[Proceedings of some conferences held by Te Aute College Students' Association, 1897-1901, 1906]
He Patai Ki Te Minita Mo Nga Kura
He Patai Ki Te Minita Mo Nga Kura.
Na Te Tatana (Mahita o Te Aute, Hekeretari o Te Kotahitanga) i whakahaere nga patai o te hui kia Te Waaka, Minita mo nga kura. Ko nga patai enei me nga whakautu
Patai I.
Tera ranei e taea e Te Kawanatanga te whakanuku ake te oranga mo nga tamnariki Maori e haere ana ki nga kareti nunui o te motu i te £40 ki te £60 i te tau? A mo nga tamariki Maori e tae ana ki te kura Takuta mehemea e taea te tapiri maiki taua £60 tetahi moni ano hei utu ki nga kaiwhakaako?
I whakamarama a Te Tatana i puta he kupu whakaae ma te Pirimia mo tenei tono i runga i te patai a Apirana Ngata. Kua tae atu he pukapuka whakamahara ki te Pirimia a kaore ano he whakautu mai.
Te Waaka:—"Kaore au i te 'matau ki te whaikuputanga a te Pirimia. Ko ia te Minita mo te Taha Maori a e whakaaro nui page 12ana ia ki enei tu mea. Kia hoki atu au ki Poneke ka korero ai au ki a ia, a mehemea ka ahei ka whakaaetia ta koutou tono i runga ano i nga take kua whakamaramatia mai na."
Patai 2.
"E marama ana te Minita kua whakapakeketia ake nga mahi o nga kareti Maori, a ko nga mahi e rite ana i mua ra ma nga tamariki kaumatua o te 5 ote 6 ranei onga karaihe kua tukua iho inaianei ma te 3 ma te 4 o nga karaihe. Na ko te oranga e homai ana e Te Kawanatanga ki nga tamariki e puta ana i te karaihe tuawha o nga kura ririki i whakaritea mo nga tau e rua. Ka timata aua tamariki i te karaihe tuatoru o Te Aute, ka puta i te tuawha o reira ka mutu te oranga mo ratou. Me pewhea nga mea matau o ratou e tutuki atu ai ki te tuarima ki te tuaono?
Te Waaka:—"He mea hou tena hei tirohanga ma te tari o nga kura, a he take tika, a tera e hohoro taku whakaoti i tetahi tikanga e rite ai tena tono a koutou.
Patai 3.
Tera ranei e taea e Te Kawanatanga te whakariterite ki nga Poari o nga Hohipera kia puare etahi ruuma i reira mo nga tamariki wahine Maori kia ako ai ratou ite mahi tieki turoro a mate Kawanatanga te oranga mo aua tamariki wahine
Te Waaka:— He mea tena kua whiriwhiria a kua whakahaerea a tenei etahi Tamariki wahine Maori kei te Hohipera i Nepia e ako ana i tena mahi, a kei te whakamatau te kawanatanga ki nga Poari o etahi atu Hohipera kia tukua atu ano Etahi kotiro Maori ki reira. He mea nui rawa tenei ki toku mahara."
Patai 4.
"Kei te whakaarohia ranei e Te Kawanatanga kia whakaturia he kura whakaako i nga mahi-a-ringa ki nga takiwa Maori? a mehemea he pera, ka aha te kawanatanga ki te tono a Ngatiporou kia tu tetahi o aua kura ki Taumata-o-Mihi, Waiapu?
Te Waaka:— "He mea tika kia tu he kura pera. Na te taimaha tonu o nga mahi o te Paremete ka taha nei i kore ai e taea e Te Kawanatanga te whakaoti tetahi tikanga E kore au e kaha ki te tohu ko hea he wahi tika hei tuunga mo aua kura ina meatia kia whakaturia."
Patia 5.
"Kua oti te whakaaro o tenei kotahitanga he mea tika kia whiwhi te Maori ki te mana pooti mo nga raihana whare waipiro penei ano i nga tangata pakeha, a i tukua atu te pukapuka ki te page 13Minita Maori. E taea ranei e Te Kawanatanga te whiriwhiri tenei take, a te mea kia whakahaerea he tikanga i roto i tenei Paremete e tutuki ai tenei whakaaro?"
Te Waaka:—"He take nui rawa tena. E kore au e ahei ki te whakautu atu i te patai notemea kaore i pa motuhake mai ki toku Tari tena mea, Engari e pa ana ki nga whakahaere nunui tonu a Te Koroni. Maku e hari atu ta koutou whakaaro ki te huihuinga o nga Minita a tera e ata whiriwhiria e matou."
Patai 6.
"Mehemea ka tirohia mai e Te Kawanatanga kei te marama nga mahi a tenei kotahitanga a tera e whaipainga ki te iwi Maori, e Kore ranei te kawanatanga e aroha mai ka whakamama i etahi o ona raruraru?"
Te Waaka:—"Maaku e korero ki aku hoa. Ko te mea tika me tuhi ake e koutou he pukapuka whakamarama i nga take o te tono me te tohu mo ehea mea ta koutou hiahia kia whaiwhakaaro Te Kawanatanga ki te whakamama."
Ka mutu i konei nga patai ka whaka-mihi a Te Tatana ki te Minita mo tona pai ki te whakautu i nga patai. Ka mutu te taha ki nga minita, ka tu ko Te Popa. kaitirotiro o nga kura Maori ki te whakaputa i ona mahara.