Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1901

Paraire, te 25 o Oketopa, 1901

Paraire, te 25 o Oketopa, 1901.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Tepute-Pika ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Pire Whakatau Kereeme Whenua Maori Whakatika Tika Hoki I Nga Ture Maori.

No tenei ra ka panuitia tuatahitia tenei Pire.

Ka whakahaerea ko etahi mahi ka mutu era ka karangatia ko te—

Pire Whakahaere I Nga Whenua Maori.

Timi Kara (Mr. Carroll. Minita mo nga Mea Maori).—Ka motini ahau kia whakakorea te kupu whakamutunga o tenei ota a te Whare e whai ake nei, i puta nei i te 4 o nga ra o Oketopa, ara: Kia whakatakotoria he ritaana ki te aroaro o tenei Whare hei whakaatu,— (1) I te maha, ina huihuia katoatia, o nga eka whenua e toe ana ki nga iwi Maori i roto i te Motu o Aotearoa, me te a, ta wehewehe i nga whenua papatupu, me nga whenua e puritia ana i raro i nga ahua taitara katoa, ahakoa pehea te ahua; (2) i te maha o nga eka o nga whenua Maori (a) i roto i ia takiwa Kaunihera motuhake i whakaturia i raro i "Te Ture Whakahaere i nga Whenua Maori, 1900," (b) i roto i tera wahi o te Motu o Aotearoa kaore nei ano i oti te whakatu ona takiwa Kaunihera i raro i taua Ture, (c) i roto i nga rohe e whakahuatia ana i roto i "Te Ture Rahui Maori o te Takiwa o Te Urewera, 1896," me ona Ture whakatikatika, (d) "Te Ture Ngawha, 1881," me ona Ture whakatikatika, (e) "Te Ture Rahui o te Tai Hauauru, 1892," me ona Ture whakatikatika; (3) te nui o te wariu, ina huihuia katoatia, i whakanohoia e te Karauna ki runga ki aua whenua, me te maha o nga Maori, ina huihuia katoatia, e noho ana i roto i ia takiwa kotahi o aua takiwa kua korerotia ake nei. A ko taua ritaana me takoto ki runga ki te teepu o tenei Whare i mua o te haerenga o nga whai-korero ina panuitia tuaruatia te Pire Whakatikatika i Te Ture Whakahaere i nga Whenua Maori, 1900. Kaati, ko nga kupu whakamutunga o tenei ota kei te arai i te Whare, na reira page 77kaore e taea te whakahaere o tenei Pire. Na, ko tetahi, e rua rawa nga tau e mahi ana ka oti te ritaana e tonoa nei. Otira ko nga take nunui o roto i te ritaana, ka taea era te whakarite, me era atu mea katoa e taea ana te whakarite i runga i te aronga o taua ritaana.

Henare Kaihau (mema Maori mo te Tai Hauauru).—E whakahe ana ahau ki te motini a te honore Minita Ko taua ritana, naku i tono kia homai, a i whakaaetia mai i te 4 o nga ra o Oketopa, a no reira me tuturu homai ena maramatanga i tonoa atu nei kia takoto mai ki te aroaro o tenei Whare i mua ano o te haerenga o nga whai korero mo teuei Pire, notemea ko tenei Pire e tino pa ana ki nga whenua Maori. E pa ana ki nga whenua Maori katoa i Niu Tireni, ahakoa, whenua Karauna karati whenua pehea ranei. Ko te take i tonoa ai e au taua ritaana he mea naku kia tino whakaaturia mai e te Kawanatanga ki te aroaro o tenei Whare te tuturutanga o te takoto o ia takiwa kotahi o te Motu nei e ekengia ana e taua Ture, a kia ahei ai hoki nga mema o tenei Whare te mohio pono ki nga hiahia o nga Maori e noho ana i roto i aua takiwa Kaunihera—ahakoa, e whakaae ana ratou ki tenei Pire, e whakahe ana ranei. He maha noa iho nga pitihana kua kokirihia ki te Whare, na nga Maori maha noa atu puta noa i te Motu o Aotearoa, o tino whakahe kaha ana ki te Ture Whakahaere i nga Whenua Maori o tera tau, me oku iwi e noho nei i naianei e tino kaha rawa ana te hiahia kia mohio ratou ka pehea te paanga atu o tenei Pire whakatikatika, e takoto nei i te aroaro o te Whare, ki runga ki a ratou me o ratou whenua. Kaati, i runga i tenei ahua kua whakamaramatia atu nei e au, e mea ana ahau me tino whakatakoto taua ritaana ki runga ki te teepu o tenei Whare i mua o te haerenga o nga whai-korero i te panuitauga tuarua o te Pire nei. I te wa i whakaaetia mai ai taua ritaana e te Kawanatanga, kaore ratou i kore te mohio ki te take i tonoa atu ai. Kaore ahau e mea kia whakaaetia mai e te Kawanatanga nga tono pohehe, tono whakararuraru ranei, engari i te mea kua ata whakaaetia mai e ratou tenei ritaana i tonoa nei e au, no reira ka tino whakahe ahau ki tenei motini a te Minita mo nga Mea Maori, notemea ki te puta taua motini ana, heoi ano kua hinga te tino take i tonoa atu ai e au taua ritaana kia homai.

No te whiunga o te patai ki te Whare mo te motini, whakaaetia ana.

Heoi whakaaetia ana ko ta te Minita mo nga Mea Maori, a hinga ana ta Henare Kaihau.

Haere tonu etahi atu mahi a te Whare.

No te koata paahi i te wha karaka i te atatu ka hiki te Whare.