Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Ko Nga Tikanga Nui O Te Ture O Ingarani

UpokoIV. — Te Kawanatanga O Nga Koroni

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section

page 71

UpokoIV.
Te Kawanatanga O Nga Koroni.

1.He maha nga whenua e nohoia ana e nga tangata a te Kuini o Ingarani, he mea mote ke rawa,—tatahi noa atu, Nga Ture o aua whenua, me nga tikanga, ko o Ingarani. Site term ano hoki ki to Irgarani ta ratou tikanga mo te whakahaere ture. Te ingoa o aua whenua nei, be Koroni. Te Kawana o ia koroni o ia koroni, he mea whakarite na te Kuini.
2.Nga tangata a aua Koroni me whakarongo ki ta te Paremeta o Ingarani. Mana tonu nga ture katoa a te Faremeta o Ingarani mo te koroni. Otiia ekore e rite mo enei wahi hou nei etahi onga Ture o Ingarani. Koia i whakaritea ai he Faremeta i aua wahi nei hei whakatakoto ture. Site tonu ki to Ingarani te tikanga mo te wbaka-takoto ture i te Koroni, be mea whakaae e tetahi Whare, he mea whakaae e tetahi Whare. Muri iho ka whakaaetia e te Kawana. Ka poto nga whakaae, ka tukua taua Ture nei ki Ingarani; a ki te whaka-tengia mai e nga Kai whakatakoto wbakaaro a te Kuini, ka whaka-takaa e ia.
3.Te ingoa o taua Faremeta i tenei Koroni nei, ko te Bunanga Nui (General Assembly.') "Wabia ake, e toru nga wahi; ko te Kawana, ko te Runanga-Ture (Legislative Council.) ko te Whare o te ltd (Souse of Representatives.)

Nga tangata o te Runanga-Twe (Council) he mea whakarite na te Kawana, na to te Kuini Kai wbakakapi turanga, i runga ano i to te Kuini ingoa. Na, kua ngaro tonu ia i nga ra katoa i noho ai taua Bunanga, be mea kihai i whakaaetia e te Kawana, a ka pera tonu i to muri nohoanga o taua Bunanga; kua whakataua ranei he hara ki a ia, katahi ka whakamutua rawatia ton a nohoanga ki taua Runanga nei.
4.Nga tangata o te Whare he mea whiriwhiri ete iwi, e tenei tito-rehanga, e tenei titorehanga o te whenua.

I aua titorehanga nei e tuhituhia ana i tenei tau i tenei tau nga ingoa o nga tangata katoa hei karanga i to taua Titorehanga tangata runanga. Ki te kahore tou ingoa i tana pukapuka nei, ekore e tukua he whakahe mau ki tera ingoa e piri ana ki taua pukapuka. I ia tau i ia tau e whakaritea ana a te Kuini etahi tangata hei whakarongo ki aua kupu whakabe nei, hei whakakahore ranei, hei aha ranei; hei whakati-katika ano i nga ingoa he o taua pukapuka nei.
5.E rua tekau ma tahi, maha ake ranei, ou tau, a kua piri ano tou ingoa ki taua pukapuka nei, ka tukua he karanga mau i te whrriwhiii-nga o te tangata runanga; ara, ki te mea:—
a.He whenua tou i taua Titorehanga nei, nou tonu ake, he whenua haki kahore e iti iho i te rima tekau nga pauna e puta ake mou, me he mea ka hokona a ka ea nga moni katoa e tarewa ana ki runga; he whe-I nua hoki nou tonu ake, a mate noa koe, mate noa ranei tetahi atu tangata; he whenua ano kihai i riro hou mai i a koe i te tuhituhinga whakamutunga o nga ingoa o nga tangata hei karanga tangata runa-page 72nga; engari rokobanga mai e taua karangatanga nei, e ono, maha ake ranei, nga marama e takoto ana ki a koe:
b.He whenua tou i taua Titorebanga nei, kotahi tekau ona pauna i te tan, ki te mea ka retia, a kahore i iti iho i te toru nga tau i muri i taua ra-karanga nei e takoto ai ki a koe i runga i te reti; he whenua ranei kua takoto noa ake i a koe, e toru, maha noa ake ranei, nga tau i mua o taua rakaranga nei:
c.He whare tou e nohoia ana e koe i taua Titorebanga, i roto i te taone, a, ona utu e puta marama ake ana i te tau, kotahi tekau pauna: he whare ranei i waho o te taone, a, ona atu e puta marama ake ana i te tau, e rima pauna; be wbare kua nohoia noatia ake e koe, e ono nga marama, i mua o te ra-karanga.

Tenei ano ia etahi mea ekore ai e tika tana karanga; ara, ki te mea kua tau i te Kooti be bara ki a ia, a kibai i whakarerea noatia e te Kuini, kihai ranei i poto nga whiu mo tona hara.
6.Ka whakawakia te tangata hara i roto i te Kooti nui o te Koroni, a ka tukua e te Kai-whakawa nui ki te mate, me pera ano te tikanga whakaora me to tawabi. Kei tawbiti nei te Kuini me tuku ma te Ka-wana, Me ui te Kawana ki te Kai-whakawa-nui, kia mohio ai ia kinga mea katoa o taua whakawakanga nei; katahi ka whakaaroaro ratou ko ona Kai whakatakoto whakaaro, kua whai take ranei e tika ai tana hau-koti i ta te Ture.

Kei te Kawana ano hoki te tikanga mo te whakamatna i te whiu o te tangata bara. Kei a ia te tikanga, ki te kitea be take tika, mo te whakakahore rawa ranei i te whiu, mo te whakataharabara ranei i te-tahi whiu. Na, te whakaneke ake i te wbiu, ekore tena e taea e te Kawana.

Mutunga O Te Pukapuka V.

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section