Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Bills and Acts in Maori 1880.

Wahi I. — Nga Whakaritenga

Wahi I.
Nga Whakaritenga.

1. Te Ingoa Poto o Tenei Ture ka kiia ko "Te Ture Whenua Rahui Maori, 1880."
2. I roto i tenei Ture, kei raro iho nei te whakamaramatanga o etahi o nga kupu, ara,—
  • "Maori" tona tikanga he tangata Maori no Niu Tireni tae atu ki nga hawekaihe me a ratou uri mehemea he Maori nga matua;
  • "Whenua Maori" tona tikanga he whenua e puritia ana e nga tangata Maori i runga i a ratou tikanga Maori;
  • "Kooti Whenua Maori" tona tikanga ko te Kooti Whakawa Whenua Maori.
3. I runga i nga tikanga o tenei Ture ka rite te mana o te Kooti whenua Maori ki runga ki tetahi ki etahi whenua Rahui Maori ranei kua oti te whakanoa ka whakanoatia ranei te mana Maori i runga, ka ahei te whakahaere, te tuku ano hoki i nga pukapuka whakahau mo taua tu whenua Rahui Maori e tukua ana kia whakawakia e te Kooti kia ahatia ranei, pera ano me te mana whakahaere i nga whenua Maori; a kia rite ai tenei mea me nga tikanga whakahaere o tenei Ture ka uru ki roto ki tenei kupu "Rahui Maori" enei tu whenua,— page 2
(1.) Nga whenua kua oti te rahui ka rahuitia ranei a mua ake nei e nga Maori i roto i a ratou whenua i te wa i tukua ai e ratou ki te Kawanatanga, kua oti hoki te tuhi ki roto ki te pukapuka tuku, whakaatu i nga wahi ka rahuitia.
(2.) Nga whenua kua oti te rahui ka rahuitia ka wehea ketia ranei a mua ake hei oranga mo nga Maori i te wa i hoko ai ratou i etahi whenua ki te Kawanatanga, nga whenua katoa i mahia i runga i nga ritenga o te tekihana te kau ki wha o "Te Ture Whenua Rahui Maori o Niu Tireni, 1856," te tekihana tuawhitu ranei o "Te Ture Whakatikatika i Te Ture Whenua Rahui Maori, 1862," i kiia ra ka tau katoa nga tikanga o "Te Ture Whenua Rahui Maori o Niu Tireni, 1856," ki runga.
(3.) Nga whenua i uru ki roto ki nga whenua nui i whakaaetia i wehea ketia ranei hei oranga mo nga tangata Maori e Kanara Mekereweti, i runga ranei i nga kupu tohutohu a tetahi Komihana i whakaturia hei titiro i nga mahi hoko a te Niu Tireni Kapane i hoko whenua nei i nga Maori.
(4.) Nga whenua i rahuitia e te Niu Tireni Kapane hei oranga mo nga tangata Maori o Niu Tireni.
(5.) Nga whenua i tangohia e te Kawana hei mahinga hei oranga mo nga tangata Maori.
(6.) Nga whenua i tukua ki te Kai-tiaki o nga Whenua Rahui hei whakahaere i runga i nga tikanga o tenei Ture.
(7.) E kore nga tikanga o tenei Ture e tau ki tera wahi o te Koroni kua oti te whakahua ki roto ki nga Apititanga I. me te II. o te Ota o te Kaunihera i tuhia i raro i nga tikanga o "Te Ture Whakanohonoho Kainga o Niu Tireni, 1863" (New Zealand Settlements Act), i te rua o nga ra o. Hepetema, 1865, e pa ana ki nga wahi whenua i whaka-huatia ra ki roto ki taua Ota e mohiotia ana ko Ngatiawa ko Ngatiruanui, ki te Tai ki Ngatiawa ki te Tai ki Ngatiruanui.