Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1907.

Nga Hoho

page 6

Nga Hoho.

16.
(1.) Nga whenua katoa i wehea hei hoko i raro i te mana o tenei Wahi o tenei Ture me hoko e te Poari i roto i te makete e puare ana ki te katoa, i runga ranei i te tena (tender) i muri o te panuitanga ki te katoa, i runga i nga huarahi kua whakatakotoria, o te whakaaro Kia whakaaria taua whenua hei hoko.
(2.) I raro i nga here me nga tikanga kua whakatakotoria e tenei Wahi o tenei Ture e nga rekureihana ranei, ko nga whenua katoa i whakaaria peratia hei hoko me hoko atu ki te kai-tango hoko, ki te kai-tena (tenderer) ranei, nana i whakahua te moni nui.
(3.) Ko te Poari, ina whakaaria atu taua whenua hei hoko, me whakarite i te utu whakaari, ma te Minita Maori e whakaae, a me kaua tetahi whenua e hokona mo te moni i hoki iho i te utu i whaka-ritea peratia.
17.
(1.) Ko te kai-tango hoko o tetahi whenua pera me tahuri tonu i reira, i te whakaaetanga o tana utu i whakahua ai, o tana tena (tender) ranei i whakahua ai, e te Poari, ki te utu ki te Poari i nga moni e rite ana ki te tekau paiheneti o te moni hoko.
(2.) Ki te kore e utua taua moni ka ahei kia whakakorea taua kanataraka e te Poari, me te whenua ka ahei i runga i te whakaaro a te Poari kia hokona atu ki to raro iho kai-tango hoko, kai-tena ranei, nana i whakahua te moni nui tuarua, kia whakaaria atu ano ranei hei hoko.
18. Ki te kore te kai-tango hoko e haina i tetahi tuhituhinga kanataraka hoko me te hanga i te kii pono kua whakahaua kia mahia e tekiona tekau ma rima o tenei Ture i roto i nga ra e toru tekau i muri iho i te taenga atu ki a ia o te tono-a-tuhituhi kia pera ia, ka ahei te Poari ki te whakakore i te hoko, a ka ahei hoki ki te whaka-haere i taua whenua i runga i nga tikanga kua whakaritea e te tekiona whakamutunga i runga ake nei. I runga i ia whakakorenga hoko pera ka ahei te Poari ki te pupuri atu i nga moni hoko kua utua e te kai-tango hoko, i te wahi ranei o aua moni tera e wha-kaarohia e te Poari e tika ana.
19. Ko nga toenga o te moni hoko, ina tangohia atu te moni tamana tekau paiheneti, i utua peratia, ka ahei kia utua a ona wa, a i runga hoki i nga ahuatanga utu tera e whakaritea e te Poari i roto i te panuitanga hoko, engari ko taua moni hoko me utu katoa i roto i nga tau kotahi tekau i muri i te hainatanga a te Poari i te kanataraka hoko.
20. Ina hainatia e te Poari taua kanataraka hoko ka whai mana te kai-tango hoko kia riro ki a ia pupuri ai te whenua i hokona peratia, me te pupuri ki a ia mau ai taea noatia te paunga o te wa e mana ai taua kanataraka.
21. Me utu te kai-tango hoko i nga moni initareti e rima nei paiheneti i te tau mo runga mo nga moni hoko katoa kaore nei ano i utua i taua wa. Ko taua initareti me utu i ia hawhe tau i te tahi o nga ra o Hanuere me te tahi o nga ra o Hurae i ia tau. A te ra tuatahi o te Hanuere tuatahi i muri iho, a te ra tuatahi ranei o te Hurae tuatahi i muri iho i te ra i hainatia ai te kanataraka e te Poari, me utu e te kai-tango hoko te initareti kua kiia ake nei mo te wa kua pahemo ake i muri iho i taua ra i hainatia ai.page 7
22. Ko nga tikanga katoa o te Ture Whenua, 1892, me ona Ture whakatikatika, hei pupuri i te tangata kia noho tonu i runga i te whenua i tangohia e ia i runga i te tikanga noho me te whai mana ki te hoko, a mo runga hoki mo nga whakapainga hei utanga atu ki runga ki taua whenua, ka pa, i raro ano i nga whakarereketanga tera e whakatakotoria e nga rekureihana, ki runga ki nga hokonga whenua i raro i nga tikanga o tenei Wahi o tenei Ture.
23. Ki te kore i whakaaetia e te Poari e kore te kai-tango hoko e ahei, i te wa e takoto ana tetahi moni hoko kaore ano kia utua, kia hanga i tetahi mahi moumou i taua whenua, kia rnahi ranei i tetahi atu mahi e hoki iho ai te wariu o taua whenua.
24. Mehemea i tetahi wa ka tae ki te toru marama te korenga o te kai-tango hoko e utu i nga initareti e tau ana hei utunga mana, ki te kore ranei e mahia e whakatutukitia e ia tetahi o nga tikanga e whakahaua ana e tenei Wahi o tenei Ture, tetahi ranei o nga rite-nga, kawenata, tikanga ranei o te kanataraka hoko, ka ahei te Poari ki te whakahau kia tukua e taua kai-tango hoko taua kanataraka me tona whaitaketanga me tona whaipaanga katoa ki taua whenua, ki tetahi atu tangata totika ma te Poari e whakaae; a mehemea ki te kore e hanga taua tuku e te kai-tango hoko i roto i te wa i whaka-ritea e te Poari mo tera mahi, ka ahei te Poari, i runga i te whakaae a te Minita Maori, ki te whakakore i te kanataraka hoko, a ko nga moni katoa kua utua i mua e te kai-tango hoko ka murua katoatia atu.
25.
(1.) I ia wa katoa i muri i te paunga o nga tau e rima i muri iho i te ra i hainatia ai te kanataraka e te Poari, a i roto ano i te wa e mana ana taua kanataraka, ka whai mana te kai-tango hoko, mehemea kua utua katoatia e ia te moni hoko, me nga initareti katoa tae noa ki taua ra, kia whiwhi i te fee-simple o taua whenua.
(2.) Ia whenua i tukua peratia tona fee-simple hei reira tonu ka tau ki raro i nga tikanga o Wahi IV o te Ture Whakatikatika i Nga Ture Whenua, 1907, ano tonu metemea nei he mea tuku pera atu na te Karauna.
26. Ia kanataraka hoko i raro i tenei Ture me hanga a me haina i runga i te tauira i whakatakotoria peratia.