III—Ko Te Kakenga O Tane Ki Te Toi-O-Nga-Rangi

Na, ka tae ki te Orongonui katahi a Tane-nui-a-Rangi ka ki atu ki a Tawhiri-matea: "Me tuku mai e koe ta taua whanau hei kawe i au ki te puhi o nga rangi tuhaha, ki te tiki i te wananga o Rangi-nui raua ko Papa-tuanuku, me nga whatu."

Ka mea atu a Tawhiri-matea: "E pai ana; me karanga e koe ki to ratau tipuna, ki a Huru-te-arangi, mana e tuku mai ki a koe; kei runga o Tihi-o-Manono e noho ana ratau."

I muri o tenei ka haere ratau, a Tane-nui-a-Rangi, a Te Haeata, a Tawhiri-matea, a Uruao, a Tukapua, a Taka-wairangi, a Rangaihi-matua, me etahi atu, na, ka tae ki te wa i whakahorohoro ai nga kapua ki te paepae-taku o te taepatanga o Rangi ki roto i tona whare noho mai. Ko Te Ahoaho o Tukapua te whare o Hine-pukohu-rangi, o Tukapua, o Aoao-nui, o Aoao-roa, o Uhirangi, o Takere-wai, koia nei nga ingoa o taua whanau i roto i to ratau whare. He wehi hoki i a Huru-mawake, i a Huru-atea, i a Huru-nuku, i a Huru-rangi, koi pakia ratau ki nga huapae o Rangi-nui whakapae ai ki Tauru-rangi, ki reira takapau mai ai.

Ka mea atu a Tane-nui-a-Rangi ki a Tawhiri-matea: "Tukua mai ta taua whanau hci kawe i au ki te puhi o nga rangi kia pokapu ai au te kake ki te toi o nga rangi tuhaha."

Na, ka tae mai te whanau nei, ka haere a Tane, a Te Haeata, a Taka-wairangi, ki Tiritiri-o-matangi, ki te rangi ngahuru ma tahi; ka hoki mai a Taka-wairangi i reira, a Te Haeata. I mua ake o tenei to ratau taenga ake ki Rangi-naonao-ariki; ko Te Haeata i tae wawe ki te whakaatu kei te kake atu a Tane-nui-a-Rangi, a Taka-wairangi. Ka haere a Kautu, a Tapuhi-kura, ki te paepae o te turuma o Tauru-rangi, ka tu mai a Kautu, a Tonganui-kaea, a Tapuhi-kura i page 396reira Ka tae atu a Tane raua ko Taka-wairangi, haere tika raua ki te tu uma, ka purea, ka mutu te pure ka whakangaua ki te paepae o te turuma, ka mutu ka kawea ki roto o Tauru-rangi, ki reira whakahoro ai nga tapu o Papa-tuanuku nei. Ka tu ki runga ki te ahumairangi, ki te ahuwera tetahi ingoa; ka mutu te whakahorohoro ka kawea ki te wai whakaruku ai, ka mutu ka ki atu a Tapuhi-kura, a Kautu: "Naumai, whanano (? whana ano) kaua hei whara ki te kai, ki te wai, tae noa mai koe ki konei rawa whakahoro ai nga tapu o runga na, katahi koe ka whara ki te kai, ki te wai.

Ka tae a Tane ki te Pumotomoto, i reira a Ruatau, a Pawa, a Rehua, a Puhaorangi, a Oho-mairangi, me te Tini o Houere-tu, o Houere-tau, o Houere-nuku, me era atu o o ratau ingoa whakahua. Ko to ratau whare ko Tawhiri-rangi, ko te tatau i te kauwhanga o te whare ko te Pumotomoto tera tatau, e ahu ana ki raro ki nga rangi ngahuru ma tahi, tae iho ki a Papa-tuanuku nei. Ko te whati-toka e puta ai ki te Toi-o-nga-rangi ko Tahurangi. Te urunga atu o Tane ki roto i Tawhiri-rangi, ka hoki a Tama-i-waho me te whanau puhi ki Tiritiri-o-Matangi whanga mai ai ki a Tane-nui-a-Rangi.

Ka uru atu a Tane-nui-a-Rangi ki roto i Tawhiri-rangi, ka pokaia te koroputa i raro iho o te tahu o Tawhiri-rangi, hei putanga mo Tane-nui-a-Rangi ki roto ki te Toi-o-nga-rangi. Ka puta a Tane-nui-a-Rangi ki roto o Tikitiki-o-rangi, ka kawea e nga whatukura ki te Moana-i-Orongo ki reira whakaruku ai, ka mutu, ka purea e Ohomairangi, e Puhaorangi, e Ruatau, me era atu o nga whatukura, ka mutu, ka kawea a Tane-nui-a-Rangi ki Matanga-i-reia, i reira a Io e noho ana. Ka ui mai a Io: "Ko koe anake to tira?" Ka mea atu a Tane-nui-a-Rangi: "Kei te kake ake ano taku tuakana, a Whiro-te-tipua, ma te taepatanga o nga rangi."

Ka mea atu a Io: "E kore to tuakana e kake ake, kei te tarahau nga puhi o Tiritiri-o-Matangi." Ka ui atu a Io: "He aha te take i kitea mai ai koe?"

Ka mea atu a Tane-nui-a-Rangi: "Ko te kete o nga wananga me nga whatukura o Rangi-nui, o Papa-tuanuku kia riro i au."

Ka mea atu a Io: "Haere taua ki roto i te Rauroha, kei reira nga whatukura, nga mareikura."

Ka mutu ra te pure i a Tane-matua ka mauria ki roto i Rangiatea. Ko te whare tera i whata ai nga wananga o nga rangi ngahuru ma rua, o nga ra, o nga marama, o nga whetu o ia kauwhanga, o ia kauwhanga, o ia rangi, o ia rangi, i tona ahua, i tona ahua ano. Koia te take o aua ingoa maha o Io, o Tane-matua, me era atu whatukura, mareikura ranei.

Ko te kete tuatea, ko te kete tenei o te kino, ahakoa he aha te kino. Kei roto i tenei kete nga kino katoa e kitea ana, nga mea e mahia ana e te whanau, e Papa-tuanuku ranei, e Rangi-nui ranei, e te ra, e te marama, e nga whetu, e te hau, e te ua, e te wai, e te rakau, e te kowhatu, e nga mea katoa. Koia tera to ratau kete whakaari i a ratau mahi kino, te pakanga a te tangata, a nga atua, kei reira katoa e takoto ana.

Ko te kete aronui, ko te kete tenei o te aroha, o te maunga rongo, o te taketake e kiia nei ko te rongo taketake, me nga mahi pai katoa o te matauranga ki nga mahi e puta ai te pai ki te tangata, ki te whenua, ki te rakau, ki te wai, ki te oneone, ki nga taru, ki nga page 398kai, ki nga kararehe, ki nga manu ranei, ki nga ika, ki nga ngarara, me era atu mea katoa e kitea ana e te tangata.

Na, ko nga whatukura e kiia ra, he kowhatu tapu aua kowhatu. Ka tu aua kowhatu i roto i te whare, kei te kauwhanga o te whare te tunga o aua kowhatu e rua. Ko tetahi kei te taha rawhiti o te poupou tuarongo o te whare e tu ana, ko tetahi kei te taha mauru e tu ana. Ko enei kowhatu he kowhatu mana; me he mea ka purea te tangata me noho ia i runga i tetahi o aua kowhatu; ina oti te whakaako te tangata ka whakangaua ia ki runga i taua kowhatu; ka kiia tena tangata kua tino puta ia i te whakaakoranga i whaka-akoria ai ia, ka tuturu hoki nga mana i whakaaetia kia riro i a ia. Ko enei kowhatu, he nui nga mana kei aua kowhatu; e whakapiria ana e nga tohunga he kowhatu huka-a-tai, kara ranei, ki te taha o nga kowhatu pera, kia riro mai ai he mana ki aua kowhatu, katahi ka riro i nga taura e whakaputaia ana ki waho i te whare wananga. Kati, koia te take ka mahi te tangata i tona whare ka maka he kowhatu, he ngarara, he manu, he ika, he tangata tonu ranei, ka patu, ka maka hei whatu mo tona whare ake, engari na nga tangata i kukume kia pera, kaore i pera mai i te wa i a Tane-matua.

Ka tae mai a Tane-matua ki a Rangi-nui nei, ka whakaarahia e Tane-matua ko Te Haupipi-o-te-rangi hei tohu ki te whanau a Papa-tuanuku. Ka kite a Tupai, a Uruao i te rangi e tuhi ana Te Pipipi-o-te-rangi, ka mohio a Tupai kua riro mai te wananga i a Tane-matua. Ka tikina a Tauru-rangi, a Te Rangi-whakarara, nga pu tatara, ka whakatangihia aua pu tatara e rua, ka tae te rongo ki Tu-te-aniwaniwa, ki Wharau-rangi, ki Huaki-pouri, o te tangi o aua pu tatara e rua, ka mohiotia kua riro mai te wananga i a Tane-matua. Ka hui katoa te whanau nei ki Tauru-rangi tatari ai ki te taenga mai o Tane-matua. Ka tae mai a Tane-matua, tika tonu ki runga ki te turuma o Wharau-rangi, ka oti te pure nga kete o te wananga, o nga whatu hoki, me Tane-matua, e nga whatukura. Ka mea a Ruatau ki a Tupai: "Mauria nga kete o te wananga me nga kowhatu whatukura e rua ki roto o Whare-kura. Ko koe anake hei tomo ki roto, me tau i whakarite ai hei hoa mohou. Kia mahara, ngahuru ma rua nga rangi, ngahuru ma rua nga kaupeka o te tau, ngahuru ma rua nga apa whatukura o nga rangi, ngahuru ma rua nga apa tamawahine o nga rangi ngahuru ma rua, kia ngahuru ma rua hoki nga hoa mou ki roto i Whare-kura. Ma korua ko Tane-te-wananga e pure hei poutiriao mo Whare-kura nei; ko korua ano hei marua." Ka mutu nga kupu a Ruatau, ka hoki nga whatukura o te Toi-o-nga-rangi

Ka mea a Whiro-te-tipua kia riro i a ia te wananga ki Tu-te-aniwaniwa ki reira whata ai; kaore te whanau a Papa i whakaae. Ka kaha te tautohe a Whiro-te-tipua kia riro i a ia, ka pataia ki a Tane-matua mehemea e whakaae ana ia kia peratia te wananga. Ka mea a Tane-matua kaore ia e whakaae; ka riri a Whiro-te-tipua. Ka mea a Tane-matua: "Kaore au e whakaae, kua nui rawa te kaupapa o te kino i puta mai i a koe. Ko Uruao, tenei mate nau; ko Te Paerangi, tena mate nau; ko ahau tenei i whaia ake nei e koe kia mate, a kua takoto to tataku kia patua matau e koe mo te wehenga i a Rangi-nui, i a Papa-tuanuku, me to poroporohanga i nga waewae konui o Rangi, me te poroporo-hanga i nga peke, me te patunga i a Kaupeka, me te rironga ko maua ko Tupai i purea ki runga o Maunganui, me te rironga maku e tiki i te wananga, no reira kaore i riro i a koe te wananga." Ka hoki a Whiro ki Tu-te-aniwaniwa noho ai.

Ka mea mai a Uru-te-ngangana ki a Tane: "Ko nga whatu e tuku mai ki roto i Tu-te-aniwaniwa whata ai." Ka whakaaetia e Tane-matua te tono a tona tuakana, i te mea he nui te pai o tona tuakana ki a ai, ara ki a ratau.

Koia tenei te ropu whatukura nana i kawe te kete o nga whatu-kura nei ki roto ki Tu-te-aniwaniwa whata ai. Ka tae atu ratau, ka oti te whakawhata, katahi a Whiro ka karanga mai ki nga poutiriao o roto o Whare-kura: "E Tane ma! Haere, e hoki, mo te tikina atu e au o koutou upoko mo te tukituki ki te patu tawaka." (Ara he penei te patu tawaka, e wha nga pewa, he koi a mua. Ko te whakahaere o tenei rakau he ta, he wero ki nga kaokao, ki te morenga o te poho ranei. Na Whiro anake ratau ko ona hoa tena rakau. Na Tu-matauenga te rakau te onewa me te toko-toko, e rua nga mata taraiwi pakake, he tara no te whai, te potiki a Te Arawaru. I noho a Te Arawaru i a Raupara, ka puta ko te ihe, ko te rerehau, ko te kaikapo, ko te whai, me etahi atu. Ko kaikapo i rite ki te kuri, engari he whakahara, kei uta etahi wa ona, kei te moana etahi wa, kei nga roto etahi wa. Ko Te Kiri-tuarangi tetahi ingoa o kaikapo, i te pongare o te ihu te tara o tera.)

Na, i tenei wa ka tangohia e Whiro te wahine a tona tuakana, a Iriiripua; he wahine atua tenei no Rangi-tamaku. Ka tipu tenei hei mea kino i waenganui i a Uru-te-ngangana ratou ko te whanau nei, apiti atu ki tona kohuru i Te Paerangi i kiia ake ra. Ko te hara puremu tuatahi tenei i waenganui i te whanau nei. Katahi ka haere mai a Uru ki Wharau-rangi, ki te kainga i a Tangaroa ratau ko nga taina, ka whakahaerea te korero kia whawhaitia a Whiro-te-tipua i konei. Ka mea etahi o te whanau nei me waiho atu ma Whiro e whakataratara mai te pakanga. Ka mea a Tane-matua: "Ata waiho tena whakaaro kia poua e tatau nga poutiriao ki nga tupaki o te kauwhanga o Rangi-nui, o Papa-tuanuku e hora nei." Ka whakaae nga tuakana; koia tenei aua poutiriao i poua nei.