Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Ko Nga Tikanga Nui O Te Ture O Ingarani

Upoko I. — Marena

page 54

Upoko I.
Marena

1.Kei te 18 o Rewetiku nga korero whakaatu mo nga whanaunga tupu, aha, ranei, ekore nei e pai kia marenatia. Ki ta te Ture o In-garani he kore noa iho nga marena o aua whanaunga e tata rawa ana ki a raua: He whanaunga kihai i taea e aua korero, kihai i pena te tata, ahakoa kotahi to raua tupuna, ka tika ta raua marena. Otiia kahore ena tu marena e paingia e te Nuinga. E whakaaro ana hoki ratou ekore nga tamariki a nga pena e tokomaka, e ora; ekore e rite ki a te hunga kihai i tata ki a raua te whanaunga.

WhaKaaae ki te MaRena. (Consent to Marriage.)

2.Na kua hiahia koe ki te marena, a kahore he kupu riri a te Ture, otiia kihai ou tau i tae ki te rua tekau ma tahi, me tiki atu e koe te whakaae a tetahi tangata e nui atu ana i a koe te kaumatua, te wkai whakaaro: ke mea hoki kei rere tarewa ki runga ki taua mahi nui e kore nei e taea te whakakahore a mate noa. Te tangata hei whakaae, ko te Matua, ko nga kai whakakapi ranei o te Matua. '

Ko ta te papa whakaae te mea nui, ki te mea kei te ora ia, kei te Koroni ano hoki. Ki te mea kua mate te papa, na ko te whakaae a te Kai tiaki, ki te mea ke Kai tiaki, he mea whakarite i runga i nga ritenga a te Ture, e te papa. Ki te mea kei te ora te papa, otiia kahore i te Koroni, na me whakaae te whaea, ki te mea kei te Koroni ia; a ki te kahore te whaea i te Koroni, na ko te whakaae a te Kai tiaki, ki te mea ke Kai tiaki i whakaritea e te Kooti Nui.

3.Na ki te mea ke porangi te tangata mana te whakaae, te papa, te whaea, te kai tiaki ranei, ki te mea ranei he he te take i kore ai te kai tiaki e whakaae ki te marena, a kahore atu he he o te marena, me haere ki te Kai-whakawa-nui o te Kooti-Nui, a ki te mea kahore e kitea he he o taua marena nei, katahi te Kai-whakawa-nui ka karanga, He tika kia marenatia, Mana tonu iho tana karanga, me te mea ano he whakaae na te papa, na te whaea, na te kai tiaki.
page 55

Te Marenatanga. (Solemnization of Marriage.)

4.He maha nga tikanga a te Ture i Ingarani hei arai mo te marenapuku: engari kia maliia i ronga i te whakaae a nga tangata e tika ana mana te whakaae. Kei tenei motu ano aua tikanga nei;—mo nga Pakeha; kahore mo nga Maori, ki te mea he Maori raua tokorua.—A mua ia ka horapa atu tenei Ture ki nga Maori, ina kitea tona pai e te Maori. Katahi enei tikanga ka taumarumaru ki runga ki nga marena a te Maori, i nga wahi ia, i nga wa ano, e karangatia nuitia ai e te Kawana.
5.Ko nga tikanga tenei, ki te takoto to whakaaro mo te marena, me tuhituhi koe ki te Kai-tuhituhi-marena o tou Wahi, whakaatn rawa i o tau, i o korua ingoa, i a korua mahi, he takakau ranei, he aha ranei; te kainga o tetahi o tetahi, te maha ano o nga ra i noho ai ki reira, me te whare karakia, whare aha ranei, e mea ai korua kia marenatia. Ki te mea no te wahi tetahi o tetahi Kai-tuhituhi, a no te wahi ano tetahi o tetahi atu Kai-tuhituhi, me korero ki nga Kai-tuhituhi o aua Wahi e rua.
6.Ka takoto tena Pukapuka au, me toki marire mai ano, he pono rawa ngakupu o roto; katahi ka homai e te Kai-tuhituhi he Pukapuka-whakaae-marena, ara:

Tuaiahi. Ki to marama mai i to Pukapuka, i to kupu ano, kua rite nga tau ou, o tera. Ki te mea kihai i rite nga tau o tetahi o korua, otiia he pouaru ia, e pai ana ano. No te mea he mea marena i mua. Ahakoa kihai i rite nga tau, kahore he kupu ma nga matua i muri.

Tuarua. Ki te marama mai i to Pukapuka, i tetahi atu pukapuka ranei, ki te Kai-tuhituhi kua whakaae te matua kai tiaki ranei, (ara, ki te mea he matua, he kai tiaki, tona i tenei Koroni.)—Taua pukapuka whakaae noi me tuhituhi e te Matua, e te Kai tiaki ranei i te tirohanga a te Kai tuhituhi, a tetahi Kai-whakawa ranei, a tetahi Roia ranei o te Kooti nui, a tetahi Minita marena ranei.

7.Na, kihai i pena, ekore tana pukapuka whakaae e hoatu e te Kai tuhituhi, kia taka ra ano nga ra kotahi tekau ma wha i muri i taua korerotanga nei ki aia.

Na kei a koe tetahi tikanga i ronga i te Ture mo te whakaae ki taua marena nei, ka pehia e koe te Pukapuka whakaae ki te tuhituhia e koe i te tirohanga a te Kai tuhituhi te kupu, "Kauaka" ki te taha o taua kupu marena i roto i te pukapuka a te Kai tuhituhi, whakapiri rawa tou ingoa, tou kainga, te huarahi ano, (whauaunga, kai tiaki ranei,) i tika ai to pehi i te Pukapuka whakaae.

8.Ekore e homai te Pukapuka whakaae e te Kai tuhituhi ki te whakakitea mai tetahi take e tika ai ki ta te Ture te pehi; ki te mea ranei e arai a mai ana e tetahi tangata kua rite i te Ture hei whakaae ki taua Marenatanga.

Ekore rawa te whakaae marena e homai e te Kai tuhituhi ki te mea kihai i puta tinana mai ki tona aroaro tetahi o te hunga ka marenatia nei, ki a nui mai ai ki a ia, kahore rawa he take whanaunga, aha ranei o nga mea a te Ture e he ai te marena; kia nui mai ano hoki, kua takoto te whakaae a ta te Ture Kai whakaae.

9.Ka haere mai ki te marena, ka homai taua whakaae marena o page 56tetahi o raua ki te Minita mana e marena, ki te Kai tuhituhi ranei, ki 1 te mea he marena ki tona aroaro to raua marena.

Kawenata a te wahine whai Hoa. (Contracts by Married Women.)

10.Me whakaaro te tane ki ona rawa, aha, aha, a kia rite ki reira nga mea e homai e ia hei atawhainga mo tana wahine. Ki te puremu ia te wahine, katahi ka kore. He wahine marena e noho ana ki tana tane, a e whakahaere ana i nga mea o te whare, e mohiotia ana kua tukua ki a ia e te tane, meana e hoko nga kakahu, nga mea mo te whare, nga kai, me nga mea katoa e meatea ana e ia, e tana tane, e nga tangata o te whare; he mea whakarite nana ki nga rawa o te tane. Me utu ano e te tane nga taonga nama a te wahine, nga mea pena.

Na, ehara i te mea pena, ekore te wahine whai hoa, tana tane ranei, e mau i tana kawenata.

Taonga o te wahine whai hoa. (Property of Married Women.')

11.Ka oti te marena, ka riro mai i te tane nga moni a te wahine, me ona taonga, nga mea e taea te mau, era i te wahine i tona marenaj tanga ai, me nga mea pera, e taka mai ana mona i muri, ara i te mea kei te ora nei raua ko tana tane. Ma te tane ano hoki nga moni-reti, me nga hua ano o nga when.ua o te wahine^ i te mea e ora ana raua j tokorua.

Ekore e taea nga whenua o te wahine te hoko o te tane; ekore ano e riro i runga i tana Oha-ki. Ka riro katoa mai i te wahine i muri i te matenga o tana tane. Ki te mea ko te wahine kua mate, ka riro nga whenua i nga whakarerenga iho a te wahine. Na, he tamaiti ta raua, he mea e tika ai mona te whenua o te whaea, katahi ka tika aua whenua mo te tane i te matenga o te wahine, a mate noa te tane.

12.Ki te whakaae te tane i te mea kihai i marenatia, e taea te taonga, te aha ranei a te wahine, te tuku ki nga Kai tiaki, a ma era e whiu nga hua o reira ma te wahine mo ana mea ake. Ekore te tane e whai tikanga ki ena mea; mana ano aua rawa ona, me te mea ano kahore ana tane: ekore ano e riro hei utu mo nga nama, aha ranei, a te tane. Aua taonga na, ahakoa he mea e taea te mau, he moni ranei, ka riro ano i runga i te Oha-ki a te wahine.

Na he whenua no te wahine no tona papa ranei, i tukua ki nga Kai tiaki i te mea kahore ano te wahine Ma marena noa, he mea pai kia whakaurua he kupu kei riro pu noa iho i te tangata tuturu mona nei nga taonga o te wahine ina mate, engari me tuku e te wahine i runga i tana Oha-ki ki tana e pai ai.

13.Ki te mahue te wahine i tana tane, mana e haere ki te Kai-whakawa-tuturu, ki nga Kai-whakawa ranei o tana "Wahi, a ki te takoto i te Kai-whakawa tuturu, i nga Kai-whakawa ranei, kahore he take i mahue ai, a no te wahine ano ona rawa i ora ai, ka homai e taua Kai-whakawa he Pukapuka-tiaki mo ana moni, mo tona whenua ano i riro mai i a ia i muri iho i tona mahuetanga, kei riro i tana tane, i nga tangata ranei i ana nama, aha ranei.

Kei runga i taua Pukapuka-tiaki tana wahine e noho ana, tana page 57hoko noa atu, aha noa atu, i nga aha katoa i riro mai i a ia, e riro mai ano ranei i a ia a mua, ka pera tonu ano me ta te wahine kihai i marenatia.

14.Kua oti to marena, a, muri iho ka marenatia ano ki tetahi atu i te mea kei te ora ano tona hoa; ka whiua. He herehere: kei neke ake ia i te whitu o nga tau.