Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1901

Pire Whakahaere I Nga Whenua Maori

Pire Whakahaere I Nga Whenua Maori.

No te motinitanga kia tu kua tenei Pire kia komititia e te Whare, ka tu ake ko—

Te Pereiha (Mr. A. L. D. Fraser, mema mo Nepia).—Ka tu ake ahau ki te mea atu, ki taku whakaaro kei te takahia nga tikanga o te Whare nei e tenei motini, ina hoki—I te 4 o nga ra o Oketopa whakaaetia ana tetahi ritaana i runga i te motini a Henare Kaihau, mema mo te Tai Hauauru. Kaati, me panui atu e au taua ritaana, a ka tono atu au ki te Pika kia whakataua e ia tenei mea—ara, e tika ana ranei kia whakahaerea tenei Pire i mua o te homaitanga o taua ritaana, ara, o ton a takototanga ki runga ki te teepu o tenei Whare. Koia tenei nga mea hei whakaatu mai ma taua ritaana i whakaaetia ra, ara:—

"Me whakatakoto he ritaana ki te aroaro o tenei Whare hei whakaatu,—(1) I te maha, ina huihuia katoatia. o nga eka whenua e toe ana ki nga iwi Maori i roto i te Motu o Aotearoa, me te ata wehewehe i nga whenua papatupu, me nga whenua e puritia ana i raro i nga ahua taitara katoa, ahakoa pehea te ahua; (2) i te maha o nga eka o nga whenua Maori (a) i roto i ia takiwa Kaunihera motuhake i whakaturia i raro i "Te Ture Whakahaere i nga Whenua Maori, 1900," (b) i roto i tera wahi o te Motu o Aotearoa kaore nei ano i oti te whakatu ona takiwa Kaunihera i raro i taua Ture, (c) i roto i nga rohe e whakahuatia ana i roto i "Te Ture Rahui Maori o te Takiwa o Te Urewera, 1896," me ona Ture whakatikatika, (d) "Te Ture Ngawha, 1881" me ona Ture whakatikatika, (e) "Te Ture Rahui o te Tai Hauauru, 1892," me ona Ture whakatikatika; (3) te nui o te wariu, ina huihuia katoatia. i whakanohoia e te Karauna ki runga ki ana whenua, me te maha o nga Maori, ina huihuia katoatia, e noho ana i roto i ia takiwa kotahi o aua takiwa kua korerotia ake nei. A ko taua ritaana me takoto ki runga ki te teepu o tenei Whare i mua o te haerenga o nga whai korero ina panui-page 76tia tuaruatia te Pire Whakatikatika i te Ture Whakahaere i nga Whenua Maori, 1900."

Te Hetana (Mr. Seddon. Pirimia). —He mea hou rawa te take, ara, te paina, kua whakaarahia nei e te mema honore. Ko te Pire i whakahuatia i roto i te motini ko te Pire Whakahaere i nga Whenua Maori, he Pire ke tera he Pire ke tenei. Ko te Pire e takoto nei i te aroaro o te Whare ko te Pire Kaunihera Maori.

Nga Honore Mema.—Kaore.

Te Hetana (Mr. Seddon).—Kei runga ra i taku Ota Pepa e man ake ana "Pire Whakahaere Kaunihera Maori kia komititia." Otira mehemea koia tena he tikanga, ka taea e nga mema nga Pire katoa i runga i te Ota Pepa te puru kia oti ra ano tetahi ritana. Kaore rawa tera e tika hei take e araia ai te whakahaere o nga Pire; heoi ano te mea mana e kati te haere o tetahi Pire ko te pooti a te nuinga o nga mema o te Whare.

Te Hooro - Teone (Mr. Hall- Jones, Minita mo nga Mahi Nunui).— He mea atu taku ki te Whare, e hara tenei i te mea he panuitanga tuarua no te Pire, engari he motini kia komititia te Pire.

Te Tepute-Pika (Mr. Deputy- Speaker).—I runga i nga Ture o te Whare, ki te takoto he motini kia panuitia tuaruatia tetahi Pire pro formâ, waiho ai nga whai korero mo taua Pire kia tae ki te taima e takoto ai te motini kia komititia te Pire, na ko nga whai korero e puta ana i reira e rite ana era ki te korerotanga o te panuitanga tuarua. He mea hou te take kua whakaarahia nei e te mema honore mo Nepia. Engari i matua whakaatu mai ano te mema honore nana te take nei i whakaara, tera e whakaarahia e ia tenei mea i tenei ra; na ki toku whakaaro e kore e tika kia whakahaerea te Pire i naiauei, engari me waiho marire kia oti ra ano taua ritaana, kia whakakorea atu ranei e te Whare te ota mo taua ritaana.

Heoi hikitia ana te Pire mo tetahi atu wa.

Haere tonu etahi atu mahi a te Whare.

No te rua tekau ma rima meneti te paahitanga i te tekau ma rua karaka i te po kahiki te Whare.