Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1901

Te putanga, 24

Te putanga, 24.

Timi Kara (Mr. Carroll).—Ka motini kia whakaurua tenei tekiona e whai ake nei.

Tekiona 6.—"Kua whakakorea e tenei Ture te tekiona rua tekau ma waru o te tino Ture, a kua hoatu ko tenei e whai ake nei hei whakakapi i tera, ara:—

"Ko te Maori nga Maori ranei, ahakoa kua kaporeihanatia kaore ano ranei, he whenua Maori, he whenua hoko ranei tona to ratou ranei, ka ahei ki te tuku atu i taua whenua, tetahi wahi motuhake ranei o taua whenua, ki te Kaunihera i runga i te tikanga tiaki, i runga i etahi tikanga mo te riihi, mo te roherohe, mo te whakahaere, mo te whakapai ranei, mo te nama moni ranei i runga i taua whenua, i runga ano i nga tikanga e whakaaturia ana e nga pukapuka i tuhituhia i waenganui i nga tangata no ratou te whenua me te Kaunihera; a e whakaaetia ana e whakamauia ana hoki te Kaunihera ki te tango i taua whenua i runga i te tikanga tiaki:

"Engari mehemea ia kaore i te noho kaporeihana nga tangata no ratou te whenua, hei reira kaua e hoki iho i te tekau nga tangata e haina i te pukapuka whakawhiti, mehemea ra kua whakamauaia ratou i runga i te pukapuka tuhituhi a te nuinga o nga tangata whaitake, no ratou hoki te nuinga o nga paanga ki te poraka, a mehemea he tokoiti iho i te tekau nga tangata no ratou te whenua me haina katoa ratou i te pukapuka whakawhiti, a ka tino riro i taua pukapuka te katoa tetahi wahi motuhake ranei o taua whenua."

No te tukuna ki te Komiti, paahitia ana.

Henare Kaihau.—Ka motini ahau kia whakaurua atu ki tekiona whitu enei kupu, "he mea matua whakamana-a-tuhituhi e te nuinga o nga tangata no ratou te nuinga o te whenua."

No te hoatutanga ki te Komiti, whakaaetia ana.

Heoi paahi ana te menemana a Henare Kaihau.

Timi Kara (Mr. Carroll)—Ka motini kia paahitia a wahanga-tekiona (1) o tekiona whitu, e mau ake nei:—

"(1.) A tona wa engri kaua e roa atu i te rua marama o muri tonu iho i te huihuinga tuatahi o te Kaunihera, ka ahei nga taha katoa e pa ana ki taua tuku, ki te tuku panui atu ki te Kaunihera, he mea tuhi ki te pukapuka, hei whakaatu i te ahua o taua taku, i te whenua e paangia ana, i nga wahi o taua tuku kua oti, me tona hiahia ki te whakatutuki rawa i taua tukunga."

No te hoatutanga ki te Komiti, paahitia ana.

Timi Kara (Mr. Carroll).—Ka motini kia whakatikatikaina etahi atu wahi o te tino Ture, ara, e whai ake nei:—

Wahanga-tekiona (1).—"Mo tekiona toru o taua Ture: Kua whakakorea atu whakamaramatanga o te kupu 'Maori' me nga kupu 'Whenua Maori,' a kua hoatu ko enei whakamaramatanga e whai ake nei hei whakakapi mo era, ara:—

"'Maori' tona tikanga he tangata Maori o Niu Tireni, hui atu ki nga hawhekaihe me o ratou uri.

"'Whenua hoko' tona tikanga ko te whenua ahakoa e puritia ana e tangata Maori, he mea riro atu te fee-simple (te tino take tuturu) i runga i te hoko atu i te Karauna, i tetahi atu tangata ranei e hara nei i te Maori, engari kaua e uru page 110atu te whenua i karaatitia e te Karauna mo etahi atu take e hara nei i te mea utu ki te moni."

Timi Kara (Mr. Carroll).—Wahanga-tekiona (11).—Mo tekiona rua tekau ma iwa o taua Ture: Kua apitiria atu ki te whakamutunga o te wahanga-tekiona tahi, enei kupu e whai ake nei:—

"(8.) A te paunga o nga tau o tetahi riihi i whakaotia e te Kaunihera i raro i te wahanga-tekiona rua o tenei tekiona, ka ahei te Kaunihera, i runga i te tono i tuhituhia atu e nga tangata no ratou te whenua, ki te whakahoki, i runga i te pukapuka whakawhiti, i taua whenua i pangia e taua riihi, i tetahi wahi ranei o taua whenua ki nga tangata no ratou taua whenua; engari mehemea kei te tau tetahi kupu whakaae riihi hou, etahi moni, riana, taunaha ranei, ki runga ki taua whenua, ki tetahi wahi ranei o taua whenua, ka ahei te Kaunihera ki te ki kaore ia e whakaae ki taua tono."

Henare Kaihau.—Ka motini ahau, i muri i nga kupu "Mo tekiona rua tekau ma iwa o taua Ture," kei raina 52, me apiti atu enei kupu e whai ake nei ki te whakamutunga o wahaugatekiona (1): "Me ahei me whaimana rawa te Kaunihera, i runga i te tono pera a te nuinga o nga tangata whaitake, ki te wehe atu i tetahi wahi o taua whenua hei tuunga taone Maori, a me ahei ki te mahi, ki te whakahau ranei kia mahia nga mea e tika ana kia ruritia ai taua wahi, kia roherohea hei taone, kia riihitia, me era atu mahi whakahaere, i runga ano i nga tikanga e wehea ai, mutatis mutandis, e whakaritea ai nga whenua Maori, e ruritia ai. e roherohea ai, e riihitia ai, e whakahaerea ai hoki i raro i nga tikanga o 'Te Ture Taone Maori, 1895.'"

No te tukunga o enei menemana e rua ki te Komiti, paahitia ana.

Te Pereiha (Mr. A. L. D. Fraser, mema mo Nepia).—Ka motini ahau kia whakaurua ki te Pire te tekiona hou e whai ake nei:—

"Ahakoa nga kupu me era atu tikanga i uru ki roto ki 'Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,' me ona Ture whakatikatika, i uru ranei ki 'Te Ture Whakahaere i nga Whenua Maori, 1900,' me ona Ture whakatikatika, ka ahei te Kawana, i runga i te Ota Kaunihera, ki te kape ki waho o te mana o tekiona kotahi rau tekau ma whitu o 'Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,' i nga whenua Maori e meatia ana kia tukua i runga i te riihi mo nga tau kaua e nuku atu i te rua tekau ma tabi, engari ia me ata whakamana ano aua riihi i runga i nga tikanga kua whakaritea nei e 'Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894,' me ona Ture whakatikatika"

Wahi ana te Komiti. Koia tenei e whai ake nei te rarangi o nga mema i pooti.

I te Ae, 7.
Atkinson Massey Nga Kai-tatau.
Field Pirani. Fraser, A. L. D.
Lang Herries.
I te No, 28.
Arnold Kaihau Pere
Carroll Lawry Seddon
Collins McGowan Symes
Colvin McKenzie, R. Tanner
Duncan McNab Ward
Ell Millar Willis.
Fowlds Mills
Hall O'Meara Nga Kai-tatau.
Hall-Jones Palmer Heke
Hogg Parata Hornsby.
Nga Pea.
Tautoko. Turaki.
Lethhridge. Mackenzie, T.