Poari mo te Turanga Kaipuke i Oamaru.

Tame Parata (mema Maori mo te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Minita o nga Reriwe,—(1.) He aha te take i whai mana ai te Poari Whakahaere i te Turanga Kaipuke i Oamaru ki te hamene i nga Maori o Waihao mo nga Reiti, i runga i te mea e ki ana te "Ture Reiti 1894" kaore aua tu reiti e ahei kia utaina ki runga ki nga whenua Maori, haunga ia nga whenua Maori e takoto ana i roto o tetahi taone, paro ranei. (2) He aha te take i whai mana ai te Minita Tiaki i nga Moni o te Koroni ki te utu atu ki taua Poari i aua reiti mo te taha ki aua Maori, a ka hua mai i hea he moni hei whakahoki atu i aua moni a te Kawanatanga e whakapaua peratia ana e ia? Te take i patai ai ahau i tenei patai koia tenei: kua hamenetia nga Maori o Waihao mo ta ratou kore kaore i utu i nga reiti i tonoa atu e taua Poari kia utua e aua Maori. Naku touu i tohutohu aua tangata, i korero atu ki a ratou kaore e tika ana kia utua e ratou aua reiti notemea kei te marama nga kupu o te "Ture Reiti 1894." Kaati hamenetia ana aua tangata kia haere ki Oamaru ra ano—he whenua tawhiti noa atu i o ratou kainga—a te taenga ki reira hikitia ana te whakawa. No te rua o nga tuunga o aua keehi ki ana te roia o aua Maori ra ki a ratou, kei te he ta ratou, no reira ka wehi nga mea wehi, unuhia ana ta ratou whakahe, utu ana i nga reiti. Ko etahi o ratou i haere ki tetahi atu roia a tuturu ana te whakaaro a era kei te tika ta ratou tohe tuatahi, kaore kau he mana o taua Poari ki te uta i aua reiti ki runga ki a ratou. I muri nei kite ana taua Poari e he ana ta ratou, a ka tono kia unuhia mai ta ratou keehi ki waho. Engari, ahakoa i unuhia e taua Poari ta ratou keehi, unu rawa ake kua nui nga moni a nga Maori i pau i runga i taua mahi raruraru a te Poari. Kaati ki taku mahara heoi te mea tika i naianei ma te Kawanatanga, nana nei taua pohehetanga, e utu nga raruraru o nga Maori. Kua tae page 22tinana atu ahau ki te tari, a ki mai ana e pouri ana ratou mo taua mahi pohehe a ratou. Heoi taku kupu i naianei i te mea kua whakaae te tari nona te he, kaati ma taua tari e utu nga moni i pau a nga Maori, i te mea hoki e tika ana ta nga Maori.

Te Waari (Mr. Ward, Minita o nga Reriwe).—Kaore ano te tari i whakaae no ratou te he. Kei te uiuia i naianei te aronga o tenei mea. Ki te titiro iho kua whakanohoia nga ingoa o etahi tangata Maori ki runga i te rouru mo taua Poari, ara, ki te rarangi ingoa o nga tangata e tika ana kia utu reiti i te mea kei runga i te rouru Pakeha o ratou ingoa. Kaati ko nga hamene i korerotia e te mema honore kua whakatarewatia kia ata uiuia nga aronga katoa, a kei te tarewa tonu i naianei kia mohiotia ra ano te taunga o taua uiuinga. Engari mehemea ki te kitea e tika ana te hamenetanga i aua tangata katahi ka haere tonu te whakawa; e mea ana ahau kia marama kei te pena te takoto o tenei mea. Taku whakautu tena mo te wahi tuatahi o te patai. Mo te wahi tuarua, ko te mana i utua ai e te Tari mo nga Moni aua reiti ko te Ture Reiti mo nga Whenua Karauna me nga Whenua Maori.

Tame Parata.—Kua whakakorea ra tena Ture.

Te Waari (Mr. Ward).—Kaore, e pohehe ana te mema honore, no te whakakorenga o te Ture i te tau 1888, ka whakaorangia mai ano te mana o te Tari mo nga Moni ki te utu i nga reiti o nga Whenua Karauna me nga Whenua Maori i raro i te Ture nana i whakakore i te tau 1888, no reira e pohehe ana te mahara o te mema honore mo tera. Kaati ko nga moni e utua ana e te Tari mo nga Moni mo aua reiti ka hoki ano ki a ia a te whakahaerenga tuatahi i pa ki aua wherua i muri iho o te utunga, ara, whakahaerenga hoko, riihi ranei. Mehemea ki te tirohia e te mema honore te Ture o te tau 1882 ka kite ia e noho ana i roto te mana i whai mana ai te Tari Moni ki te utu reiti, a kei te Ture o te tau 1888 nana nei i whakakore te Ture Reiti, kei reira e noho ana nga kupu, ara, e penei ana, kaua taua whakakorenga e pa ki te Ture o te 1888; na kona pea i pohehe ai nga mahara o etahi tangata. Engari kia tae mai ki a au nga whakamaramatanga ka tino koa ahau ki te whakaatu-a-tuhituhi ki te mema honore i te tino takoto o taua mea, kia ahei ai ia ki te tuku atu ki ona hoa e paangia ana e tenei putake.

Haere tonu nga patai a mutu noa. Katahi ka whakahaerea ko etahi motini me tetahi Pire.

No te koata ki te tahi karaka i te po ka hiki te Whare.