Riwhi Mo Nga Maori E Mate Oha-Aki Kore Ana.
Whakawhaimtanga.
Whakaingoatanga.
Matua korero.
1. | Ingoa Poto. |
2. | Whakamaramatanga. |
3. | Ka whai mana te Kooti Whenua Maori ki te whakatu i nga tangata hei whakakapi i nga mea mate. Whenua Maori. Heretitamete. |
4. | Te Wira kaore i mahia tikatia. |
5. | ki te Kooti e whakaputa i te tiwhikete. 6. Kia pera hoki me te riwhitanga mo nga taonga o nga, Maori. |
7. | Tiwhikete. |
8. | Ka mahia i runga i nga tikanga o te pukapuka whakahaere. |
9. | Nga tikanga whakahaere mo taua mea. |
He Pire I Huaina
He Ture hei whakanui i te whakahaerenga o te mana o te Kooti Whakawa Whenua Maori kia ahei ai te whakatu riwhi mo nga tangata Maori e mate Oha-aki kore ana.
Notemea e pai ana kia hanga he tikanga e kitea ai he riwhitanga ki nga whenua me era atu mea kua oti te karaati ki nga tangata o te iwi Maori: A notemea tera ano pea he mea tika i runga i etahi tikanga kia kimihia nga tangata e tika ana i runga i te tikanga Maori kia whiwhi ki nga taonga o tetahi tangata Maori kua mate Oha-aki kore:
Na tenei ka meingatia hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete i runga hoki i te mana o taua Runanga nga ritenga i raro iho nei:—
1. | Te Ingoa Poto o tenei Ture ka kiia ko "TeTure Riwhi monga Maori e mate oha-aki kore ana, 1880." |
2. | I roto i tenei Ture, kei raro iho nei te whakamaramatanga o etahi o nga kupu, ara,—
|
3. |
Mehemea kua mate, ka mate ranei te tangata Maori e whai Whenua Maori ana ia, heretitamate ranei, a kaore i oti i a ia te hanga i tetahi wira hei whakatau i aua whenua, ka whai mana te Kpoti Whakawa Whenua Maori i runga i te tono a tetahi; Maori e ki ana e whai take ana ia, ki te uiui ki te kimi i te tangata e tika ana kia riro i a ia aua whenua, me whakahaere i runga i nga tikanga Maori Ko nga whenua Maori me whakahaere e te Kooti i runga i nga tikanga Maori. Ko nga heretitamete, i runga i nga mea pera ka kiia e te Kooti ko nga tangata i marematia ki ta te Maori tikanga o mua ka mana, ka whakahaerea i runga i nga ritenga o te ture o Niu Tireni. |
4. | Ki te mea ka hanga he wira e te tangata kua mate, ka tuhi ranei i tetahi pukapuka ehara i te mea i mahia ki ta te ture e whakarite ai, a ka whakaarohia e te Kooti ko te tikanga o taua pukapuka he tuku na taua tangata i ona rawa i runga i te hiahia kua oti i a ia te tuhi roto, me hanga e te Kooti tetahi ota whakamana i taua mea. |
5. |
Kia oti i te Kooti te kimi i te tangata e tika ana ki tana i mahara ai hei whakakapi i te tunga o te tangata kua mate, hei reira ka whakaputa i te tiwhikete whakamana. Me whakaatu ki roto ki taua tiwhikete te ra i mate ai te tangata, te ahua o te whenua, te ingoa me te wahi e noho ai te kai-tono. Ka rite te whai mana o taua tiwhikete ano he mea tuhi na te tangata kua mate, pera me te mana o nga pukapuka katoa e tau ana ki a ia i te wa e ora ana ia, a ka ahei te rehita i aua whenua i tukua nei i roto i taua wira, ka rite tonu te mana ki te wira i hanga tikatia. |
6. | I te mea ka mate te tangata Maori a e whai taonga ana ia i roto i Niu Tireni, ko te tangata e whai take ana ki aua taonga i muri i a ia ka tika kia tono ia ki te Kooti kia tukua tetahi tiwhihete whakaatu i te tangata e tika hei kai-riwhi, hei tango i aua taonga. |
7. | Ka ahei te Kooti, i muri mai o te uiuinga, ki te tuku i tetahi tiwhikete, me tuhi te Tumuaki i tona ingoa, me whakanoho hoki te hiiri o te Kooti ki taua tiwhikete. |
8. | Ko taua tiwhikete ka waiho hei mea whakahaere i nga tikanga mo runga i te tangata kua tuhia ki roto. |
9. | Ko nga Ture me nga ritenga katoa atu,.haunga ia nga mea i roto i tenei Ture, mo runga i te tuku pukapuka whakahaere aha ranei, mo nga mea o nga tangata i mate oha-aki kore, ka tau ki runga ki te tiwhikete pera. |