Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1907.

Whakahaerenga o nga Whenua e nga Poari Whenua Maori

Whakahaerenga o nga Whenua e nga Poari Whenua Maori.

11.
(1.) I ia wa i ia wa ina riro mai tetahi wahi whenua i runga i te Ota Kaunihera ki raro i te mana o tenei Ture, ko te Poari kua tau ki a ia taua whenua me tahuri i runga i te whakaae a te Minita Maori ki te wawahi i taua whenua kia rua nga wahanga ahua rite tonu, me te wehe atu i tetahi o aua wahanga hei hoko, me te wahanga e toe ana hei tuku ki te riihi i raro i nga tikanga o tenei Wahi o tenei Ture.
(2.) Ia wahanga pera me ahei i ia wa i ia wa kia whakarereketia i runga i te whakaae a te Minita Maori, engari ko ia whakarereketanga pera me whakatoe tetahi wahi tika i runga i nga huarahi kua kiia ake nei i waenganui o nga wahanga i wehea hei hoko me nga wahanga i wehea hei riihitanga.
12.
(1.) Ia Poari me whakahau i nga whenua katoa kua tau ki a ia i runga i tenei Wahi o tenei Ture kia ruritia kia wawahia hoki hei rota e tae ana tona nui ki nga eka tera e whakaarohia e te Poari, i runga i te whakaae a te Minita Maori, e tika ana mo nga tikanga whakanohonoho ki te tangata..
(2.) I runga i te mahinga o ia wawahanga pera me whakatakoto me taunaha e te Poari nga rori katoa i runga i taua whenua tera e maharatia e te Poari e tika ana mo te whakapuaretanga me te whakanohonohoanga o taua whenua.
13. Ia Poari me tahuri mo te taha ki nga whenua kua tau ki a ia i runga i tenei Wahi o tenei Ture ki te whakakaraihe i taua whenua i runga i nga tikanga o te Ture Whenua 1892, me ona Ture whakatikatika, hei whenua karaihe tuatahi, karaihe tuarua, karaihe tuatoru ranei.
14.
(1.) E kore tetahi tangata e ahei kia riro i a ia, ahakoa i runga i te riihi, i te raro-riihi, i te kanataraka hoko, i te tukunga ranei ki a ia o tetahi riihi pera, raro-riihi, kanataraka ranei, tetahi whenua kua taka ki raro i tenei Wahi o tenei Ture mehemea, hui atu ki era atu whenua katoa e puritia ana, e nohoia ana ranei i raro i tetahi ahua whaitaketanga, e tona kotahi ranei, e raua tahi ranei ko tetahi (e ratou tahi ranei ko etahi) atu tangata, e nui atu ana tona huihuinga katoatanga i te rima mano eka e whikangia ana i runga i nga huarahi a muri ake nei whakatakotoria ai.
(2.) Mo runga mo nga ritenga o tenei tekiona ko te paanga o tetahi Maori i roto i tetahi whenua kaore ano i wehewehea e kore e kiia he whenua no, e puritia ana ranei e, e nohoia ana ranei e, taua Maori.page 5
(3.) E kore tetahi kupu o tenei tekiona e ahei hei arai i te rironga o tetahi whenua i tetahi kai-whakatutuki, kai-whakahaere, kai-tiaki, tangata ranei mona tetahi painga i raro i tetahi wira, i tetahi wira-kore ranei.
(4.) E kore tetahi kupu o tenei tekiona e ahei hei arai i te tukunga ki tetahi tangata i runga i te mokete.
(5.) Ina whakaarohia mo runga mo nga ritenga o tenei tekiona nga eka whenua e mau ana i naianei ki, e puritia ana ranei e, e nohoia ana ranei e, tetahi tangata, kaua e whakaarohia nga whenua i whakataua ki taua tangata hei kai-tiaki, hei kai-tango mokete, hei kai-whakatutuki, hei kai-whakahaere anake ranei.
(6.) Mo runga mo te tikanga o te whikanga o te huihuinga katoa-tanga o nga whenua e whakahuatia ana i roto i tenei tekiona, me whakaaro e rite ana ia eka kotahi o nga whenua karaihe tuatahi ki te whitu eka me te hawhe, me ia eka kotahi o nga whenua karaihe tuarua ki te rua eka me te hawhe.
(7.) Mo runga mo nga tikanga o tenei tekiona ko te whakatau-taunga o te karaihe o ia whenua kotahi me penei, ara:—
(a.) Mehemea he whenua Karauna kua karaihetia e tetahi Poari Whenua i raro i nga tikanga o te Ture Whenua 1892, me ona Ture whakatikatika, me tuturu ki tena whakakaraihetanga.
(b.) Mehemea he whenua e ekengia ana e tenei Wahi o tenei Ture a i karaihetia e tetahi Poari i raro i nga tikanga o tenei Ture me tuturu ki tena whakakaraihetanga.
(c.) Era atu whenua katoa, mehemea tona wariu whakapainga-kore kaore e iti iho ana i te wha pauna i te eka, ka kiia he whenua karaihe tuatahi, mehemea ranei e iti iho ana tona wariu whakapainga-kore i te wha pauna i te eka en-gari kaore i iti iho i te rua pauna i te eka ka kiia he whenua karaihe tuarua, mehemea ranei e iti iho ana tona wariu whakapainga-kore i te rua pauna i te eka ka kiia he whenua karaihe tuatoru.
(8.) Ko nga whenua e puritia ana i raro i tetahi riihi e mutu ana i roto i nga marama e iwa e kore e kiia he whenua e puritia ana e nohoia ana ranei i raro i nga tikanga o tenei tekiona mehemea kaore he mana o te kai-tango riihi ki te whakahou i taua riihi.
(9.) E kore tetahi kupu o tenei tekiona e ahei hei arai i te rironga i tetahi tangata o tetahi whenua e whakaarohia ana e te Poari kaore e ahei kia nohoia tikatia mehemea ka iti iho i te rima mano eka te nui o ia wahanga ona, a na reira e tukutukuna ana e te Poari kia nuku ake i tera nga eka o ia wawahanga ona.
15. Ia tangata hoko, ia tangata riihi ranei i nga whenua kua taka ki raro i tenei Wahi o tenei Ture, me tahuri, i mua i tana hainatanga i te kanataraka hoko, i te riihi ranei, ki te hanga i tetahi kupu kii pono i te aroaro o te ture i runga i te tauira kua whakatako-toria e whakaatu ana e tika ana ia i runga i ta te ture kia tu hei kai-tango hoko, hei kai-tango riihi ranei i taua whenua, a e tangohia ana e ia taua whenua hei mahinga a hei painga hoki mo tona kotahi anake ano, a e hara i te mea hei mahinga hei painga ranei mo tetahi atu tangata.