Title: Bills and Acts in Maori 1880.

Part of: He reo ture nō te Whare Paremata / Statutory language

License: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 New Zealand Licence

Share:

He Ture hei whakarite mo te whakanohonoho i etahi Maori i roto i te Takiwa o Waikato.

Notemea ko etahi iwi me etahi tangata o te iwi Maori i noho i mua i runga i etahi whenua, a no ratou ano aua whenua i runga i a ratou tikanga maori, i roto i te takiwa, wahi ranei e mohiotia ana ki te ingoa o Waikato; ko aua hunga i uru ki roto ki te whawhai ki a te Kuini, na ko aua whenua i tangohia e te Karauna i runga i nga tikanga pera o te "Ture Whakanohonoho Kainga i Niu. Tireni 1863" me era atu Ture whakatikatika, whakaora i taua Ture: Na notemea ko etahi o aua iwi, me aua tangata kua hoki mai ki to ratou piri-pono ki a te Kuini, me etahi ano e hiahia ana kia hoki pera mai, na e tika ana kia whai mana te Kawana ki te whakarite whenua hei kainga hei nohoanga mo ratou, i roto i era wahi o aua whenua e takoto kore hoko ana, kaore ano ranei kia tukuna:

No Reira ka Meingatia Hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremata, i runga i te mana o taua Runanga, nga ritenga kua tuhia i raro nei:—

1.	Te ingoa poto o tenei Ture ko "Te Ture mo nga Whenua Raupatu Waikato, 1880."
2.	E kore tenei Ture e pa ki nga whenua kua oti ake nei te karaati e te Karauna, e takoto ana ranei i raro i tetahi whakaritenga, mahinga ranei a te ture, e kore hoki e pa ki nga whenua kua oti te whakarite i raro i tetahi Ture i mana i mua mo tetahi tikanga ake, kua oti ranei te whakatau i raro i te Ture mo tetahi ritenga tiaki.
3.	Ka ahei te Kawana i ia wa, i ia wa e mahara ana ia e tika ana, ki te rahui i runga i te panui ki roto ki te Kahiti o Niu Tireni (New Zealand Gazette), era o nga whenua i roto i te Tepara kua apititia nei, e whakaaro ana ia e tika ana kia peratia. Engari i nga peratanga katoa me whakatakoto ki te aroaro o te Paremete i roto i nga ra tekauma-wha i muri mai i te ra timatanga, tetahi pukapuka whakaatu i nga whenua kua rahuitia, nga ingoa o nga tangata mo ratou te whenua, me nga tikanga i whakatakotoria i runga i aua whenua. E kore e ahei te whakarite i tetahi whenua rahui penei i te pahuretanga o nga tau e rua i muri i te mananga o tenei Ture.
4.	Ka ahei te Kawana ia wa, ia wa, te karaati i roto i aua whenua kua rahuitia peratia, etahi wahi e maharatia ana e ia e tika ana ki nga tangata o te iwi Maori ki o ratou uri ranei, e tino mohiotia ana e ia i page 2uru ki roto ki te whawhai, a i whakaae i muri iho ki te mana o te Kuini; Ka ahei ano ranei ia i runga i te warati tuku i raro i tona ringa te wehe, i roto i aua whenua kua rahuitia peratia, era o nga wahi e whakaarohia ana e ia e tika ana hei oranga hei nohoanga mo aua tangata.
5.	I nga takiwa katoa e wehea ketia ana e te Kawana tetahi whenua hei oranga mo etahi tangata o te iwi Maori i raro i te tikanga o te tekiona i runga ake nei, i runga i te warati tuku i raro i tona ringa, e ahei ana ia ki te whakatakoto tikanga here ranei ki roto ki taua warati, ki tetahi warati ranei e tuhia ana i muri iho, a ka ahei ano ia i muri iho ki te karaati i aua wahi.
6.	Ko nga karaati katoa e mana ai te Kawana te whakaputa i raro i nga tikanga o tenei Ture, hei Karaati here anake, i te hoko i te tuku pehea ranei.
7.	Mehemea ka mutu te noho o nga tangata o roto o te karaati o ratou uri ranei, ki runga ki taua whenua hei kainga mo ratou mo nga tau e rua, ka ahei te whakaputa i tetahi Ota o te Kaunihera whakakore i taua karaati, a ki te panuitanga o taua Ota i roto i te Kahiti o Niu Tireni (New Zealand Gazette) ka kore rawa atu te mana o taua karaati, ano kua whakakorea i runga i nga tikanga o te Ture, a ka hoki taua whenua i karaatitia ra ki te Karauna.