga Ki Nga Whenua Maori.

Te Witiwhara (Mr. Witheford, mema mo te Taone o Akarana). —Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mea Maori, Mehemea ranei ka tahuri tata te Kawanatanga ki te whakatakoto tikanga e taea ai te whakanohonoho he tangata ki runga ki nga whenua Maori i te Motu o Aotearoa i runga i etahi ritenga e paingia ai e nga Pakeha, a e tupu haere ake ai hoki te ora o te koroni?

Timi Kara (Mr. Carroll, Minita mo nga Mea Maori). —Ko te patai a te mema honore e hangai ana ki nga tikanga whakahaere a te Kawanatanga.

Haere tonu nga patai a nga mema Pakeha mo etahi atu mea a mutu noa.

Katahi ka tahuri te Whare ki te mahi i etahi Pire.

No te rua tekau meneti te paahitanga o te tekau ma tahi o nga haora i te po ka hiki te Whare.