Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1892, 1893, 1897, 1898, 1899.

He Ture hei whakamana i te Whakatikatikatanga me te Whakamananga o te Whaitaketanga ki te Poraka o Tahoraiti

He Ture hei whakamana i te Whakatikatikatanga me te Whakamananga o te Whaitaketanga ki te Poraka o Tahoraiti.

Notemea i tetahi nohonga o te Kooti Whenua Maori i te tau kotahi mano waru rau ono tekau ma whitu i runga i te kimihanga take mo te poraki whenua e mohiotia ana ko "Tahoraiti," kei roto i te Takiwa Porowini o Haaki Pei, i whakataua kia wawahia taua poraka kia rua nga wehewehenga, ara kia whakahuatia ko Tahoraiti No. 1 me Tahoraiti No. 2., a me puta hoki te tiwhikete whaitake mo aua poraka e rua ki nga tangata e tika ana ki tena wehenga ki tena wehenga e mau nei a ratou ingoa ki te Apiti Tuatahi me te Apiti Tuarua e mau ake nei: A notemea i runga i aua ota i whakaputaina nga tiwhikete e rua, a no muri iho ara no te tekau ma iwa o nga ra o Tihema, tau tahi mano waru rau ono tekau ma whitu, i whakaputaina nga Karauna karaati e rua hei whakapumau i aua wehenga whenua ki nga tangata kua whakataua ra kia ratou i roto i aua ota: A i te mea kua kitea i muri. iho i pohehe te mahinga o aua ota, whakaurua ana nga ingoa o nga tangata kua whakataua e te Kooti mo Tahoraiti No. 1 ki Tahoraiti No. 2, me nga tangata e tika ana mo Tahoraiti No. 2 whakawhitia ana ki Tahoraite No. 1, a i te mahinga tiwhikete me nga Karauna karaati, i mau tonu taua mahi pohehe: A notemea i hanga tetahi tiiti i te tekau ma rima o Pepuere, tau tahi mano waru rau whitu tekau, he mea haina e nga tangata katoa e mau nei o ratou ingoa ki te Apiti Tuatahi me te Apiti Tuarua haunga ia a Matariri Pouaru me Hanita te Maero, kihai raua i haina, i hanga hoki taua tiiti hei whakawhiti hei kurutete i nga wahanga e rua o taua poraka, otiia na te mea kihai i haina taua Matariri Pouaru me taua Hanita te Maero, heoi kihai i oti taua whakawhitinga, a i te mea hoki kua mate a Matariri Pouaru me Hanita te Maero a kua maharaharatia inaianei, kahore pea i tino mana taua tiiti whakawhiti kurutete: Ai i te mea hoki kua maha nga riihitanga o taua whenua kua hanga e nga tangata whaipaanga e nga kaiwhakakapi hoki o era o ratou kua mate: A i te mea e tika ana hoki kia hanga tetahi tikanga hei whakatika i taua mahi pohehe hei whakamutu i te awangawanga hei tiaki hoki i nga hea whaipaanga o te hunga e tika ana i raro i aua riihi ra:

page 2

No reira ka meingatia hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, i runga ano i tona mana, ara:—

1.Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakatikatika Whakamana hoki i nga Take ki Tahoraiti, 1892."
2. Ko aua tiwhikete o te Kooti Whenua Maori me aua Karauna karaati hoki ka meingatia inaianei kia kaua e mana a ka whakakorea atu.
3. Ka whai mana tetahi Kaiwhakawa o te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni ki te whakatika i aua ota o taua Kooti me nga ota whakakapi tupapaku kua mahia i mua ake nei, mo runga mo nga paanga o nga tangata kua mate i whaitake ki taua whenua, kia haere tika ai i runga i ta te Kooti i mahara ai e pera ana te whakataunga.
4. Kia whakatikaia peratia aua ota whakapi tupapaku me mana era hei whakatau i taua whenua ki nga tangata e whahuatia ana i roto, kia pumau ki a ratou i runga i te tikanga tenata kamana, timata atu i te tekau ma toru o nga ra o Akuhata, tau tahi mano waru rau ono tekau ma whitu, ano i whakaputaina he Karauna karaati ki aua tangata, engari hoki kaua e mana ki te takahi i nga tiiti riihi kua whakahuatia ake nei.
5. Mehemea ka ara ake tetahi tautohe pewhea ranei mo te paanga me te ahua ranei o te paanga o tetahi o etahi ranei o aua pukapuka riihi, o te rehitatanga ranei o aua riihi, heoi ka ahei tetahi Kaiwhakawa o te Kooti Whenua Maori, i te mea kua oti tana whakawa whiriwhiri i aua take, ki te hunga i tana ota i pai ai, hei whakarite hei whakamana i te tikanga e marama ana kia whakahaerea i waenga o aua hunga e pa atu ana, a ko aua tiiti riihi ka meingatia e whaimana ana mo nga tikanga i mahia ai, engari me haere ano i raro i nga tikanga e whakaritea ana i roto i aua ota pera, a ka ahei te rehita aua tiiti riihi i raro i "Te Ture Rehita Tiiti, 1886," i raro ranei i "Te Ture Tuku Whenua, 1885," ahakoa e araia ana e nga tikanga o tetahi atu ture.