Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Maori Religion and Mythology Part 1

IV—Ko Nga Poutiriao

IV—Ko Nga Poutiriao

Ko nga poutiriao tenei i purea hei tiaki, hei whakahaere i te aho rangi, i te aho waitau o Rarohenga, ahakoa ahu mai i te tonga paraweranui, i te mauru tahu makaka nui ranei, i te rawhiti maruanuku ranei, i te hau marangai ranei. Ko te putahitanga o enei hau e wha me nga wairua o te whanau a Rangi raua ko Papa-tuanuku, koia tera te putahitanga mo ratau e wehe ai nga mea e whakaaro ana, e aroha ana ki nga rangi tuhaha, a e wehe page 401ai nga mea e aroha ana ki to ratau whaea ki a Papa-tuanuku, ka heke enei ki te Muriwai hou ki Rarohenga:—

Nga Poutiriao

1. Ko Te Kuwatawata, ko Hurumanu, ko Tauru-rangi, ka mutu ratau i poua ki Te Hono-i-wairua, koia nei a Te Hono-i-wairua e whakataukitia ra. Ko te ingoa nui o tenei wahi ko Hawaiki-rangi tetahi ingoa, ko Hawaiki-nui tetahi ingoa, ko Hawaiki-whakaeroero tetahi ingoa; ko te ingoa iti ko Poutere-rangi. Ko te wahi ake i tu ai taua whare ko Te Rake-pohutukawa, e kiia ana kei runga kei te tihi o Maungaharo, ki etahi, o Manono ki etahi. Ka takoto ki konei a Rua-te-hohonu, a Rua-te-wareware, a Rua-momotu-herepi, a Rua-aupo, a Te Angi-tahimutu, a Tahu-maikiroa, a Tahu-whakaeroero.

2. Ko nga poutiriao i purea mo te aroaro, mo te tuara o Rangi-nui, koia tenei: Ko Uru-te-ngangana, ko Roiho, ko Roake, kei enei katoa e tauhere mai ana a te ra kura, a te marama i whanake, me nga whetu tauhere o nga kauwhanga o nga rangi tuhaha, o nga rangi ngahuru ma tahi, ratau ko te ropu apa whatukura, apa tahurangi, apa matangi nui, apa rahui kura, apa rehuroa, apa poporokewa, apa rauroha, apa tarapuhi, apa tuakiaki, apa tahupara, apa tautangiao, koia nei o ratau matamua ki te tauhere i era i nga rangi katoa, apiti atu ki nga whetu taki i te wairoa (waiora?) o nga kauwhanga me nga whetu o te Ikaroa o nga rangi.

3. Ko nga poutiriao mo waho mo nga tupaki o Hine-moana hei pupuri i te aho o taheke nui, o taheke roa, o te au kume, o te au rona, o te au whakapuke, o te au tutaratahi, o te au miro, o te au whakawhana, o te au puhoro, o te au miti, ka mutu aua au whaka-whana o Hine-moana—koia nei ratau nga poutiriao: Ko Kiwa, ko Tangaroa-whakamau-tai, ko Kaukau, ka mutu ratau. No muri mai i enei ka haere atu a Takaaho, a Te Pu-whakahara kia whai tikanga mo a raua na whanau, koia tenei:—
Te mango paruTe mango takapaneTe mango tahapounamu
Te mango ureruaTe mango makomakoTe mango niho tara
Te mango ururoa
me era atu mango, me te kauika pakake o te wehenga kauki o Tutara-kauika, o Upokohue, ko enei i tataitia hei noho i nga moana o uta nei, kaore i pai, tohe ana kia waiho ratau i waho i tupaki nui o Hine-moana. Ka mutu tenei.

4. Ko nga poutiriao koia nei ratau i purea ai hei tatai i te haere a nga hau, a te huka, a te ua, a nga kapua, a te kohu, a te uira, a te whaitiri, koi taupatupatu nei ki a ratau, koi tahuri ratau page 402ki a Papa hanga kino ai i te aoturoa: Ko Tukapua, ko Te Ihorangi, ko Tama-te-uira, ka mutu ratau i tenei kauwhanga o Rangi-nui, o Papa-tuanuku, e tauhere ana i te ahurangi o taua kauwhanga.

5. Ko nga poutiriao tenei i purea hei pupuri i te aho o te pakanga a Maiki-roa, a Maiki-arohea, a Maiki-kopeke, a Maiki-whekaro, a Maiki-tuturi, a Maiki-pepeke, a Maiki-kaupo, a Maiki-kawheau: Ko Tu-matauenga, ko Tumata-kaka, ko Te Akaaka-matua. He mea apiti atu enei hei hoa: Tumata-rauwiri, Tumata-huki, Uepoto, ka mutu ratau i tenei aho.

6. Ko nga poutiriao tenei i purea hei tauwehe i te Orongonui, i te takurua, koi kumea hei raumati anake, hei makariri anake: Ko Te Ikaroa, ko Rongomai-taharangi, ko Rongomai-tahanui. Ka mutu enei.

7. Ko nga poutiriao tenei i purea hei pupuri i te whakaaro tukino, taupatupatu, o te haere o te whanau a Kiwa, a Tangaroa-whakamau-tai, me era atu o ratau: Ko Rongomai-tu-waho, ko Tiwhanui, ko Mauhi, koia nei ratau i wehea mo tera kaupeka o ta ratau mahi.

8. Ko nga poutiriao i purea hei pupuri i te aho o te wananga o Rangi-nui, o Papa-tuanuku, tae atu ki te muriwai hou ki Raro-henga, te ahua o ta raua whanau i poua nei ki nga wahi i poua ai ratau me a ratau mahi whakahaere, me te ora o nga mea katoa, me te mate o nga mea katoa: Ko Taka-uru-nga; ko Kekerewai, ko Takatua, ka mutu ratau i wehea mo tera kaupeka o ta ratau mahi.

9. Ko nga poutiriao i purea hei pupuri i nga aho whakata-koto o nga mahi i poua ai ratau, koi tapeka ratau me a ratau whakahaere i runga i a etahi, koi tipu ake he kakano o te whaka-pehapeha o ratau ki etahi o ratau, koi haoa mai ranei te wehenga ma etahi o ratua, ahakoa i te angi, i te kauwhanga i a Papa ranei, i te wai ranei, i Rarohenga ranei, koia tenei ratau: Ko Tane-matua, ko Ngangana-a-rangi, ko Turamarama-a-nuku. Enei e tomo ana ki roto i nga poutiriao kua whakaturia nei ki nga tupaki o Rangi-nui, o Papa-tuanuku, o Rarohenga, a ko enei ano nga kaituku i te ahua o nga mahi a nga poutiriao ki te aroaro o nga whatukura o te Toi-o-nga-rangi ko reira takapautia ai ki roto o Kautenganui, ki te aroaro o Io-matangaro.

10. Ko nga poutiriao i purea hei pupuri i te kaupeka o Puni-honiho-o-tau, koi huawai, koi piango, koi hukahuka, koi repehina, koi titotama, koi koero, koi pukutenga, koi whatu maro te ahua o te tipu o nga rakau, o nga otaota o te whenua, o te wai; koi pukupa nga ika, nga ngarara, nga mea katoa e whakahaerea ana i te oa nei, koia nei ratau: Ko Tane-te-hokahoka, ko Tanga-i-page 403waho, ko Rongo-maraeroa, ka mutu ratau i poua mo tera wahanga o ta ratau mahi.

11. Ko nga poutiriao i purea hei tiaki i nga mana o nga tapu i nga tuahu, i nga ahurewa, i nga atua, o te rongo taketake, i nga atua whiro e whakatahi ana; nga whakahaere kua horahia ki nga poutiriao o Rangi-nui, o Papa-tuanuku, hei tiakiaki i nga wananga, i nga karakia mihi, tono ranei, whakaae ranei, whakahe ranei, whaka-hangai ranei te tu, te haere, te takoto ranei, tautoko ranei i nga mea i kiia kia peratia, a nga apa ranei e uru ana mai ki roto i te kauwhanga o Rangi, o Papa, koia tenei aua poutiriao: Ko Tane-te-wananga, ko Tupai-whakarongo-wananga, ko Rongo-maraeroa.