[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]
page 1
Niu Tireni.
Whakawa Ano I Nga Take Kairiiwhi Tupapaku Mo Orakei.
Whakawhaititanga.
Ingoa. | |
Whakamaramatanga. | |
1. | Ingoa Poto. |
2. | Ka ahei te whiriwhiri. |
He Ture hei whakamana i te whiriwhiringa ano i nga kairiiwhi mo te paanga o Te Tahuri Arama, me etahi atu, i Orakei Poraka.
Notemea i te Karauna karaati o te waru o nga ra o Hurae, tau tahi mano waru rau whitu tekau ma toru, ko tera whenua (e huaina ana ikonei ko "taua whenua") e mohiotia nei ko Orakei, i te Takiwa Porowini o Akarana, e tae ana ki te ono rau waru tekau ma iwa eka, nui atu iti iho ranei, i karaatitia ki a Apihai te Kawau, tangata Maori, kia purutia e ia i runga i te tikanga tiaki mona me ana hoa Maori i whakahuatia ra o ratou ingoa i roto: A notemea kua mate etahi o nga tangata o roto o te Karaati, a kua whakaputa ota te Kooti i ia wa i ia wa, whakatau i etahi Maori kia tau iho ki a ratou nga paanga o aua tangata mate: A notemea i te ota o te tekau ma waru o nga ra o Hune, tau tahi mano waru rau waru tekau ma rima, i whakataua, ko Rere Arama, ko Te Hira Pateoro, ko Te Kihirini Reweti, me Paora Reweti nga tangata tika kia tau ki a ratou te paanga o Te Tahuri Arama, kua mate ra ia, ko taua Tahuri Arama tetahi o nga tangata tokotoru i whakataua i roto i tetahi ota o mua atu ko ratou nga tangata tika kia tau ki a ratou te paanga ki taua whenua o Arama Karaka te Matuku, kua mate ra ia, i whakahutia ra tona ingoa i roto i taua karaati, e whaitake ana ia i raro i taua kaitiaki: A notemea i raro i tetahi ota o te tekau ma waru o nga ra o Hune, tau tahi mano waru rau waru tekau ma rima, i whakataua ko aua tangata ko Rere Arama, ko Hira Pateoro, ko Te Kihirini Reweti, me Paora Reweti nga tangata tika kia tau ki a ratou te paanga o Totara Arama, kua mate ra ia, ko ia hoki ko taua Totara Arama tetahi o aua tangata tokotoru i whakataua ra ki a ratou te paanga o Arama Karaka te Matuku, kua mate ra: A notemea i raro page 2i tetahi ota o te rua tekau ma waru o nga ra o Akuhata, tau tahi mano waru rau waru tekau ma iwa, i whakataua ko Paora Tuhaere, kua mate nei, te tangata tika kia tau ki a ia te paanga o Paramena Nganahi ki taua whena, ko ia hoki tetahi o nga tangata i whakahuatia i roto i taua karaati, i raro i taua kaitiaki: A notemea e kiia ana ko taua Te Hira Pateoro, me Te Kihirini Reweti, me Paora Reweti, me Paora Tuhaere, kihai i tika i runga i nga tikanga Maori kia tau ki a ratou nga paanga o aua tangata kua whakahuatia ake nei; a ko taua Rere Arama he tamaiti ano ia i te wa i mahia ai aua ota, kaore ano kia tae ona tau ki te rua tekau ma tahi tau, a kaore i ahei ki te tono whakawa tuarua; a na aua ota i riro ai tona paanga ki taua whenua, e tika ana ano nei ki ta te Maori tikanga:
A notemea e tika ana kia ata whiriwhiria ano aua putake e korerotia nei.
No reira ka meingatia he Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, i runga ano i tona mana, ara:—
1. | Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whiriwhiri i nga Take Kairiiwhi mo Orakei, 1892." |
2. | Ka whaimana taua Rere Arama i roto i nga marama e toru i muri o te mananga o tenei Ture ki te tono ki te Tumuaki o te Kooti Whenua Maori kia ara ano he whakawa mo runga mo aua ota o te tekau ma waru o nga ra o Hune, tau tahi mano waru rau waru tekau ma rima, me te rua tekau ma waru o nga ra o Akuhata, tau tahi mano waru rau waru tekau ma iwa; a ka taea te whakarongo taua tono, a ki te kitea e whaitikanga ana ka taea te whakaae he whakawa tuarua, ano i tonoa tikatia kia tu he whakawa tuarua i roto i nga marama e whakaritea ana e nga ture e whaimana ana i te wa i whakataua ai aua ota. Mehemea ka whakahaua kia tu he whakawa tuarua i raro i te mana o tenei Ture, me whakahaere taua whakawa ano i tonoa te whakawa tuarua i raro i nga tikanga o "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1886," me ona ture whakatikatika i tera, me pera ano hoki nga mana o te Kooti. |