Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Proceedings of the Third Kotahitanga Parliament, April to May 1894

Turanga Aperira 26, 1894

10 a.m.

Turanga Aperira 26, 1894.

Hei ra tenei e puare ai te Paremata Maori, te 26 o Aperira o te tau 1894.

Taare Tikao, [unclear: Ponere] Pika.—Ka tu ka panui inga ingoa onga mema i tae kite hui ite Waipatu ite tau 1892 mete tau 1893, a, kitea ana, e 36 nga mema i tae mai. Ka tu ano hoki taua Taare Tikao ka whakamarama inga Ture ote Whare ki nga mema tomo hou mai, A, ka mu tu ka mea:—Kei te Kawanatanga te tikanga mo tenei tunga o to tatou Paremata.

H. T. Whatohoro, Pirimia.—Ka tu ka mea:—Ko te kupu tuatahi maaku hei whakamarama kia koutou enga mema Honore onga Whare e rua. Ko H. Tomoana te Pika ite tau 1893. Otira, i ara he raruraru mo nga mena Honore i reira, i puta ake ite Kawanatanga me te Whare Ariki. A, heke ana mai a H. Tomoana i runga i tana turu i taua tau. A, penei ana ia, me tuhituhi he pukapuka whakatu i a ia hei Timuaki mo te Kotahitanga. He tino roa rawa te wa i tantohe ai nga mema Honore mo taua take. Ko etahi onga mema i haina i o ratou ingoa mo taua take, a, ko etahi, kahore ano i haina. A, ki taku whakaaro, kei te noho puare noa iho taua tunga Pika. E tika ana ma koutou tenei e tirotiro mai, a, mehemea ranei kua hoki a H. Tamoana kite nohoanga Pika. Engari, ki taku mohio kote hokinga mai o H. Tamoana i roto ite Tiiti, note Tumuakitanga mehemea i penei te ahua. No reira, me pooti hou he Pika. Ko Hone Mohi Tawhai te Pika ote Whare Ariki i te tau 1893. A, kaore ia i konei i tenei tau. A, e penei ana ahau, ma nga mema Honore enei mea kato a e tirotiro mai.

Honore Pika.—E penei ana ahau, me mahi tenei take kia oti.

Pene Taui.—I tu aka ai ahau, he whakamarama atu kinga mema Honore, e rua tangata kei konei inaianei, he riiwhi no etahi onga mema i tae mai kite hui ite Waipatu [unclear: i] tera tau, hoi, e hia hia ana ahau me tirotiro mai tenei e koutou mo te pooti, ara, mo te oati i ana tangata hei mema mo te Kotahitanga ote Iwi Maori.

Honore Pika,—[unclear: Kua whakaaturia] atu kia koutou ite page 21tuatahi, koi to tatou kawanatanga te ritenga mo tenei tunga o te Paremata.

H. P. Tunuiarangi. Minita.—E pai ana, e whakaaetia eto Kawanatanga.

Honore Pika.—No tenei tunga ooku, e penei ana ahau, me tu mai nga tangata e rua, hei timatanga mahi ma tatou: Hoi, ka oatitia enei tangata. Ko nga ingoa enei o aua tangata.

Hone Heke, Herepete Rapihana.—Kua haina raua i o raua ingoa kia tu raua hei mema motenei Kotahitanga.

Hone Heke.—Ka tu ka mea: He patai taaku mehemea pehea te roa ote mananga ote Tu ote Tumuakitanga o H. Tomoana.

Honore Pika.—Ka tu ka whakahoki ite patai ate mema hou o Ngapuhi nei, Kotahi tau mote tekau-ma-rima ra i muri mai ote tau. Engari, he maha nga mema honore nei kaore i haina kite Tiiti, a, torutoru rawa i haina.

H. T. Whatahoro, Pirimia.—Kei te Kawanatanga te Pukapuka whakamutu a Henare Tomoana i a ia a, [unclear: nana] ake ano te rota i tuhi. Na reira, i tukua mai ai ete Kawanatanga tenei take kia mahia ete whare, no te mea, e kore e tika nga mahi mehemea ka kore he Pika. Na reira e tika ana kia pootitia he Pika hou, ka panuitia te kapo ote reta a H. Tomoana, 1893.

Hone Heke.—E tono ana ahau kite Honore Tiamana menga Honore Mema, kia tuhia he motini mo tetahi Pika hou.

E. Paea.—E mea ana ahau, hei a H. Tomoana ano raua ko Taare Tikao ki taua nohoanga.

Roore Rangiheuea.—Kaore ano i pau noa nga ra ote tunga Pika o H. Tomoana. A, he tere rawa te Honore Mema o Ngapuhi nei kite motini mo tetahi Pika hou.

Hone Heke.—Kote nohoanga Pika e atea ana, me titiro atu kite pukapuka i [unclear: paunitia] mai ra ete Pirimia.

Timoti Whiua. (Minita).—E tika ana me pooti hou ho Pika.

Hone Heke.—E tono atu ana ahau, kia panuitia mai taku motini.

Honore Pika,—Koia tenei kote motini a Hone Heke, page 22Ko Hoori Ropiha te Pika mo tenei whare inaianei. Na Hone Heke.

Hoori Ropiha.—Ka tu ka mea: E unu ana ahau i tooku ingoa i roto ite motini.

Hone Heke.—E unu ana ahau i taku motini.

B. T. Whatahoro, Pirimia:—Ka tu ka mea: E tika ana te whakatuhera a H. Tomoana, ite whare ite 12 Aperira, 1894. I runga ite mana o taua Tumuakitanga. A te 19 nga ra e toe mai nei ka mutu taua [unclear: mara] ki aia. No reira, me whakatu he Pika mo tatou, aianei, kia kaha kite mahi. Kanui nga mahi ma tatou.

Roore [unclear: Rangiheuea].—E motini atu ana ahau kia tu a Tare Tikao, hei Pika.

Wiremu Katene.—E tautoko ana ahau i ta te Mema Honore kua noho iho nei.

Hone Heke.—E tautoko ana ano hoki ahau.

H. P. Tunuiarangi.—E motini atu ana ahau kia tu ano ko H. Tomoana hei Pika.

Teira Tiakitai.—E tantoko ana ahau i ta te Minita e motini atu nei.

H. T. Whatahoro, Pirimia—Ka tu ka mea: E tika aua te kupu ate Honore Mema e whakapuaki nei, kia tu ko H. Tomoana hei Pika.

Taare Tikao.—E unu ana ahau i taku ingoa mote Pika i motimtia mai nei ete Honore Mema o Roore Rangiheuea.

Roore Rangiheuea.—E unu ana ahau i taku motini

Hone Heke.—I tu ake ai, e unu ana ite tautoko.

Timi Waata.—E tautoko ana ahau i ta Tunuiarangi.

Hone Heke.—E tautoko ana ano hoki ahau kia tu ko Henare Tomoana Lei Pika

Taare Tikao.—Ka mea: ite mea kaore i Motinitia mai he hoa whawhai mote moiini mo H. Tomoana hei Pika, a, e tika ana me tuku te pooti kite whare i to ratou whakaaetanga kia H. Tomoana hei Pika mo te Paremata Maori heoi, i tau page 23tenei, me tuku te pooti mo tenei take. Heoi, i riro ki tenei, ka tu ano a H. Tomoana hei Pika.

Heoi, e nukuhia ana te Whare mo ate 2 p.m.