Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1892, 1893, 1897, 1898, 1899.

Papa Whakatupunga Tio Nga Raihana E Tukua Ana I Runga I Te Whakaae

Papa Whakatupunga Tio Nga Raihana E Tukua Ana I Runga I Te Whakaae.

15.

Ko te tangata e noho ana i runga i tetahi whenua e takoto ana i te taha moana i tetahi awa moana ranei ka ahei i runga i te whakaae a taua tangata te tona ki te Kaikohikohi Katimauta o te turanga kaipuke tutata te wahi tutata ranei kia homai tetahi raihana whakaae kia hanga kia whakatupuria tetahi papa tio i tetahi wahi tutata ki uta a e hangai ana ki aua whenua, a ka ahei hoki te Minita i runga i te ripoata a taua Kaikohikohi Katimauta i runga i tetahi tono pera te tuku i tetahi raihana ki te kaitono i runga i nga tikanga i runga hoki i te utu i nga moni reti i pai ai ia.

Ko tetahi tangata e riro mai ana i aia tetahi raihana whakaaetanga a te Minita i runga ano i taua ahua, ka ahei te hanga te whakatipu i tetahi papa tio ki te wahi e pa tata ana ki uta a e hangai ana ki tetahi whenua Karauna a e hangai ana hoki a e tata ana ki te moana ki etahi wai moana ranei.

16.

Ko te tangata e hanga ana e whakatipu papa tio ana, ka ahei te pupuri e ana kaiwhakakapi kaiwhakahaere me ana e mea ai, me te pupuri ano mo te wa kaua e nuku atu i te rua tekau tau, i runga ano i ta te Minita i whakaaro ai he tika, hei kairihi mo tana whenua, ki te pau nga tau o tona raihana, a ki te whakaaetia e te. Minita, ka ahei te whakahou ano tana raihana mo tetahi atu wa kaua e roa atu i te rua tekau ma tahi tau, i runga hoki i nga utu e whakaritea ana e te Minita.

Erangi ko te hanganga me te whakatipunga i taua papa tio kua kiia ake nei ekore e waiho tena hei huarahi riro tonu atu mo te mana me te take mo te noho o taua whenua moana, heoi nei mo nga tikanga anake kua kiia ake nei, ekore ano hoki taua hanganga taua whakatipunga papa tio e arai i te whakahaere i tetahi mana o ia ahua i runga i te taha ranei o taua whenua moana, i raro ano ia i nga tikanga o tenei Ture.

17. Ka ahei te Kawana i ia wa i runga i te ota a tuhituhi i raro i tona ringa te whakakore i tetahi raihana i tukuna i raro i te tekiona tekau ma wha, ara mehemea e marama ana ki aia kihai taua kaipupuri raihana i whakaaro ai ia, ana ranei i mea ai, i timata i runga i ta te Kawana whakaaro te hanga me te whakatipu papa tio e mau ana i roto i tana raihana i nga tau e toru timata mai i te ra i tuhia ai, a i reira ano ka mutu nga mana me nga take katoa e whaaturia ana e tukuna ana e taua raihana. Erangi ia me matua tuku panui mea tuhituhi e te Kawana ka tukuna tana ota ki te tangata e tika ana i tena wa kia riro i aia tana raihana, a ki te mea ka kore e kitea e ia, me whakahau e ia kia panuitia taua panui ki roto i te Gazette kia rua panuitanga i roto i nga wiki e rua, a kaua ano hoki tetahi ota pera e hanga kia pahure rano te marama kotahi i muri iho o te tukunga o taua panui timata mai ranei i te ra whakamutunga o taua panuitanga ki roto i te Gazette.
18.

Ko te tangata kei aia tetahi papa whakatipu tio me whakatu e ia ki runga i tetahi wahi ehara nei i te whenua ake o tetahi tangata etahi pou tohu ranei e whakaaetia ana e te Kaikohikohi Katimauta o te turanga kaipuka tutata hei tohu kia tino mohiotia ai hoki nga rohe o aua papa tio.

page 7

Ki te mea tera etahi papa tio ekore e ahei te tohu ki te pou ki tetahi atu mea ranei i uta me whaitohu aua papa tio ki te tohu ki etahi tohu ranei e manu ana i runga i te wai i runga ano i nga mea pera e whakaae ai te Kaikohikohi Katimauta kua kiia ake nei.

19. Ko nga raihiana katoa e whakaaetia ana i raro i tenei Ture
(1.) Ka mau tonu tona mana mo tena wa a ka ekengia ano hoki e ena tikanga me nga here me nga utu e tonoa ana i runga hoki i ena huarahi e whakaaturia ana i roto i aua raihana:
(2.) Me tuku anake i runga i te whakaae a te Minita o te tangata whai mana ranei o tena takiwa ara mehemea he tangata pera kei reira kua tukua ki aia tetahi wahi o te whenua moana e ekengia ana e taua raihana.
(3.) Ka taua ki raro i tetahi tikanga, ko tetahi wahi o taua whenua moana e ekengia ana e te raihana ka ahei a tetahi wa te tango mai ano i runga i te tuku panui kia toru marama i mua o te tangohanga ara mehemea e hiahiatia ana hei hanga i tetahi mahi mo te katoa ki runga i taua whenua, a ekore ano hoki e taea e te tangata pupuri raihana te tono utu whakarite mo te wahi i tangohia i aia.
20.

Ka ahei tetahi Kaikohikohi Katimauta Kaititiro ranei i runga i te whakaae a te Minita i runga i te tuhituhi i raro i tona ringa te whakamana i tetahi tangata e whakaingoatia ana i roto i aua tuhituhi te tango tio me nga kuao tio i runga i nga papa tipuranga tio hei whakatiputipu ki runga i etahi papa tio e hangaia ana e taua tangata erangi ia kia whitu nga ra e panui ana ka tangohia aua tio aua kuao tio ranei ki roto i te nupepa e tuhatuhaina ana i tena takiwa me te whakaatu ano i roto i taua nupepa i te wahi e tangohia ai aua tio me te wahi e kawea ai aua tio.

Ko te tangata e tango ana e mahi ana, ko tetahi tangata ranei kei aia tetahi raihana e mohio ana e whakahau ana ia e tuku ana ranei kia tangohia kia mahia nga tio, haunga ia i runga i te huarahi kua whakamana e tenei tekiona, ko nga tio e tangohia peratia ana ka ahei kia whiua aua tangata ki nga whiu katoa me ona tukunga iho pera ano me tona taunga kia whiua ano kihai i pahitia tenei tekiona.

21. Ko ia tangata e tino pokanoa ana ki te whakakino ki te tango i nga papa tio kua hanga a kahore i whakaae te tangata nana taua papa tio ka ahei kia whainatia kia kaua e iti iho i te rua te kau hereni, kaua e nuku atu i te rima tekau pauna apiti atu hoki ki tetahi moni mo tana whakakinonga i taua papa tio e ai te titiro a nga kaiwhakawa e tika ana kia utua e ia mo tana mahi kino.
22. Kahore he tikanga i roto i tenei Ture hei arai i tetahi tangata e whai whenua ana i te takutai e hiahia aua ki te hanga papa tio, a ka ahei noa atu taua tangata ki te mahi pera i raro i nga ritenga o tenei Ture.