Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1901

Turei, te 16 o Hurae, 1901

Turei, te 16 o Hurae, 1901.

No te hawhe-paahi i te tekau o nga haora i te ata ka noho te Pika ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka whakahaerea ko nga motini me nga patai, ka tae ki te patai mo—

Nga Maori O Te Waipounamu.

Tame Parata (mema Maori mo Te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Minita Maori, Mehemea e whakaaro ana te Kawanatanga kia whakatakotoria i tenei tuunga ano o te Paremete he rarangi ture hei whakamutu i te mahi hanga wira tuku i o ratou paanga whenua a nga Maori o Te Waipounamu? Te take i whakanohoia ai e au tenei patai ki runga ki te ota pepa he maha no nga pitihana a nga Maori o Te Waipounamu e whakahe aua ki tera mahi a nga Maori o tera motu, e hanga wira nei hei tuku i o ratou paanga whenua ki te tangata ke i waho atu i o ratou whanaunga ake. I roto i te marama o Aperira kua taha ake nei tu ana te Kooti Whenua Maori ki Waikouaiti me Kaiapoi, ki te whakawa i etahi tono whakamana wira i takoto ki tona aroaro i aua wahi, a kitea ana nui atu te mate me te kino, a ara ana he raruraru nui i runga i taua mahi. I ata whakaaturia atu ki te Tumuaki KaiWhakawa o te Kooti Whenua Maori, i runga i te ahua o uga mea i kitea i reira, kua kaha rawa te tahuri a nga Maori ki te hanga wira, whakahapa i o ratou whanaunga ake, tuku ke atu i o ratou whenua ki nga tangata ke, no reira page 29e tika ana kia ata hanga he tikanga whakamutu atu i taua mahi a ratou. I kitea ano i tae ki te rima ki te ono nga wira a te tupapaku kotahi, he tangata ke i tukuna ai nga whenua i tetahi, he tangata ke i tetahi, he tangata ke i tetahi, a kore rawa ona whanaunga ake i uru ki tetahi o aua wira kia kotahi. Ko ahau e mea ana ki te kore e whakamutua taua mahi hanga noa ake i tena mea i te wira e nga Maori o Te Waipounamu, e kore rawa e roa ka ngaro katoa o ratou whenua i a ratou. Ka riro nga whenua i nga Pakeha e tika ana i raro i nga kupu o te wira, ka riro ranei i nga Maori tangata ke kei te motu o Aotearoa noa atu pea e noho ana, a ka kore noa iho he painga i whakatungia ai he Komihana hei whakarite whenua mo nga Maori whenua-kore o Te Waipounamu mehemea e tukuna ana aua Maori ki te moumou i o ratou whenua i runga i taua mahi hanga wira patu i o ratou whanaunga, tuku atu i o ratou whenua ki te tangata ke. Ka tino tono ahau ki te Kawanatanga kia hanga he ture hei arai hei whakawhaiti i te mana o nga Maori whai whenua o Te Waipounamu ki te mahi wira.

Timi Kara (Mr. Carroll, Minita mo nga Mea Maori).—Ka mea, ko tenei take e pa ana ki runga ki nga tikanga whakahaere a te Kawantanga, a he tino take nui ano hoki i runga i nga kupu whakamarama a te mema honore. Otira, taku kupu ki te mema honore, ka ata whakaarohia ano e te Kawanatanga mehemea e kore e taea te arai atu nga mate e maharatia nei e ia, me te tika ano hoki. Nui atu taku pouri mo tenei ahua, i te mea e mohio ana ahau e tika ana he maha ano etahi wira hanga noa ake e tonoa ana kia whakamanaia e nga Kooti. Ki taku ake mahara me whakawhaiti rawa te mana o te Maori ki te hanga wira; engari tera pea tenei mahara aku e taea te whakahe, e pa ana hoki ki runga ki te mana me te tika o tenei mea o te tangata ki te banga i tera mea i te wira i runga i ta tona whakaaro i pai ai. Otiia mo te nuinga o nga mea penei tera e hangai te whakaiti i te mahi hanga wira, hei painga mo te nuinga o te iwi Maori, engari tera atu ano etahi kua tae rawa ki runga ki nga huarahi o te matauranga, me te whai whakaaro, e tika noa atu ana ki te ki, me whai mana ano ratou ki te mahi wira hei tuku i o ratou whenua. Otira i runga i te ahua o nga ture e mana ana i naianei kaore e taea e te Maori te wira atu i ona paanga whenua katoa kia kaua rawa ona uri, ona whanaunga ranei, e whiwhi i tetahi wahi, ara mehemea kaore e nui ana nga whenua o nga whanaunga hei oranga mo ratou, kaore e taea e ia te wira atu i ona whenua katoa ki te tangata ke. Tena, maku e patai atu ki te mema honore; ka whakaae ranei koe kia murua rawatia atu te mana o te Maori ki te hanga wira e tuku ana i ona whenua i runga i tana i pai ai ki nga tangata o tona whanau ake, ki waho ranei o tona whanau?

Tame Parata.—Kaore.

Timi Kara (Mr. Carroll)—Otira, he tino take nui tenei, a kua waiho te patai a te mema honore hei tohu whakamahara i nga mana whakahaere, ara, kei te mahia hetia te wira hei whakahapa i nga tangata take tika ki o ratu paanga whenua, a e tika ana kia ata whiriwhiri rawa a tatou Kooti i te tika me te he o nga tangata e paangia ana, kia matua takoto marama te tika ka whakamana ai tena mea te wira E kore e taea e au te whakautu hangai i te patai a te mema honore e patai nei, ara, ka tahuri ranei te Kawanatanga ki te whakarereke i te ture e takoto nei i naianei. Me ata whiriwhiri tenei take.

Ka mutu etahi atu patai maha noa atu, ka tahuri te Whare ki te mahi i etahi Pire.

No te hawhe-paahi i te po ka hiki te Whare.