Ture Whakatikatika i Te Ture Taiapa 1881.
He Ture hei Whakatikatika ano i "Te Ture Taiapa, 1881."
Na Ka Meinga Hei Ture te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremeta i runga hoki, i tona mana, ara:—
1. | Ko te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakatikatika 1893 i te Ture Taiapa 1881," a ka korerotia tahitia ka whakahaerea tahitia me "Te Ture Taiepa 1881," ka whakahuatia nei i konei ko "taua Ture." |
2. |
E whakakorea atu ana ikonei te Tekiona tekau ma ono o taua Ture, a ka whakamana ko enei tikanga e whai ake nei hei whakakapi mo tera, ara: Ki te whakaturia he taiapa ki tetahi whenua, a i taua wa i whakaturia ai taua taiapa kaore i te pangia e nga tikanga o taua Ture me tenei Ture nga whenua e tutata ana ki taua whenua, kei reira me utu e te tangata kei a ia taua whenua tutata atu ra ki te tangata nana i mahi taua taiapa te hawhe o nga utu totika mo taua taiapa i taua wa, me utu e ia i roto i te marama kotahi i muri o te taenga atu o te pukapuka tono utu taiapa: Engari kaua e hipa ake nga moni utu i te tino utu rahi e tika ana hei utu ma te tangata mo tetahi taiapa whaitikanga. Kaua nga tikanga o tenei tekiona e pa ki tetahi whakawa kua oti te whakatau. |
3. |
Kua whakatikatikaia i konei te tekiona toru tekau matahi o taua Ture i runga i te apitinga ki taua Ture o enei tikanga e mau iho nei ara:— Haunga ia nga ota o te Kai-whakawa Tuturu i whakataua i raro i nga mana i tukuna e te tekiona toru tekau ma rua o tenei Ture, ko nga moni katoa e taea te mea kia utua i raro i tenei Ture, ka ahei te hamene kia utua i roto i tetahi Kooti whai mana. |
4. | Ko te taipa kua whakahuatia nei tona ahua i te Kupu Apiti A e mau ake nei ka meingatia he taiapa tika tera i raro i nga ritenga o taua Ture, ano i whakaurua atu ki te Kupu Apiti A ki taua Ture. |
5. |
Ko te Tekiona wha tekau o taua Ture ka whakatikaia, ara ka apitiria atu enei kupu: "Engari kaua e takahi i nga whakaritenga, kataraka, whakaaetanga ranei mo te mahinga me te tiakinga paitanga i tetahi taiapa wehe whenua i uru ai he kupu pera ki roto ki nga ture e whakakorea ana e tenei." page 2 |
6. | Ki te riro atu i tetahi tangata tetahi whenua e wehea ana i tetahi whenua tutata e te taiapa rohe atu, me tau ki a ia mana ano e mahi nga mahi mo taua taiapa kia rite ki nga mea i tika kia mahia e te tangata i a ia taua whenua i te wa i mahue ai i a ia taua whenua. |
7. | Ki te hiahia tetahi tangata kia whakahaua tetahi tangata kia utu atu i tetahi taha o te mahinga taiapa rohe, e hiahiatia ana i runga i te rohi i waenganui o nga whenua, a ko tetahi whenua kei roto i te takiwa e mana ana ki reira taua Ture, ko tetahi whenua kei roto i te takiwa e mana ana tetahi ture ke o taua takiwa ano, kei reira mo runga ano taua taiapa-rohe, me te mahinga me te tiakinga paitanga i taua taiapa, me haere ia i raro i nga tikanga o taua Ture, i te mea kua ata tukuna atu te kupu whakaatu atu e whakaritea nei e te ture kia pera. |
8. |
Mehemea ka whakamaua e tatahi tangata whai whenua he kupenga waea, penei me tenei e whakahuatia ana i te Kupu Apiti B e mau ake nei, hei arai rapeti, e huaina ana ikonei he "taiapa-rapeti," ki te whakamaua e ia ki tetahi taha o te taiapa-rohe, he apiti ki te taiapa-rohe e hara ranei, a ki te turi te tangata e noho ana i tua o te rohe ki te kore e utu i te hawhe o te moni utu mo te mahinga i taua taiapa-rapeti, kei reira ka ahei te tangata nana i mahi taua taiapa, te tangata ranei e noho ana i taua whenua i muri i a ia ki te tango atu i taua taiapa-rapeti kaore ra i utua atu te mahinga. Ka ahei te Poari Whenua e tu ano i raro i "Te Ture Whenua, 1892," ki te panui i tetahi taiapa-rapeti i mahia ka mahia peratia ranei he mahi whakipainga tuturu tera i raro i nga tikanga o taua Ture. |
Kupu Apiti.
Kupu Apiti A.
He taiapa rakau ririki whakatutu (peringi ranei) me te waea me kaua e hoki iho i te wha putu te teitei, ko nga pou hei te rakau pakari kaua e neke atu i te tekau putu te mataratanga o tetahi pou i tetahi, kia rua kia maha atu ranei nga waea, ko te waea o runga me kaua e hoki iho i te toru putu me te ono inihi te teitei ake i te mata o te whenua, a ko nga waea me kaua e iti iho i te waea rino nama waru, waea tiira nama tekau ma rua ranei; ko nga rakau ririki whakatutu me titi ki te tepara kia u me whakawiri ranei ki te waea, kia poupou te tu o aua rakau whakatutu, a kaua e neke atu i te toru inihi te pamamaotanga o tetahi i tetahi.
Kupu Apiti B.
Kupenga waea ma, he mea here kia u ki nga waea he mea pou iho ki te whenua, he mea tanu ranei kia 6 inihi ki ro whenua, a kaua e hoki iho i te 42 inihi te whanui, kia waea nama 16, kaua e rahi ake i te kotahi inihi me te hawhe te whanui o nga takiwa o te kupenga waea.