Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

[Proceedings of some conferences held by Te Aute College Students' Association, 1897-1901, 1906]

Turei, Tihema 20

Turei, Tihema 20.

Te Ata.

No te tekau o nga haora o te ata ka tu te hui, ko Te Wiremu ano te Tiamana. Ka whakaturia ko Apirana Ngata hei kaiwhaka-maori mo te hui, ko Ware Waitai raua ko Anaru Tiweka hei kaituhituhi.

Ka whaikorero a Te Wiremu ki te hui, he mihi nana ki ona tamariki, he karanga i nga rangatira o Ngatiporou: "E whaka-whetai ana au ki Te Atua mona i tiaki ia tatou i tutuki pai mai ai tatou ki konei ki te tuatoru o a tatou hui. Kei mea nga kaumatua ki te ako atu o nga tamariki nei ia ratou; e mahi ana nga tamariki i runga i te ngakau ngawari, i te ngakau tauhena, i, te marie. Ma enei ka tupu ai nga mahi. Mehemea he mahi whaiti tenei mo Te Aute anake me waiho atu i reira. Engari no te mea i ahu atu ano ki waho ki te iwi, he whakaaro no enei tamariki kia huihuia nga tika, kia rongoatia nga mate o te iwi, na kona i whanui ai tenei mahi, i page 9tau ai te haere manuhiri ki nga marae o te iwi. I mea ake ra au i ta tatou kauwhau i te ahiahi kia whakahokia mai te kiingi, kia whakaekea ki runga ki te houkuratanga o te tangata.

"Ngatiporou! tena koutou; he whakamananga tenei no ta koutou powhiri. Hei aha ia nei ma matau ma te tamariki; ma koutou ano e hapai, ma koutou e awhina. Hei aha te rangatira ki te mea mana ia ake ano e whakahua hei rangatira. Ka karanga te waha ki te iwi, ka kiia atu ki te turituri. Ma koutou e awhina mai ka kiia ai he whai waahi te tito a a koutou tamariki. Awhinatia te mahi a a koutou tamariki kia tipu ai te iwi. Terapea e haere atu te hui nei he waahi ke. Kei te karanga a nga iwi nei te tikanga kei ta matau Komiti hoki. Ma ratau e karanga, ma ratau e hapai; kia tahuri mai ai ano te aroha o to tatou Ariki kia tatou, kia peia atu nga kiingi patingore, patipati o te motu."

Ka mutu nga korero a Te Wiremu ka pootitia e te hui he mema honore i roto i nga rangatira Maori, ko te rarangi tenei:—
Ngatiporou: Eruera Kawhia.
Mohi Turei.
Wiremu Pokiha.
Henare Mahuika.
Pene Heihi.
Waikato: H. K. Te Rawhiti.
Te Kaha Ki Opotiki: Matiu Ranapia.
Te Awanui Aporotanga.
Tauha Nikora.
Haki Roihana.
Te Arawa: Pirimi Mataiawhea.

No muri iho ka panuitia e Apirana Ngata te kirihipi o te kotahitanga.

Katahi ka whakahaerea te take tuatahi hei whiriwhiringa ma te hui, he panui na Pita Henare Te Paaka (no Taranaki) "Mo te hekenga o te tokomaha o te iwi Maori: ona take me te rongoa." Te ki a Te Paaka ko te tino take o te mate o te iwi Maori, ko te "kuare." He maha ona putanga o tera kupu: na te kuare ka noho te Maori i roto i te paru, ka haere ki nga tohunga Maori, ka kai i te waipiro, ka kore e whakamahi i nga whenua, ka whai i nga karakia pohehe. Te tino rongoa ko te "Ako" ara ko te "Matauranga." Ma nga kura e ako ki nga matauranga o te hinengaro, e taea ai e te Maori nga Mahi roia, takuta, mahita kura, minita karakia. Ma etahi tu kura ano e ako ki nga mahi a tinana, ki te matauranga o te parakimete, o te kamura, o te kai tui kakahu nohanga ranei, o te tangata mahi paamu. Ma nga minita e ako ki te karakia tika. He roa nga kupu whakamarama mo enei take e rua, mo nga tini whakaputanga o ia kupu o ia kupu.

page 10

I whakaae a Hori Teiti (no Rotorua) he kuare tetahi o nga tino take o te mate o te Maori, engari i mea ia he kore moni tetahi take.

I ki a Te Paaka i rite te takuta raua ko te tohunga Maori, e mate ana te moni a e mate ana te tinana. Engari kei te wairua ka wehe to raua ahua, ka mate i te tohunga, kaore e mate i te takuta.

I whakahe a Hamiora Hei ki tenei kupu a Te Paaka. I whaikupu ano hoki a Mita Hamiora me Apirana Ngata. Ka neke te hui ki te 3 karaka.