Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Proceedings of the Third Kotahitanga Parliament, April to May 1894

Pakirikiri, Mei 10, 1894

10 a.m.

Pakirikiri, Mei 10, 1894.

Ka puare te whare.

Taare Tikao, Chairman. Ite mea, kua Rihaina a Tomoana i toona ingoa Pika e tika ana me rapurapu e koutou he Pika hou. A, mehemea he motini ne menemana ranei kei etahi o koutou me homai inaianei ano.

No 17—H. P. Tunuiarangi Motini,

No 18—Hoori Ropiha Motini.

No 19—Timi Waata Motini.

Tiamana—Ke te motini tuatahi e mahi, kote motini No 17.

H. P. Tunuiaranga motini No 17.—E motini ana ahau i a mohi Te Ata, Kia tu hei Pika.

P. Taui,—E tautoko ana ahau ite motini No 17.

Hoori Niania.—E tautoko ana ahau ite motini No 17,

Hira Paea,—He menemana. Ko Taare Tikao hei Pika,

E. Tewano—E tautoko ana ahau ite menemana.

Tiamana Taare Tikao.—E unu ana ahau i taku ingoa i runga ite menemana ate Honore Mema, no reira taku inoi ki aia, kia unuhia taua menemana.

page 51

H. Tomoana.—E whakatika ana au kite menemana a, e tautoko ana ahau e rite ana to nohoanga Tiamana kite nohoanga Pika.

H. Ruru—E tautoko ana ahau ite motini No 17.

T. Whuia (Minita)—Kaore atu he tautohe mete menemana, note mea, kua unu a T. Tikao i toona ingoa i roto ite menemana.

T. Tikao (chairman).—Kei te nohoanga Tiamana nga mahi pakeke, heoi, ko au tenei kei taua nohoanga inaianei, a, e penei atu ana ahau, kati noa te nohoanga mooku i tenei.

Motini No 18. H. Ropiha.—Taihoa tenei motini e mahi.

Tiamana.—Kote reta Rihaina tenei a Henare Tomoana i toona ingoa pika. Kua tuhia ete karaka P.P.

R. Wirihana.—E motini ana ahau, a Timi Waata, ia Wiremu Katene kia tu hei Pika, na, e penei ana ahau a R. Wirihana, kia tukua mai te pooti mo enei tangata e rua. Mohi Te Ata and W. Katene.

H. Paea.—Eunu ana ahau ite menemana.

W. Katene.—E tono atu ana ahau ite pooti momaua ko taku hoa.

Mohi Te Ata.—E whakapai ana ahau ki o maua ingoa, a, e pai ana me pooti, ki reira au hinga mai ai e pai ana.

Tiamana.—Ka tukua atu nei te pooti. Kote "kahore," mo mohi, kote "Ae," mo W. Katene. I runga o te pootitanga, kitea ana, e 22 mema i riro ia mohi, 16 mema ia Wi Katene. Heoi, tu ana ko mohi Te Ata hei Pika, mo te Whare o Raro, Ka noho ia ki runga i toona tuuru i tenei ra.

Mohi Teataihikoia Pika.—Enga Honore Mema, kaore au e mohio ana kinga mahi, menga ruuri o tenei nohoanga, a, kei kino koutou, he mea i pootitia ekore e taea te whakahapa a, konga mahi katoa mate Tiamana nei inaianei, te karakia me te whakapuare, mana katoa i runga ano i taku kuaretanga. Ka mutu aku korero. Kia ora tonu koutou. Tiamana ma H. Tomoana e eati tenei Pika. Heoi, i runga o aku wa ngaro, e ahei ana te Pika kite whakatuwhera i te whare, mete karakia i mua atu ite puaretanga o te mahi, a. e whakaae ana ahau, ite mea ki konei atahi maua, epai ana maku aua mahi page 52katra. Konga he ki roto ote Whare nei, kaua [unclear: e] mauria atu ki waho ote marae, a, e tika ana nga korero whakamarama ate [unclear: Pike, Ko e] karakia e mea ana au mana ano.

Pirimia.—He mea tika me oati te Pika, kaua ranei, me [unclear: raibo ia] ati o taua mema e pai ana, kei te Whare te ritenga, [unclear: engari, ku] e ture ate Paremata Pakoha e oatitia ana te Pika, tenei te [unclear: ture] kua oti ite Kawanatanga mote oati ote Pika, otira, [unclear: otira], kaore ano i paahitia, a, keite Whare te ritenga.

Tiamana.—A. ite mea kua noho ia ki konei, he mea tino tika ano me oati te Pika.

H. Paea.—E tautoko ana ahau me oati tenei Pika.

W. Katene.—E tino hiahia ana ano hoki ahau, kia oatatia tenei Pika ma H. Tomoana e oati.

Pirimia.—E toruitau te mananga o nga ingoa onga mema mete, Kawanatanga, ka mutu, a, penei ano hoki te Pika.

Pika.—Mate Tiamana e panui te Ripoata ate Kawantanga Maori.

Tiamana.—Ka panui ite motini No 15 Ripoata ate Kawanataga.

Wi Katene.—E mea ana ahau, me timata ta tatou mahi ite ranangi (1). Heo, kote rarangi tutahr nei e rite ana ki, taku motini, me unu mai taku motini ki waho, Kei te Whare e koto ana.

H. Ropiha.—He patai. Ka kawea enaei rarangi ki whea whakaoti ai? Kote Paremata Pakeha ranei, Paremate Maori renei?

Pirimia.—Ka haere kite Paremata pakoha enei mea katoa mehemea epaahi inga Whare erua.

F. Ruru.—Patai. E. Kore ranei e tika kia homai te pire.

Pirimia.—Ehara ite mea kua oti katoa aua pire kia whakaotia e koutou, no reira, i nekehia mai ai ma, koutou e eharga.

P. Tomoana.—Ekore tatau e kaha kite mahi i enei mea, notemea, ko ta te Kawanatanga etatari ana kia paahitia, no rei a, e whakaae ana ahau kia paahitia te [unclear: rarungi] tuatahi, a, i muri i taku whakaaetanga me homai te Pire ota Ripoata.

page 53

R. Wirihana.—He patai kite Kawanatanga e [unclear: petea] ana te pire a Wi Pere i whakatarewatia ite tau 1893. E kore e taea e tatou te korero whakatepe enei mea, kotahi anake te kupu nui ma tatou he paahi i enei Ripoata.

Tiamana.—E tika aua nga whakamarama a H. Tomoaua.

R. Wirihana.—Me tino unu mai taku motini awaho atu nei—A, e tautoko ana au ite rarangi (1)

W. Katene.—Kaore e rua o toru tunga ote tangata ki te korero, mohemea keite hea ano te Pika, kia taka kite [unclear: Thomana], katahi ka tike, kua paahi te rarangi tuatahi ite panuitanga tuatahi. Heoi, ka nekehia te Whare mo ate 2 p.m.