Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1892, 1893, 1897, 1898, 1899.

He Ture hei whakamana i te whiriwhiringa ano i nga kairiiwhi mo te paanga o Te Tahuri Arama, me etahi atu, i Orakei Poraka

[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]

page 1

Niu Tireni.
Whakawa Ano I Nga Take Kairiiwhi Tupapaku Mo Orakei.

Whakawhaititanga.

Ingoa.
Whakamaramatanga.
1. Ingoa Poto.
2. Ka ahei te whiriwhiri.

He Ture hei whakamana i te whiriwhiringa ano i nga kairiiwhi mo te paanga o Te Tahuri Arama, me etahi atu, i Orakei Poraka.

Notemea i te Karauna karaati o te waru o nga ra o Hurae, tau tahi mano waru rau whitu tekau ma toru, ko tera whenua (e huaina ana ikonei ko "taua whenua") e mohiotia nei ko Orakei, i te Takiwa Porowini o Akarana, e tae ana ki te ono rau waru tekau ma iwa eka, nui atu iti iho ranei, i karaatitia ki a Apihai te Kawau, tangata Maori, kia purutia e ia i runga i te tikanga tiaki mona me ana hoa Maori i whakahuatia ra o ratou ingoa i roto: A notemea kua mate etahi o nga tangata o roto o te Karaati, a kua whakaputa ota te Kooti i ia wa i ia wa, whakatau i etahi Maori kia tau iho ki a ratou nga paanga o aua tangata mate: A notemea i te ota o te tekau ma waru o nga ra o Hune, tau tahi mano waru rau waru tekau ma rima, i whakataua, ko Rere Arama, ko Te Hira Pateoro, ko Te Kihirini Reweti, me Paora Reweti nga tangata tika kia tau ki a ratou te paanga o Te Tahuri Arama, kua mate ra ia, ko taua Tahuri Arama tetahi o nga tangata tokotoru i whakataua i roto i tetahi ota o mua atu ko ratou nga tangata tika kia tau ki a ratou te paanga ki taua whenua o Arama Karaka te Matuku, kua mate ra ia, i whakahutia ra tona ingoa i roto i taua karaati, e whaitake ana ia i raro i taua kaitiaki: A notemea i raro i tetahi ota o te tekau ma waru o nga ra o Hune, tau tahi mano waru rau waru tekau ma rima, i whakataua ko aua tangata ko Rere Arama, ko Hira Pateoro, ko Te Kihirini Reweti, me Paora Reweti nga tangata tika kia tau ki a ratou te paanga o Totara Arama, kua mate ra ia, ko ia hoki ko taua Totara Arama tetahi o aua tangata tokotoru i whakataua ra ki a ratou te paanga o Arama Karaka te Matuku, kua mate ra: A notemea i raro page 2i tetahi ota o te rua tekau ma waru o nga ra o Akuhata, tau tahi mano waru rau waru tekau ma iwa, i whakataua ko Paora Tuhaere, kua mate nei, te tangata tika kia tau ki a ia te paanga o Paramena Nganahi ki taua whena, ko ia hoki tetahi o nga tangata i whakahuatia i roto i taua karaati, i raro i taua kaitiaki: A notemea e kiia ana ko taua Te Hira Pateoro, me Te Kihirini Reweti, me Paora Reweti, me Paora Tuhaere, kihai i tika i runga i nga tikanga Maori kia tau ki a ratou nga paanga o aua tangata kua whakahuatia ake nei; a ko taua Rere Arama he tamaiti ano ia i te wa i mahia ai aua ota, kaore ano kia tae ona tau ki te rua tekau ma tahi tau, a kaore i ahei ki te tono whakawa tuarua; a na aua ota i riro ai tona paanga ki taua whenua, e tika ana ano nei ki ta te Maori tikanga:

A notemea e tika ana kia ata whiriwhiria ano aua putake e korerotia nei.

No reira ka meingatia he Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, i runga ano i tona mana, ara:—

1.Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whiriwhiri i nga Take Kairiiwhi mo Orakei, 1892."
2. Ka whaimana taua Rere Arama i roto i nga marama e toru i muri o te mananga o tenei Ture ki te tono ki te Tumuaki o te Kooti Whenua Maori kia ara ano he whakawa mo runga mo aua ota o te tekau ma waru o nga ra o Hune, tau tahi mano waru rau waru tekau ma rima, me te rua tekau ma waru o nga ra o Akuhata, tau tahi mano waru rau waru tekau ma iwa; a ka taea te whakarongo taua tono, a ki te kitea e whaitikanga ana ka taea te whakaae he whakawa tuarua, ano i tonoa tikatia kia tu he whakawa tuarua i roto i nga marama e whakaritea ana e nga ture e whaimana ana i te wa i whakataua ai aua ota. Mehemea ka whakahaua kia tu he whakawa tuarua i raro i te mana o tenei Ture, me whakahaere taua whakawa ano i tonoa te whakawa tuarua i raro i nga tikanga o "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1886," me ona ture whakatikatika i tera, me pera ano hoki nga mana o te Kooti.