.jpg)
Bills and Acts in Maori 1880.
He Pire E Huaina Ana. — He Pire hei whakatikatika i tetahi o nga raina rohe o te wahi whenua o Ahuaturanga e takoto ana i te Takiwa o Manawatu ki runga
He Pire E Huaina Ana.
He Pire hei whakatikatika i tetahi o nga raina rohe o te wahi whenua o Ahuaturanga e takoto ana i te Takiwa o Manawatu ki runga.
No Te Mea i runga i tetahi Pukapuka-hoko o te rua te kau ma toru o nga ra o Hurae i te tau o to tatou Ariki 1864, i hokoa, i tukua kia Te Kuini e nga Maori no ratou te whenua, katoa tera piihi whenua e mohiotia ana ko te Poraka o Ahuaturanga, e takoto ana i te Takiwa o Manawatu ki runga me te Takiwa Porowini o Poneke: Ko tetahi o nga raina rohe o taua Poraka—te rohe ki te rato—i peneitia te whakahua:—"Haere atu te raina i te Rua Puha ka rere whakauta ahu atu whakatonga ki Waikuku."Ko te Rua Puha kei te awa o Oroua, na ko Wai-kuku e tata ana, kei te awa tonu ranei o Taonui:
Na ko aua Maori kua kiia ake nei, ta ratou mahi he whakahe, a e whakahe ana i naianei i taua raina rohe, e mea ana i he te whakatakoto; me haere ke te raina o te rohe ma te awa o Taonui, ahu atu i Waikuku ki te matapuna o taua awa, katahi ka rere atu i reira ki te Rua Puha; na, kaore rawa o ratou whakaaro ki te hoko kia te Kuini i tera wahi whenua i waenganui o te awa o Taonui me te raina o te rohe e takoto ana i roto i te pukapuka-hoko kua kiia ake nei. E mohiotia ana taua wahi ko Taonui Paraka a ko ona eka e toru mano, nui atu iti iho ranei:
Na no te tau kotahi mano e waru rau e whitu tekau ma wha, ka whakaaetia atu, i roto i tetahi reta ki aua Maori, e Te Minita Maori, ara, e Te Makarini kua mate ake nei; i penei taua whakaaetanga ana:
"Me timata te rohe i Waikuku, ka whai haere i te awa ki te Rori o te RuaPuha,—engari, me kaua e whakawhiti i te rori, ko te hononga o taua Rori ki te Rua-Puha, me whakaatu ano ki runga ki te mapi i a ratou i taua takiwa:"
Na i mea ano taua Minita i reira ki te Hupiritene o Poneke kia whakatuturutia e ia taua raina, ara;—tenei e whakaaturia i muri nei—kia mutu ai nga tautohe mo te hoko o Ahuaturanga, a whakaae ana taua Hupiritene.
Na e tika ana kia whakatuturutia taua whakaaetanga, a ko te huarahi pai rawa hei peratanga me kaarati ki aua Maori nga toru mano eka kua whakahuatia ake nei—haunga ano etahi atu whakahaere ka whakahuatia i muri nei mo roto ano i aua rohe tautohe.
No reira ka meingatia hei Ture e te Runanga Nui o Nui Tireni e hui nei i roto i te Paremete, i raro i tona mana enei tikanga e whai ake nei:
| 1. | Ko te ingoa poto o tenei Ture ko te "Ture Whenua o Taonui-Ahuaturanga 1880." |
| 2. | E tika ana ma te Kooti Whakawa Whenua Maori, i runga i te tono a Te Kawana, e whakawa nga take o nga tangata e whai take ana inaianei ki taua whenua, ki etahi piihi ranei o taua whenua kua whakahuatia ki roto ki te apititanga i raro iho nei me penei me nga whenua kaore nei ano i riro i a Te Kuini, ka ore ano hoki i whakakorea nga take o nga Maori i runga. |
| 3. | Ma taua Kooti e whakaatu ki Te Kawana taua mahinga, me whakaatu mai hoki nga ingoa o nga tangata i kitea e tika ana, e whai take ana ki taua whenua, me nga tangata e tika ana kia tukua atu he kaarati ki a ratou, me nga tikanga, ritenga hoki o aua kaarati.page 2 |
| 4. | Ka ahei ano Te Kawana ki te tuku Karauna kaarati mo aua whenua ki nga tangata e whai take ana ki reira, i raro ano i te kupu whakaatu mai a te Kooti. |
| 5. |
Ko nga moni e pan ana i te whakawakanga i roto i te Kooti Whakawa Whenua Maori, me nga moni hoki e pan ana i te ruritanga i tana whenua, me mau era hei nama i runga i te whenua; a ma taua Kooti ano e whakahau te tikanga mo ana moni, e whakarite ranei kia tangohia mai tetahi wahi o taua whenua hei utu mo ana moni i pau i te mahinga i te whakaritenga hoki i aua whenna. Ko aua tu whenua i wehea ketia nei me takoto penei me nga whenua a te Karauna kua whakakorea nei nga take Maori ki runga. |