Adventures of Turi

Te tuatua ia Turi ma te oa koia Mau E taki oa raua, kua noo raua ki te kainga okotai, kua aere raua ki te uuti maata, e kia rauka te mata, kua apai maira raua i te mata ua ariki i te are, kua rave atura a Mau i te vaine a te oa koia Turi, kua akaturi atura a Mau i te vaine a te oa, kua riri a Turi ia e Mau, no te mea kua kanga aia i to raua vaine, kua kite a Turi i to raua rave nga kino ki te oro angaia. Turi ki runga i te turuki, ko te tuatua anga ia kia Mau.

Tena koe e taku oa teia au, ta taua vaine naau, to taua kainga noou, to, taua pu kaika noou, to taua ava ki avarau noou rai. Ko te rere anga ia o Turi ki te moana ko te aru anga ia o Mau ia Turi ko te kapiki anga ia ki te oa kia Turi ko aere taua kua karanga atura a Turi eaa koe i aru mai ei ia pu, kua akaruke atu na au ia koe i to taua kainga kia koe ma ta taua vaine kua aere atura raua, e tai atura ki tetui ngai kua mate atura a Mau i te pingi kua karanga te oa e atu ki te pu kaika o taua, ko te oki anga ia o Mau ki te tiki i te kaika, kua kai aere a Mau i te kaika.

Tera te tuatua a Mau, ka mate a Turi ka ora a Mau tera te tuatua a Turi maerau kia ora rai koe e toku oa, kia mate rai a Turi maerau, kua kau atura raua, e kua po topoto atura te ao a Mau, kua kapiki atura kia Turi ko te aki nga mai ia, o te oa, ki te apai anga ia ia Mau ki runga i te ua, e tae atura ki tetai ngai, kua titiri atura a Turi ia Mau mei runga iaia kua akaruke atura, kua kau atura aia e tae atura ki tetai ngai kua akara maira aia, kare ua a Mau, kua aere atura a Turi, kua ui aere ki te au Ika ravarai, tei roto ainei taku oa ia kotou, kua karanga maira ratou kare¹. kua ruku atura a Turi ki raro i te moana ki raro roa i te papa, kua akarongo aere, kare rai i kitea.

E roa akera kua akarongo akaau atura a Turi tei roto i te kokiri te akutukutu ua ra, kua tutuki atura a Turi i te vaarua o te kokiri kua rave maira i te kokiri kua apai atura kia Papatako kua tanu atura ki reira, kua oki atura ki te moana e tae atura ki Papataitai tapae atura ki uta kua aere mai tetai vaine mei uta mai tera te aerenga e kave tai. kua aere atura aia tera e tera e tangata tei tai, kua ui maira taua tangata ra. E oa te au aerenga, e kave tai au. E tamaine koe naai e tamaine au na tetai ariki ki Ngana i te Papataitai. E oki ra tikina te tai ai noku, kare au e tiki i tena ai e tamaine au na te ariki, eiaa e aki rai koe e tiki i te ai, kua aere atura aia kua apai maira i te ko motu ai, kua karonga atura ki taua vaine ra, tiria ra ki runga i te are kua ka atura taua are ra, kua oro atura a Turi ki roto i te ai, kia marere te pangoa i runga iaia, kua aere maira mei taatai i te kave i te tai, kua karanga a Turi ki taua vaine ra. Akia tai nei na taua, kua kake atura taua vaine ra i te nu kua oro atura a Turi ki raro i te tumu i te nu.²

Kua eke maira te vaine kua moe atura raua e kia oti kua aere atura te vaine ki uta, kua akakite atura ki te metua, e tangata tei taatai te karanga maira e kana koe i tetai akuri ei paii iaia te karanga maira, kua karanga atura te metua eaa koe te taoi mai ei kua karanga atura te tamaine kia maoa te kai ka tiki ei kua tau atura te umu tarakai, kua aere atura te tangata i te tiki i taua tangata ra, kia aere atura te tiki, kua akakinokino iaia te ra nga maki kino i tuku ki runga iaia e Tono e te kovi kia akara te tangata i unga ia ei tiki, e tu viivii kua aki atura ma te akakino aere i te tu o taua tangata ra. kua karanga atura ratau ko to tane tera i tai e tangata kove e te tona, ko taau i tuatua mai e, e tangata meitaki koia oki te na, kua taki maira ratou ki uta i te metua, kua karanga atura te metua i reira [unclear: Tena] ra ki te ngai o te puaka kua noa aia i reira, e kua po, kua tarotaro maira aia i reira. "Kua piri taku vaine, na te metua te ara, tei te ngai au o te puaka e"

E popongi akera kua taui te koe, e kia tao te umu kai, kua aere atura kua paii, kua aru atura a Turi ki te pai, kia oti ratau i te paii, kua rere atura a Turi ki raro i te vai. kua paii atura ei reira aiai e tapatapa ai" e Turimaerau e, tama a te Atua i anau e." kua raparapa te uira, kua kukina te mangungu.

I reira te vai ne e karanga ai ki te metua i karanga atu nai au kia koe ko taku tane tena, E akapu a oki e taku potiki, i aka tutu ki oki iaia to tane, ko te tao i inga? mai ia i te tane ki te kainga, ko te tau nga ia i te umu tarakai no te tane, e kia pau te umu tarakai, ko te tuku nga ia i te tao anga ki runga ia Turimaerau ma te kainga, kua akaruki atura i te kainga ki te unanga ma te tamaine, kua aere atura te metua ki tetai kainga ke, kua noo raua kua roa, kua akara a Turi ki te tipi a [unclear: Ngana], kua ui atura ki te vaine, E aa teia kua tuatua maira te vaine e tipi na Ngana. kua rave atura a Turi kua vavai e popongi akera kua aere maira te Metua i te atoro ia Turi [unclear: mai] te vaine, te noo ua ra te tamaine kua aere a Turi, kua ui maira, te metua ki te tamaine tei ea taku tipi, kua karanga atura te tamaine kua vavai ia e Turi

[gap — reason: unclear] Kua karanga atura te metua ki te tamaine na ai korua i karanga e vavai i taku apinga, ka ukea taku umu i ka nga ai korua i taku apinga, kua aere atura te metua ma te riri kua tuatua kino ki te unonga kua kiki paa ki te koka ua, e te manu ua kua aue atura te tamaine i te tane kare i roa te aue anga o te vaine kua aere maira te tane kua noo ki te pae o te vaine, kua ui atura ki te vaine, iaa koe e aue ei, kua tuatua maira te vaine kua tamaki ia taua e to taua metua eaa te ara, ko te tipi i vavai ia koe, kua tangi au iaku

Kua tuatua riri mai to taua metua ia taua pua kiki ia taua ki te koka ua, ma te manu ua. I akapera, a, ko te rave anga ia i te toki kua aere atura ki te Maunga ki te tipu pua kua pari atura, e kia ati pari kua apai atura ki tai i te kainga ko te tarai anga ia e kia oti i te tarai ko te aka manea anga ia, kua ai atura a Turi ki te vaine, e aa te tuatau i rave ei teia angaanga, kua tuatua maira, ka no kia taa te ra e rave ei, ei reira e aoa ai ko te aere anga mai ia o te tangata ki te taua, ei reira e tipi ei kua rakei ei a Turi, kua aere atura ki te taua tipi kua titiri atura i te tipi, tera tana tuatua, kua titiri atura i tona ingoa. Turimaerau e, tama a te Atua i anau e, kua titiri i te tipi, akotai rai te tipi i te pa mua, ko te pa ia o te Rangatira, ko te pou e numiamai, kare e parapara kai tae e numiamai, kua oki kua titiri akaau i te tipi kua pa ki te uo ma te kuni, kua pue u ia pa, kua aki akau kua titiri akaau rai te tipi kua pa ki te mato? kua ngaa te mato, ko te rere anga ia i te tipi ki te po, i taua tangata ua rai ia Turimaerau i ngaa ai te mato ko te apenga ia i te tuatua ia Turimaerau te tama a te atu a anau e.

Lament

Tera tetai mea amu na tetai vaine.

* E ana e uri meika opara ia e te uriia a Tamaru ka uaua kina e te tuatua kino ki aere e
* Koe tuatua ua ki ai ka korero ua ki ai ko aru au i aku tamariki mate ake au e
* Kua ati ape to riri to kino ke aku tamariki e vaio maira a Tamaru ei tanu kai, ei kiato no au.
* Na tai mai i te mareva io Terongo to tapu anga iaku tamariki tapu ake tapikipiki aua e noo, e.

Ko te [unclear: api] ia i taua amu

* E te turu mai a te rupe io Makirau ko te eva kaku a te kuku pa ra ia Tekoe mamae mate roa toku manava i taku tamaiti i te eva a te Manu e.

Lament of Akanoa Vaine [Note added by Bob O'Brien as transcriber:] (repetition)

An Accident

E tuatua teia no tetai tangata piki manu, i runga i te Mato, kua taka aia i runga i te mato e kua mate.

Tera te ingoa i taua tangata ra ko Mapu kua aere atura aia ki te maunga ki te pikimanu na raua ma te vaine, e kua rauka te manu, kua aere maira ki te kainga kua tau raua i te manu ma te vaine e kia tao kua aere atura raua ki roto i te are ma te vaine kua akaangaroi kua takoto atura ki runga i te [unclear: moe] ma kua akara atura te tane i te paata kakau, kua ui atura te tane ki te vaine koia a Tue. E ake e, eaa teia, kua tuatua maira te vaine, kua ngaro poina iaku e pa. E kura tena na te ariki e kura manu, ko te kapiki angaia a te tane, e ake e.

A kua ko te ora ko te mate; kua uki atura ta raua umu kai i reira kua kai atura i ta raua umu; manu ma te maaraara ki te kura a te ariki i taua po ra. kua moe atura raua, e kia popongi ake, ko te aerenga ia o taua tangata ra ki te maunga ki te piki i te manu no te kura a te ariki. Ko te ingoa o taua tangata ra ko Mapu e te ingoa o tana vaine ko Tue, kua aere atura taua tangata ki runga i te tai maunga, koia a Tangavae ono, tei tona kake anga ki runga i taua maunga ra kua taka atura aia ki raro kua mate atura aia, kua tiaki tana vaine iaia i taua ra kare i tae mai, e kia popongi ake, kua kimi atura taua vaine ra i te tane, kare rava i kitea. Ko te tou anga ia a te vaine i te pee, te ra te pu, e me a poto [unclear: nga] ua taku ka rave. Tera taua pee ra.

[unclear: Paii] taku Tane ki te rau [unclear: maumea] e oki rua oki toru tu takau akinga ia e Mapu ko au ra ki Taku vaine ra ta e.
= E Tue ato ia ai e, ato ia ra ki runga e, tena paa tei runga te raa tei Ikurangi maunga, te parau a te Atua ato ia ra taku are tei runga e.
E tama e, kua kite rai paa te etene i te panau a te Atua. No ea te kite o teia vaine i te tuatua na te Atua i aka maara ai aia i te parau a te Atua.

Unkindness and Kindness

E tuatua teia no te Tiaraatua i Kiikii e tuatua mii na te Metua vaine kia vaitata aia ki te mate, kua aue atura te metua vaine ki te tamaiti no te tau kai kore e te pao tutui kore, e no te tapoki kore i tetoma, kia mate ra te metua vaine, kua aki aka au maira ki te ao nei taua metua vaine ra ei tau kai na te tamaiti. Tera te ingoa i taua metua vaine ra, ko Tukanga kua noo aia ki te ao nei ma te kitea kore ia e te mata tangata, ko te tama ua tei kite ko te akinga mai ia kua tau atura i te kai. Tera te ravenga ka tau aia i te kai no te mea kua aere te tama ma te vaine ki te Kariei, kua noo aia ki te ngutuare kua tau i te kai na te Tama. Tera te [unclear: tie] i taua tuatua ra kia taka ia koe, kua tau taua vaine ra i te umu e kia ka kua aere atura ki te mea rautao, ei tapoki i te umu, kua aere atura kua akaangaroi e kia vaitata te umu i te uru, ei reira aia e aere ei ki vao, kua tu atura aia ki te pae umu

Kua kamo atura i te kai ki te itinga ki te apunga ki te Apatonga e kia Apatokerau, kua ki te pae umu i te kai ei reira aia e uru ei i te umu kua tuku i te kai ki raro i te umu kare e mata kai e ngaro ma te puaka atu ei reira aia e tapoki ei; e kia tao, tera tana angaanga ko te pao tutui ei turama no te tama ma te vaine, Pera ua rai i te au ra katoa. E tae akera ki tetai tuatau kua ki te a taua ravenga ra, na taua vaine ra, no te mea kua akina e te unonga ki te oa o Tearaatua.

Tera te tuatua a te unonga ki te oa auraka e kai i te kai e kai na te tupapakukia kia kite ra te oa i taua tuatua ra, kua kimi atura aia i tana ravenga pikikaa, tera taua ravenga pikikaa ra. kua kake atura aia ki runga i tetai rakau kia kite aia i te ravenga a taua vaine ra. kia akura ra taua oa ra i taua, ravenga ra a taua, vaine ra, kua akatika atura i te tuatua a te vaine a te oa, e tae akera ki tetai ra, kua kake aka au atura taua oa ra ki runga i te rakau kua akara rai i te ravenga a taua vaine i na ra kia aere ki te pae umu kua kamo atura ki Iti ki Tonga, ki te apunga ki tokerau, kua ki atura te umu i kua, tapoki atura, e kia ati te umu i te tapoki, kua akara atura taua metua vaine ra o Teara. E tangata te akara maira iaia.

Kua aere atura ki roto i te are, ko te aue anga ia, kua kitea tane ravenga, kua aue aia ki tana Tamaiti i te tau kai kore, e te pao tutui kore e te tutuanga kore ei tapoki no te tamaiti kua kite aia e vaine Kamakura tana vaine no reira te maata o tona aue, kua aere mai ra te tama no te kariei mai, te aue ua ra te metua vaine. kua ui maira te tama ki te metua vaine, eaa koe i aue ei, kua tuatua maira te metua vaine; eiau? kua ta kinga kino korua ia kua ma te oa, kua kimi ravenga pikikaa korua iaku, no te mea kua kitea taua ravenga nei, kua aue atura te tama ma te metua vaine i reira, e kia ati te eva anga, ko te porokiroki anga ia ki te tama, ei kona koe, te oki nei au ki te po, kua angi atura ki te rima o te tama ko te aerenga ia kua noo te tama ma te aue ki te metua vaine, e tae akera ki tetai ra kua tupu atura te riri o te Teara ki te oa, kua aere atura kua ta i te oa kua mate atura, ko te apenga ia o taua tuatua ra.

No Itio tata.

Division of the Land

Te tuatua no te vaine a Makea te ra tu ko tei keia ia Runanga koia Tinomana

Tera te ingoa i taua vaine ko Fai, kia kite ra a Makea i tana ravenga kino, koia tana akaturi kia Runanga. Tera te angaanga a Makea e tautai, tera te tautai e papa, kua aere atura aia ki taua tautai ra. Tera te aitenga i te ingoa o taua ariki ra ko Makea teratu, no tona tu aere ua. anga na runga i te vaka. E tae akera ki tetai ra kua aere atura taua ariki ra ki te papa, kua aere maira a Runanga kua keia i taua vaine ra, koia a Fai, kua moe atura iaia, kua topa i reira te putiki i te rauru o taua tangata ra, kua akaruke ua ki runga i te ngai, kua aere maira a Makea mei taatai, te akara ra, te vai ua ra te putiki i te rauru o te tane i runga i te ngai.

Kua ui atura a Makea ki te vaine, no ai teia apinga kua tuatua maira te vaine noou nai, no te rai ui anga a te tane, kua akakite atura aia no Runanga koia Tinomana, kare atura a Makea i riri kua akakoro maki ua i te kino i roto i te ngakau. e tae akera ki te popongi ake, kua apai atura a Makea ma te vaka tangata i ngai nga kupenga e rua, ko tana tetai ko ta te vaine tetai kua tautai aere atura, e kua rauka te ika e rua akana, kua apai atura ki uta i te kainga, kua tau te kai e kua maoa, kua tae mai te tautai, kua tua te kai i reira e rua tuanga, ko ta Makea e ta te vaine keia tuku teta akana ika ki runga tetai tuanga kua pera rai tetai akana ika ki tetai tuanga e kia oti ko te tuanga anga ia apinga ko to Makea ko to te vaine e kia oti, i reira kua rave a Makea i to raua kakau moe, ko te oore anga ia. tona kapanga e to te vaine kapanga kua tuku i to te vaine kapanga ki runga, iaia kua rave a Makea i tona kapanga ko te tuatua anga ia a Makea ki te vaine, ko to taua ma tara anga tena, oatu ka aere kia kavea ia kae ki Runanga. ko te matara anga tena ia taua.

Kua mei te tamaiti ka rima marama, tera te tuatua a Makea, te iki nei au i taku tua kiakoe te anga ki nei taku aro ki tetai, ko te kavenga teia i te vaine ki Runanga ko te aerenga teia i te kave i mua raua ko te vaine i muri te kai ma te apinga e te tangata i te tari i te kai ma te apinga, ko te riro anga ia i te vaine kia Runanga, kua aere atura a Makea ko te vaio anga ia i te vaine na Runanga kua noo atura raua ko te tane koia a Runanga e rima rai marama kua anau, te tamaiti e tamaroa kua topa atura i te ingoa ko Rongovei, koia rai a Tinomana kua angai atura taua ariki ra i te tamaiti e kua pakari ra, kua piri aere atura ki te tamariki na tai i te ara.

Kua kangakanga aere atura taua tamaiti ra ma te tamariki kua riri ra te tamariki iaia no te kanga, kua amuamu atura, eaa. [gap — reason: unclear] na Runanga tikai koe na Makea ua rai koe, kua mamae atura tona ngakau no te mea kua kiki ia aia na tetai ke. e tamaiti ua rai koe, kare a Runanga ia koe. Eaa koe i ta mai ei ia mata, e metua ki ua rai to au, na Makea no Araitetonga kia akarongo ra aia i taua tuatua ra, kua aere atura aia kua ui atura ki te metua vaine, e na ai au, te kua tuatua maira te metua vaine na maua tikai koe ma to metua tane koe a Runanga, kare te tamaiti i akatika, kua ui ma ei atura te tamaiti ki te metua vaine, kare ua te metua vaine i aaki vave, no te rai maro a te tamaiti kua akakite atura te metua e tika rai e rima marama ki Makea. e rima marama kia Runanga kua anau kae i reira ei reira taua tamaiti ra, e akatupu ei i tona manako, kua aere atura aia e kimi i te ngari o te metua tane, ko te karanga ia e na Makea aia, kua aere atura i te ara roa, e tae atura ki Araitetonga, kua noo atura aia ki runga ia Kapo toka no te noo nga ia, kare a Makea i Araitetonga. Kua aere ki Ngatangiia, ki te kainga ko Etukura i Avana, kua tu taua tamaiti ra ki runga kua aoakua matakitaki te tamariki o Tupapa kua karanga atura ratau naai teia Tamaiti i aoa ai aia i runga i te noo anga o Makea, kua akarongo atura a Takaia i te reo o te tamariki i te arataa, kua oro atura a Takaia kua ui atura, eaa ta kotou e mutamuta aere na, kua tuatua maira [unclear: natau]. e tamaiti te aoa ua ra i runga ia Kapotoka, te noo ra a Takaia i te Tarava, kia kite ra a Takaia i taua tuatua ra, kua oki atura a Takaia ki te kainga ko te rave anga ia i te tikoru koia te rava o Rangatira, kua apai atura, e kua aere atura ki Araitetonga kua akara atura aia i taua tamaiti ra, e kua angi atura, ko te apai anga ia i taua tamaiti ra ki runga i te ua, e kia oti tei reira kua arataki atura a Takaia i taua tamaiti ra, e tae atura raua ki Kaanga i te puku teitei, e tei reira tetai Marae ko Marae ai te ingoa.

Kua tuku iora i taua tamaiti ra ki runga i te au, kua tuku iora i te tikaru ki raro ake, iaia, kua ko iora a Takaia i nga akari e tu, kua vavai iora, kua paii aia i te katu i te akari, e kia oti kua akatu akera i taua tamaiti ra ki runga, kua rave maira a Takaia i taua tikaru ra koia te rava o Rangatira, kua tatua atura i taua tikaru ra ki taua tamaiti ra, kua monomono atura ki roto i te po [unclear: ona], kua ki tona rakai. Kua arataki atura i taua tamaiti ra na te ara, e aere atura raua, e tae atura raua ki Tapae, kua akatu iora a Takaia i taua tamaiti ra i reira, kua akaanga atura i tona mata ki uta i te maunga, kua karanga atura a Takaia, te kite ra ia Ikurangi kua karanga atura taua tamaiti ra, a, kua akaanga atura aia ki tai, i te mata o taua tamaiti ra.

Kua karanga atura a Takaia te kite ra koe i te toka ra ko Taunakekena kua tu iora raua ki reira kua karanga atura a Takaia, ko te oki nga tena i toau, mei kunei e tae ua atu ki Tuoro, ko te aki nga teia i toku e tae ua atu ki Toreaiva ko ngati Tangiia ia, kia oti te tuatua anga ko te karanga anga ia. E aere ra e aere ua rai koe e Avarua, e kake koe ki runga i te tamanu ei reira koe noo ei tena nga ma nga tamanu ei reira koe tu ei, e puroku koe ki to kakau, kia kapiki mai te tangata kia koe, auraka koe e ki e kai ua vai koe i to akari okotai ra okotai akari, e tae ua atu ki nga ra e itu kua pau nga akari, kua eke atura aia ki raro kua aere atura ki tai i nga metua kua kapiki maira nga metua kua eva atura atura raua ki runga i ta raua Tamaiti kua akanoo iora ki runga i te nooanga ariki.

Kua tuku atura i te taoonga ariki e te enua, mei Tapai e tae ua atu ki Tuoro, ko te au taoonga ravarai, mei ta Takaia rai i tuatua mai. E tae akera ki tetai ra kua unga atura aia i tana oro oro i tona ngutuare ki nga tapere i tona vaka kia putuputu mai ratau, kia kite aia i te rai nga o te tangata i tona tangata, kua putuputu maira tona tangata e rua rau ma ono, te tangata, kua akatupu atura aia i tetai umu kai maata ei angai i tona vaka tangata, kua noo ua iora aia i reira e tae akera ki tetai tuatau, kua tupu atura tona ngakau parau, kua ta atura aia i tona tangata kua pou atura iaia tetai rau i te kai i tona tuatau e ariki kino maata e te meameaau, e te akakino tangata. Nana i aa te raui tangata a Tangiia, kua kai aia i te tangata. No reira i karanga ia ai e ko tepua a Rongovei.

Ko te apinga ia taua i tuatua ra.

Gods Troubled with Noise

E tuatua no te mate o Turu ia koia Uirangi tera te ara i mate ei kua turituri te au Atua i te tutu anga a te vaine e te papa vaie e te kakina puaka, kua riri te vaerua kino. Tera tei riri ko Tangiia nui; tei roto paa taua vaerua kino ra i Pureora, kua riri ia Uirangi ma te vaine kua akanuku ia raua ki raro i te enua. Kua tau rai paa ki te tuatua i akakite ia i roto i te tuatua tapu, Numero XVI 31-35 To raua mate i te vave ua, kare i roa ia. Mei te mate o Kora ma.

E Tuatua Teia No Matavera Tangiia'S Becoming a God

Tera te aiiteanga ia Matavera no te vera anga i te mata a Tangiia i te ukenga a Tukeu i te umu anu. E a Matavera, ko Matavera arenga, ko Matavera araro, ko Matavera auta, ko Matavera atai, na Tangiia i topa i taua ingoa ra koia rai a Matavera. Kua riro atura a Tangiia ei Atua, kua piri atura ki nga Atua koia a Tangaiti e Tangaroa, i te ka anga i te Marae ko ia a Pureora. ko te aere nga ia i te vaine o Tangiia ki runga i te maunga Ikurangi, kua noo tauuiva ua a Tangiia ki reira, ko te kite anga mai ia o nga Atua i te rangi koia a Tongaiti ma Tangaroa, kua aere maira raua kua noo kapiti ratau ki te ngai akotai, kua noo atura ratou ki reira e kua roa, kua ongi atura i te aunga kava a te tangata tanu kava, i te Takuvaine. Tera te one i te kava, ki Apararoa, kua tuatua maira a Tangaroa kia raua, ei konu korua noo ei kia aere au ki tetai kava no tatau, noo iora raua, kia aere ra a Tangaroa, kua tuatua maira a Tangaiti kia Tangiia, ka riro koe ei ei ono a konei no te mea kare tona Atua i akaruke ia Tangiia, i te tauturu i tona au mate mei Avaiki mai kua karanga atura a Tangaiti kia Tangiia, neke mai kia apuku au ia koe kia kitea tona matenga e to au ora anga kua neke atura a Tangiia kua apuku atura a Tangaiti. Kia titiko mai rai- a Tangaiti kua tapa mai ki vao ko Tangiia rai, kua noo atura raua kua tiaki ia Tangaroa, kua mama maira ma te kava, kua ui atura raua kia Tangaroa, tene koe, teia au. Kia noo ra ratau tokotoru. kua mama atura a Tangaroa i te kava no ratau e kia oti e toru kapu kua tua atura a Tangaroa i te kava to Tongaiti, e to Tangiia, e to Tangaroa kua inu a Tangaroa i taia, e kia pou kua neke atura a Tangaroa ki te pae o Tangiia kua apuku atura a Tangaroa ia Tangiia, e kia pou kua roa ki roto i te kapu o Tangaroa kua titiko atura ki vao, kare atura a Tangiia i mate, kua tono atura nga Atua ia Tangiia e aere ratau ki te rangi tuaiva io Rongo-ma-Tane kua tomo atura a Tangaroa e Tongaiti ki roto i te are, kua ui maira a Rongo-ma Tane kia raua, kua kurikuri mai nei te poa tangata ia korua, kua ta tangata ainei korua, me kua kai tangata ainei korua kua tuatua atura ratu kare maua i kai tangata ana. Eaa i poa ai, kua karanga atura raua e tangata tu vao, i te tara are te tu ua anga. Eaa korua te rave mai ei ki roto nei i te are, ko te Atua angaia o Tangiia i tapa ia ai te ingoa ko te Ariki taraare, ki te ariki i tu i te are o Rongo-ma-Tane. Tera te ingoa i te teina ko Akatauira, ko te akatauira ua anga o Tangiia ki runga i te maunga Ikurangi.

E ati akera kua noo ua iora te tangata ma te ariki kore, e tae akera ki te tuatau ia Napa, kua ruru maira a Rangitea ki raro aki iaia ko te ariki ngakau parau tena e te meamea au i runga ia Rangitea e tarai ua tana rakau i runga i te ua tangata, no reira te ingoa i taua ngai ra ko Tarairangi. Tera tetai tuatua o taua ariki ra,

kia aere te tangata ki te rava^{3 4}

kare aia ki te pae ara, ka tiaki i te tangata tautai i te aere anga mai mei te tautai ka pati aia i te ika, kia tu tona au miro ko ia te mimiti te taringa, te mata, te putaiu, te vaa te akotai 10 mangamanga rima 10 ika pera rai te mangamanga vaevae, ki te tangata mei taatai mai, kua aere ua te ravakai ki te kare e mea ika kua pau i taua ariki ra i te rave ia. Ko te apenga ra o taua ariki kua manu i te ara, kua kika ia mei roto mai i tona are, e te apenga iora kua taia atura taua ariki e kua mate atura. Te apenga o te ariki meamea au-

Song of Tinomana

E pa amu teia no Tinomana

1 Rongo ua akenei ki te vaa o te vaine tini i te puka kino a Anguna e, i karanga koe e neneva tikai ai te tu o Arorangi, pa atu ei na taku karanga, kare paa i neneva ia. Naringa te mate o Tinomana te vai nei te tu etene i te enua ka maringa taku ata kura nei, ka varu e au taku kapapa ki te anga paua i taku ariki kua inga teia mate e.
2 Uri ua e taku taeake ki te Atua ei tauturu ei noou, kare koe i topa ki te tai, no te rave i tana angaanga koe, no te taki koe io rima e tuku ki te pae katau, no te akara o mata ki te ngai i maringi ei te toto o Wiliamu i taia ki te etene e.

Tera Rai Tetai Puka Amu No Aitutaki Lament from Aitutaki

1 I te tuatau i mua ana e maru enua te vai nei, no roto mai i te unga i katiri ia ai te ao, mei te maani mai anga i te enua nei te puna nga i matou ana, e ipukarea mei po mai, e akamau korero, te oki nei te pupu ngati [unclear: Levi] i te kimi i te puka ia Taro. me tai mai te vai [unclear: deluvi], me puke a [unclear: Ioridana] kare e kitea atu te aru enua, kake ua mai nei ki matau, kua oti takere nga tua tangata i te papau i te tua ia Omokura.
2 E tu ki runga e te ariki tongi a a Kiko mua ki to vaa, te oki nei au kia kiko miri ei kai taopenga? e, ko te ara ia ka mate ei a Tautu nui a Iro ki motupae, ko te ara ia Akairi rau kava tena, tu ua iora ko te ara kiko [unclear: kore] i te vao, e tu ra e oro ra, to ara tena e tae ei koe ki te tiki ia Enuakura i te toa e.
3 Naringa paa koe i aru atu i te tere ariki ra ia Pa, e tomo ana koe ki roto i te maru o tona au Eaa te para e poa ai [gap — reason: unclear] e kapiki atu koe kia Ina i te roeroe, tuku na mai te taura ei ara atu noku, teia mai a [unclear: Apoliona] i te apu vave iaku kua riro tei a mate e.

Te Amu a Puati Vaine

1 E aere e te tuakana Auraka e akatutu i tena tere, e Mani ati i te koi, aere kave atu nona koe e kapiki mai, oro mai ra, e noo ki te ngai i akano ia, akara tamau tikai koe ki nga puta naero e titi ia ki tona rima e.
2 E aere e taku poe ei mata vi kore i te ngaru e rutu ki tai o pae, aua e ru me tu mai a Mati i te arai i te tere ra eau, tano to ngakau ki te korona ei ara atu ei no au, taemoemo ei re tei rauka e tupuna iti i tau te rave i to tere e.
3 E aere taku poe auraka e mataku i te tu aiti i te ara ki te rangi, taka ia te kino akaruke mai koe ki teia ao, e tomo ki te ngutupu ora, oro tika ki te terono mou, tumu tika ia te imine kia paapaa i te Atu, ki reira ei mata ora e.
4 Aue te mamae ngakau i te poe oku i teia tuatau, ngaroavai taka Ripine akaaveave na te mate i akataka ke ia taua i tena taai ia atu na e te metua vaerua ariki ki te ao uenua kia Ziona, e rara parama tei to rima, e me ariki Atua to taeake e.⁵
5 E mate meitaki tikai toau mate, tei te itinga tei te apunga te rongo oau, [unclear: ngaueue] to te enua, tiratiratu to tere ma o tamari ki te aere rangi, angaanga oti ki teia ao te puka i oti i te akono ia, e maeva ariki atua tei vaitata ki to pae, ka umereparua to te rangi iakoe i te aerenga atu, ka maeva te tini Atua ma te angela e.
6 Aue te noo meamea ua Kauare, te kore mataora ki te tapere, te pu kore o taua i tena, kiritia kaui ia te kaute kuru rave ia, ia katau te tiare moe?, ko ai au te kite e, ka tanitu tokorua i te ra akotai, te reo iku au ki te poe aku, me tae ki te ngai ara kino e Nabara, [unclear: mauria] ki to rima na mua i to aro, ki ritia mai ta [unclear: Ioane] ei mataara atu noou ki te aire? rangi, e taakatau tika te oro ki te ngai i tou na ko Rarasaisa [gap — reason: unclear] e.
7 Tera mai taku manu te rere atu na mei teia ao, ka ano ka takako i te au enua e tutaka i te are vaerua i oti i te akono ia e tuku pepa ki te rima o te metua e mau mai te korona ariki auro ei tapeka e.
8 Aue te rongo kino ki te enua, tipokipoki to tere ki tua te vaanga, e rua moana te vairanga i te kopapa, e tama ika na Tamariki ki te area ua, ei te Atua to manako, ei te ngai akatangi anga [unclear: Oseni] e Mea ari kia koe i te reka e.
9 Oro mai e te tungane noo aki i te enua akarongo ia te reo kapiki tangi reka ki Petera e, e tu ai matau koe, taku ka rutu ki te area tai o teia ao, kare e rauka i te roro mi aue te mamae e⁶
10 Pai i avai au ra iaku rai mata, eva ua ionei ki raro i te tumu o te ara i Maina matara anga teia ia taua e Mi te inangaro te okinga ki te enua e te tungane ka tuku te rima ki te mou mata e.
11 E mea kino te iku tuatua ki te makaka ua e pera ia ana te roa taku nooinga ki te mataara io Toa rua, ka paia au e te ueni naringa e akaruru anu patia e ngari ake paa ia apenga koro e tu takina e parai kete e.
12 Eaa to ui manako kiaku e taku tane okatai tuatua i raro nei, te vu nei taua i tena, te kore nei taku oro tu e Ruete ki to are e.
13 Te rutu nei a Takitumu pau aau maranga te ei maranga ti ate ngaueue to ava iki ura to te po e.
14 Tei raro nei to kopapa, tei ia Ziona te vaerua tei Sinai i te maunga tapu te paupau anga a te [unclear: God] i te ture rau a Mose e akaaka mai a maunga pu ko [unclear: Pisega] tei te take e.
15 Ma[unclear: (Ua)] aka au ra ki Ruatonga, akapapa atu ki tu Mata, te tangi te tu mata kio maamuri taku i tau aka tamao, mei te aire tu enua e toku tane ko koe nai e oriaina a Tutakimoa i te tapere e.
16 To karanga e taku tane auraka au e ori i to po, pa atu ei na taku, kare au e mataku ana i te utunga mataiti mai a te akava naringa no vao mai, no roto roa ra a Tioni i taku ate i katau e.
17 Naku te ui kia Tare ma, te pua maira te pati enua ia Noueiti i taku parata i reira e, pa mai ei ko to karanga, auraka e mirimiri ko Tiepa, kare e kite a atu ki tai enua me mate e, ka ai akera e te Ria mu te patu i tai are toka nona.
18 E tu ki runga e te ariki akamoe au ta mate ia te ai auraka tuku kia ka, ka kika taku mati ka ki ka piake a Satane e.

E manga tuatua teia naku i tata kia kite koe, e tamata ora vaa ua, kua inangaro ki te tata i te tuatua tapu kare ra e rauka no te ruaine. Na Itio.

14.....upopo i tipu vaka no taua i te maunga, kia iti rere ake i te popongi o te aere anga ia ki te maunga, kua aere atura e te⁷ kua aravei maira tetai vaine, e tama [gap — reason: unclear] na Teava kua i nangaro ki te vaine taua tangata ra kua akaruke i tona aere nga tikai koia te manako tua vaka, kua oki maira, kua taoi maira i te vaine ki te kainga kua akakai iora, ko te noo anga ia ki te kainga, kua roa te noo anga kua nui iora, kua anau maira te tamaiti e tamaroa, kare te metua tane i kite i te anau anga, kua mate, kua riro te tamaiti kia Tamaiva ua angai a Tamaiva i taua tamaiti ra, e kia maata taua tamaiti tera tona ingoa ko Pari e tae akera ki tetai tuatau kua aru atura Pari i te tamariki ki te kanga aere, kua aru atura taua tamaiti ra ki te pepei, e te koko pumaika kua kitea ki reira te toa a taua tamaiti ra, kua aru atura taua tamaiti ra ki te tamaki kua rauka tana tangata i te tamaki anga, e tangata ana ke tana i te au tamaki anga, e tae akera ki tetai tamaki anga toko ono ana tangata i mate, kua apai atura i te au mimiti ki Araitetonga kia, Makea, ei reira a Makea e karanga ai ati ra aki e te tama a Maatea ka kai koe i te kainga kua aere atura aia kua ui kia Tamaiva no ai au kua tuatua maira a Tamaiva na ku rai koe⁸ ~a tuatua maira a Pari, i karanga mai a Makea e, atira oki e te tama Maatea ka rauka to kainga, ei reira a Tamaiva e akatika ai ko te aro anga ia i nga ariki ma nga Mataiapo ei kave iaia ki runga i te enua, ko te aerenga ia ki Rangitea, kua tae atura ratau ki te kainga. Kua tau a ngati Aperau i te umutarakai, na nga ariki ma nga Mataiapo ma te aerenga kia uke ra te umu te karanga ra a Aperau ki te Matakeinanga ka uke te umu, kua uke te matakeinanga kare i aka vave i te uki, kua rave atura a Pari i te uru umu, kua ueketu atura i te umu, mei te rautao atu i te kai ki te pae, kua oro atura a ngati Aperau ki te pae, kua mataku ia Pari kua puta i reira te tuatua a Aperau e tau anga [unclear: ureina] Aperau ei, e kia pau te turanga kua noo atura a Pari ki runga i te kainga kua oki maira a Makea ma nga Mataiapo kia Araitetonga. Ko ti tu ia i taua tuatua ra.

Ko te tuatua ia no Maatea ma te tamaiti koia a Pari.