[i roto i te reo Māori]

(1.) Nga wahi e mana ai taua Ture me nga whakaritenga kua oti ake i mua ai.

Tekiona 4. Ko tenei tekiona e mea ana; (1.) Ka whai mana taua Ture ki runga ki nga whenua Maori o tenei motu ki raro nei anake—ara ko Aotearoa nei. (2.) E kore e mana ki runga ki nga whenua kua whakahuatia i roto i nga Kupu Apiti i te mutunga o taua. Ture: ko te hokonga o aua whenua, te whakahaeretanga korero ranei mo te hoko, ka tika ano kia mahia noatia atu, kaore i runga i nga tikanga o taua Ture. (3.) E kore taua Ture e pa ki runga ki nga tukunga whenua, nga take whenua ranei, kua oti ake te mahi i mua atu o te timatanga o taua Ture, ara i te takiwa kaore ano kia mahia taua Ture, kaore ano kia whakatuturutia hei Ture.

Tekiona 5. E ki ana tenei tekiona ki te mea ka hoatu e te. Kawanatanga etahi moni hei taunaha ki runga ki tetahi whenua Maori, ki runga ranei ki te take a tetahi tangata ki taua whenua, mehemea ia he whenua e taka ana ki raro ki te mana o taua Ture, na ko aua moni ka kiia ano he moni taunaha ki runga ki taua wheaua. mo te wa e hokona ai i raro i nga tikanga o taua Ture. Ka waiho nga tikanga o te tekiona tuawhitu, o taua Ture hei tikanga tau ki runga ki nga whenua katoa e paangia ana e tenei tekiona tuarima nei, ki nga taunahatanga hoki o aua whenua.

page 2

Tekiona 6. Ki te mea ka kitea e te Kawana kaore ano i ata oti noa te hokonga, te mahinga pewheatanga ranei, o tetahi whenua Maori i te wa e maatua mana ai taua Ture, penei, e ahei ano ia te tuku i taua whenua ki te Kooti Whenua Maori mana e titiro te otinga, te pewheatanga ranei. Ka whai mana tonu te Kooti ki te kimi ki te ui i nga tikanga o taua mea katoa e tika ai e oti ai te whakaputa i tenei whakaritenga; ka pera tonu tona mana me tona mana whakawa i runga i nga tikanga o "Te Ture Whenua Maori, 1873 "—ara i runga i nga ritenga e tau ana mo taua kimihanga. Ki te mea ka kitea e te Kooti i runga i taua kimihanga kaore ano i ata oti te tukunga o taua whenua, ara kaore ano i ata tutuki te mahinga, penei e pai ana kia whakahaua e te Kooti kia whakaotia mariretia taua mea i runga i etahi tikanga e whakatakototia ai e te Kooti mo taua mea; tetahi, ma te Kooti e whakahau ranei kia whakahokia nga moni katoa atu ki te tangata nana i homai aua moni hoko, taunaha ranei, mo taua whenua, ki te ai ano he moni homai pera; me whakahoki katoa aua moni, hui ki etahi moni tupu (ki te pai te Kooti kia pera), i roto i tetahi takiwa e kore e roa atu i nga tau e toru, timata i te ra e puta ai te kupu a te Kooti; tetahi me whakahoki wawe ranei aua moni i taua takiwa tonu ano, me waiho ranei hei moni taunaha ki runga ki taua' whenua mo te takiwa e hokona ai i runga i nga tikanga o taua Ture—kei te Kooti te tikanga.

Tekiona 7. Mo te moni homai ki runga ki tetahi whenua hei hoko i taua whenua, na, kei te wa e ki ai te Kooti kia waiho aua moni hei taunaha takoto tonu ki runga ki taua whenua, na ko aua moni e tangohia tuatahitia i roto i nga moni utu o taua whenua ina hokona, hui ki te moni tupu e rite ana ki te rima pauna mo te rau kotahi i roto i te tau kotahi; a ka riro atu na taua moni taunaha me te moni tupu ka kiia mo runga i nga tikanga o taua Ture ko te toenga o aua moni te utu tinana kua utua mo taua whenua. Ki te mea he whenua riihi kau ia taua whenua penei ko aua moni taunaha ka whakataua ki runga ki nga moni reti e puta mai ana i taua whenua, ki runga ki te wahi ranei o aua moui reti e pai ai te Kooti. E ahei ano te Kooti ki te whakarere-ke, ki te whakaahua-ke, i tana kupu whakatau i puta i runga i nga tikanga o runga ake nei, ina tonoa kia pera e etahi o nga tangata e whai tikanga ana ki taua mea, engari me puta ta ratou tono i roto i nga marama te kau ma rua i muri iho o te ra i puta ai te kupu whakatau.

[i roto i te reo Māori]

(2.) Te Here mo nga Hoko Whenua Maori.

Tekiona 8. Ko tenei tekiona e pa ana ki nga tangata e mea ana ki te hoko whenua Maori ma ratou. I muri iho o te wa e tu ai taua Ture e kore rawa tetahi tangata e ahei ki te hoko whenua Maori; e ia ake ano, e ona kai-whakahaere ranei, e tetahi atu tengata ranei e mahi ana mona, mo ana kai-whakahaere ranei, e kore hoki ia e hoko mo tetahi atu tangata, e kore katoa e hoko, e whakariterite tikanga ranei mo te hoko, i tetahi whenua Maori, tetahi take, tikanga pewhea ranei, ki tetahi whenua Maori, e kore katoa e hokona i te tangata Maori, i tetahi tangata whakahaere tikanga ranei mo te tangata Maori—haunga ano ia nga mea e mahia ana i runga i nga whakaritenga o taua Ture.

Tekiona 9. Ko tenei tekiona e ki ana ki te mea ka takahia e te tangata aua tikanga kua takoto nei i roto i te tekiona 8 ka tika kia whiua ki te ture kia utu ia i etahi moni e kore e nuku ake i te rua rau pauna—me riro mai aua moni i runga i te whakawa. Ka riro mai aua moni ko tetahi wahanga e riro ki te tangata, nga tangata ranei, na ratou i whaaki mai te korero i tita ai te he ki runga ki te tangata hara, ma te Kai-whakawa e whakarite te rahi o te moni e tika ana kia riro ki ia tangata ki ia tangata o nga kai-whaaki.

page 3

Tekiona 10 Ko te tikanga o tenei tekiona e mea ana, I muri iho o tuunga o taua Ture e kore tetahi tangate Maori e ahei ki te hoko noa atu, ki te whakarite tikanga ranei kia hoko ia i tetahi whenua a ana ake ano i tetahi whenua e whai take ana ranei ia ki runga, e ia ake ratou, ko etahi hoa ranei ona haunga ano nga whenua e mahia ana nga tikanga o te hoko i raro i te mana o taua Ture. Ko tenei takanga ka tau ki runga ki nga whenua Maori katoa atu, ahakoa he whenua e noho ana i runga i te mana Maori ake ano he whenua ranei i whakamaramatia tona take i raro i te mana o te "Ture Whenua Maori, 1873," i raro ranei i te mana o tetahi atu Ture i whakakorea e taua "Ture Whenua Maori 1873" Engari e kore nga tikanga o tenei tekiona e tau ki runga ki nga whenua kua Karauna karaatitia ki tetahi Maori kotahi, ki etahi Maori toko-maha ranei, i mua atu o te tuunga o taua Ture; ki nga whenua ranei kua kiia i mua atu o te tuunga o taua Ture kia tukua he Karauna karaati mo aua whenua, e mahia ana ranei he Karauna karaati mo aua whenua.

Tekiona 11. Ko tenei tekiona e mea ana ka poka ke atu i nga tikanga o taua Ture tetahi whakaritenga, whakaaetanga ranei, kia hokona tetahi wahi o aua tu whenua, tetahi take, whai-tikangatanga ranei, ki aua tu whenua, na e kore rawa e mana te pukapuka o taua whakaritenga, whakaaetanga ranei; ko nga moni i utua i runga i taua whakaritenga, whakaaetanga ranei, ka kore noa iho, ka ngaro noa iho, ara e kore e ahei te whakawa i aua moni kia whakahokia; e kore rawa ano hoki e whai-tikangate tangata ki te whenua i runga i aua whakaritenga, whakaaetanga ranei. Ko nga tikanga o tenei tekiona, me te tekau o nga tekiona, ehara i te mea mo nga whenua tino hoko anake ano, engari e tau ana ki nga tukunga whenua katoa, nga mokete, nga riihi, nga whakaaetanga, nga taunahatanga, me nga whakaritenga katoatanga atu e riro ai tetahi whenua Maori i te hoko, i te reti, i te aha, e taunahatia ai ranei i te mokete, i te aha noa.

[i roto i te reo Māori]

(1.) Nga Whakaritenga Noatanga atu.

Tekiona 12. Ko nga whenua Maori katoa e hiahiatia ana kia hokona, kia retia ranei, me nga take katoa a te tangata ki te whenua Maori, me hoko me reti me tuku i runga anake i nga tikanga kua oti te whakatakoto i roto i taua Ture, kaore i runga i etahi atu tikanga.

Tekiona 13. Ki te mea ka hiahia etahi tangata Maori ki te hoko ki te reti ranei i tetahi whenua kaore ano i ruritia, e pai ana kia tono ratou ki te Kooti kia kiia e te Kooti kia ruritia taua whenua, a e ahei ano te Kooti ki te whakahau i taua whenua kia ruritia ki te mea ka kitea e ia, ara e te Kooti, e ahua marama ana te take o aua tangata ki taua whenua. Ko taua ruritanga ka mahia i runga i nga tikanga e takoto i etahi takiwa i te Hekeretari mo nga Whenua o te Kuini te whakarite; a kei nga whenua katoa e ruritia peratia ana ka whakaritea he tikanga e tika ai te whakatakoto raina rori ki nga wahi e hiahiatia ana. Ko nga ruritanga katoa e mahia ana i raro i te mana o taua Ture, me nga mapi whakaatu i te ahua o aua ruritanga, ka kiia he ruritanga he mapi hoki i mahia i runga i nga tikanga o "Te Ture Whenua Maori, 1873," a ka whakaaetia e te Kooti aua ruritanga me aua mapi hei mea tuturu hei mea tika mo nga mahinga katoa e pa ana ki te whenua i roto i aua mapi.

Tekiona 14. E kore e kiia tetahi tikanga i roto katoa atu i taua Ture hei tikanga tono, whakahau ranei, i nga tangata Maori ki te hoko i tetahi whenua Maori, i tetahi wahi whenua ranei, rahi ake i ta ratou e pai ai ki te hoko; e kore e kiia hei tono ki te hoko ki te riihi, ki te tuku pewhea ranei, i tetahi take tangata ki runga ki taua whenua. E kore hoki e kiia tetahi tikanga i roto i taua Ture hei page 4tikanga tono i nga Maori kia hoko, kia reti ranei, i tetahi whenua Maori ki tetahi utu iti iho i ta ratou e pai ai; a, e ahei ana te Kooti ki te whakaputa kupu whakahau kia tika ai te whakahaere o te hoko, o te reti ranei, ki ta nga Maori hiahia kua tuhia ki roto ki te kupu whakatau a te Kooti.

Tekiona 15. Na, ko nga tikanga enei mo te hokonga, te retinga, te tukunga pewheatanga ranei, o nga whenua Maori, ara:—

[1.]	Kei te wa e hiahia ai nga Maori ki te hoko, ki te reti ranei, ki te tuku pewhea ranei, i tetahi wahi whenua Maori, na me maatua pa ratou ki te Kooti i runga i nga tikanga e tohutohuria ai e te Kooti.
[2.]	A te wa e puta ai he tono pera ki te Kooti, hei reira tahuri ai te Kooti ki te kimi i te take ki te whenua i taua wa, me nga taimahatanga kei runga kei taua whenua, me, te ahua me te nuinga o te whai-taketanga o nga kai-tono ki runga ki taua whenua; a ki te mea ka kitea e te Kooti e marama ana ki ta te Ture tikanga kia tukua taua whenua ki ta nga Maori nona te whenua i hiahia ai, hei reira ka tika kia puta he kupu whakatau i runga i te ara o nga tikanga ka whakahuatia ki raro iho nei.
[3.]	Ki te hiahia nga Maori ki te hoko i te whenua me whakahua marire ano e ratou, i roto i ta ratou puka-puka tono ki te Kooti, te itinga rawatanga o te utu e paingia ana e ratou mo to ratou whai-taketanga ki taua whenua i runga i nga tikanga o taua Ture; me whakaatu hoki e ratou te ahua me te rahi o te wahi e hiahiatia ana e ratou kia hokona, me whakaatu hoki mehemea ranei e ai ana he tikanga here, wahi ranei e whakatapua ana kia mau i runga i taua hoko, me ata whakaatu ano hoki i te tikanga o aua herenga, o aua wahi hoki e whakatapua ana. Te tikanga o te kupu "itinga rawatanga o te utu" kua whakahuatia i runga ake nei, he kupu ia mo te utu o te whenua e riro atu i nga Maori i runga i nga tikanga o te tekiona te kau ma iwa o taua Ture.
[4.]	Ki te mea he hiahia riihi to nga Maori i te whenua, me whakaatu, i roto i ta ratou pukapuka ki te Kooti, nga tikanga katoa mo te riihitanga, te nui o te moni reti ka whakaritea, me nga whakaritenga, me nga tikanga here, me nga wahi pupuri, e hiahiatia ana e ratou kia tuhia ki roto ki te riihi. Te tikanga o te kupu "moni reti ka whakaritea," kua tuhia ki runga ake nei, he kupu ia mo te moni reti e riro atu i nga Maori i runga i nga tikanga o te tekiona te kau ma iwa o taua Ture.
[5.]	Ki te mea ko etahi anake o nga Maori e hiahia ana ki te hoko ki te riihi ranei i te whenua, hei reira, kia mutu te kimihanga a te Kooti kua kiia i runga ake nei, katahi te Kooti ka tika ki te whakaputa kupu kia wehewehea taua whenua ki nga tangata Maori no ratou te whenua; engari kaore he tikanga e whai ai kia whakaae ki taua wehewehenga katoa nga Maori na ratou taua whenua, engari ko te whakaae a nga tangata e hiahia ana ki te tuku i a ratou wahi ka waiho hei mana e ahei ai te wehewehe i taua whenua.
[6.]	Ko te kupu mo te wehewehenga e pai ana kia whakaurua ki roto ki te kupu whakaae a te Kooti kia hokoa taua whenua; engari e kore rawa e taea te whakaae kia hokona nga wahi o era atu Maori e kore ana e whakaae kia hokona a ratou wahi o taua whenua.
[7.]	Ki te mea he tamariki etahi o nga Maori no ratou te whenua, ara ki te mea kaore ano i tae o ratou tau ki te rua te kau page 5ma tahi; ki te ai ranei he tikanga ke atu, porangi, pewhea ranei, e kore ai e tika kia tau he mana whenua ki a ratou, na e pai ana kia whakaaturia e te Kooti taua mea ki te Kawana, a ka tika te Kawana ki te whakarite i tetahi, i etahi ranei, kai-tiaki i runga i nga tikaanga o "Te Ture Whakahaere i nga Whenua Tuturu ki nga Maori, 1867", hei tangata tiaki i nga take o aua tu tangata tamariki, tangata pewhea ranei; a ka whai mana aua Kai-tiaki ki te whakaae ki etahi tikanga, ki te whakahaere hoki i etahi mahi katoa e taea ai te whakaoti i nga hoko me nga riihi e meatia ana e nga tangata no ratou te whenua kia whakaotia, ara i runga i te ara e ki ai te Kooti i roto i tana tiwhikete he ara tika.
[8.]	Ki te mea ka marama te whakaaro a te Kooti i runga i tana kimihanga i nga tikanga, katahi ka tika ia, a te Kooti, ki te whakaputa he kupu whakatau kia hokona kia riihitia ranei taua whenua i runga i nga tikanga o taua Ture, tetahi wahi ranei o taua whenua, ki ta nga Maori e pai ai. Engari ki te mea he hoko, me riro mai he utu mo taua whenua e kore ai e iti iho te moni e riro i nga Maori i ta ratou i whakarite ai mo te eka; ki te mea he riihi, me riro mai he moni reti mo taua whenua e kore ai e iti iho te moni e riro i nga Maori i ta ratou i whakarite ai; a ko taua kupu whakatau a te Kooti ka waiho hei kupu tuturu tonu ki nga tangata katoa e uru ana ki taua mahi.
[9.]	I roto i te kimihanga a te Kooti e tika ana kia uia e te Kooti nga moni a nga Maori i pau i runga i te ruritanga o te whenua e meatia ana kia hokona, mehemea he whenua ia mo te hoko; me nga moni hoki a nga Maori i pau i runga i te whakawakanga take o taua whenua, me etahi atu mahinga pera katoa; engari ka waiho taua kimihanga i nga whenua anake kua oti ake te ruri, te whakawa ranei i te take, i mua atu o te mananga o taua Ture i roto i te takiwa i takoto ai aua whenua.
[10.]	E kore e tika kia puta he kupu whakatau a te Kooti mo tetahi whenua i runga i nga tikanga o taua Ture ki te mea kaore ano kia marama te take o nga Maori ki taua whenua i runga i nga tikanga o "Te Ture Whenua Maori, 1873."

Tekiona 16. Kia oti taua kupu whakatau a te Kooti te tuhituhi, hiiri rawa ki ta te Kooti tana tikanga, katahi ka tukua e te Kooti te pukapuka i tuhia ai tana kupu whakatau, te tauira ranei, ki te Huinga Tangata Whakahaere i nga Whenua Takoto Noa a te Kawanatanga e whai mana ana i te takiwa i takoto ai aua whenua Maori; hei reira ka waiho aua whenua i tuhia ki roto ki te pukapuka o te kupu whakatau a te Kooti hei whenua takoto noa ma te Kuini, a katahi ka tika kia hokona kia riihitia ranei i runga i nga tikanga kua takoto i roto i taua kupu whakatau a te Kooti i raro hoki i te mana o taua Ture. Me hoko atu me riihi atu ranei aua whenua i runga i nga ritenga o te Ture mo nga Whenua Maori Takoto Noa e mana ana i reira ai i te takiwa o te koroni i takoto ai aua Whenua Takoto Noa.

A te wa e oti ai tetahi hoko, riihi ranei, tuku pewhea ranei i runga te mana o taua Ture, hei reira ma taua Huinga Tangata Whakahere i nga whenua takoto noa e whakaatu taua hokonga, riihitanga ranei, ki te Kooti, a ma te Kooti e tuhituhi iho te tikanga o taua hokonga whenua.

Ki te mea kaore e riro tetahi whenua e meatia ana kia hokona, kia riihitia ranei, heoi me noho tonu me mahi tonu nga Maori i runga i taua whenua; e pai ana ano hoki kia tukua ano taua whenua mo te hoko mo te riihi ranei i tetahi takiwa i muri iho, ki ta nga Maori e pai ai.

page 6

Tekiona 17. Ko tenei tekiona e ki ana, mo te Huinga Tangata Whakahaere i nga whenua takoto noa, he tika kia pa tonu ratou ki te Kooti tono ai kia akona mai he tikanga whakahaere ma ratou i te kupu whakatau a te Kooti; a i runga i te kupu whakaae a nga Maori no ratou te whenua he tika hoki kia tono ratou kia whakaputaina ketia e te Kooti nga tikanga o tana pukapuka whakatau; a, i runga i te whakaae a nga Maori no ratou te whenua, ka whai mana ano te Kooti ki te whakarere-ke i nga tikanga o tana kupu whakatau, ara ki tana i kitea ai i runga i nga tikanga o te ture he ara pai hei whakarite i te hiahia o nga Maori no ratou te whenua.

Tekiona 18. He tekiona tenei e ki ana ko te mana o te Kooti ki runga ki nga mahi katoa atu e mahia ana i raro i te mana o taua Ture, me rite tonu ki tona mana ki runga ki nga mahi whakawa take, me nga mahi noa atu e mahia ana i raro i te mana o "Te Ture Whenua Maori, 1873;" a ko nga tikanga o taua ture o 1873, ki te mea e rite ana e tau ana ki runga ki nga mahinga o te Ture hou nei, ka waiho ano kia mana ana mo nga mahinga o taua Ture.

[i roto i te reo Māori]

(2.) Tikanga mo nga Moni puta mai i nga Whenua e tukua ana.

Tekiona 19. Ko tetahi wahanga, ara hawhe tinana tonu, o nga moni e puta mai ana i runga i nga hokonga whenua katoa ka hoatu ki te Kooti ma nga Maori e hoko ana i te whenua; ki te mea he whenua reti, me homai nga moni reti i nga wa katoa e tango ai ki te Tangata i a ia e takoto ana nga moni Utu Whenua, a ma taua tangata e hoatu ki te Kooti te hawhe tinana ma nga Maori. Engari kei nga whenua kua kiia e te Kooti i pau etahi moni a nga Maori i te ruritanga me te whakawakanga o te whenua, hei aua whenua ka tangohia i te tuatahi, i roto i nga moni katoa e riro mai ana i runga i te hoko o te whenua, etahi moni hei whakarite mo nga moni a nga Maori i pau i te ruritanga me te whakawakanga o te whenua, a ka huia atu aua moni ki nga moni hei riro i nga Maori.

Tekiona 20. Ko tera atu hawhe o nga moni e riro mai ana i runga i te hoko o tetahi whenua ka hoatu ki roto ki nga moni Kawanatanga i te Peeke e te Tangata i a ia e tiaki ana nga moni Utu Whenua; a ko aua moni ka waiho hei whakarite i nga moni e utua ana e te Kawana i te taha Kuini mo enei mahinga me enei tikanga kei raro iho nei, ara:—

[1.]	Mo nga moni pau i runga i te tukunga o aua whenua, me te ruritanga; mo te panuitanga hoki i aua whenua mo te hoko, mo te riihi ranei.
[2.]	Mo te whakahaeretanga i te hokonga, i te riihitanga ranei, o aua whenua mo nga Maori.
[3.]	Mo te take tuturu a te Kuini e homai ana ki runga ki taua whenua.
[4.]	Hei whakarite i nga moni takoha e tika ana kia utua i runga i nga tikanga o "Te Ture Takoha Whenua Maori, 1873;" tetahi,
[5.]	Mo te whakahaeretanga i te kupu whakatau a te Kooti i runga i ta nga Maori i hiahia ai.

Ko nga moni katoa e pau ana i runga i te whakawakanga o tetahi whenua, te hokonga, te riihitanga ranei, ki te kore e riro taua whenua i te hoko, i te riihi ranei, ka meatia aua moni i pau ra i te tuatahi hei moni uru ki roto ki nga moni e pau i te hokonga, i te retinga ranei, o taua whenua i muri iho.

Tekiona 21. Ko tenei tekiona e ki ana e kore e tika kia riro i te Kawana he moni nui ake i te pauna kotahi i runga i te eka kotahi o nga whenua e hokona ana i raro i te mana o taua Ture hou nei; engari e kore taua whakaritenga e waiho hei whakahe i tetahi whai-ti-kangatanga ki te whenua i puta ake i raro i te mana o taua Ture, e kore hoki e pa ki nga whenua taone e hokona ana i raro i te mana o taua Ture.

page 7

Tekiona 22. Me riro i nga Maori tetahi hawhe tinana tonu o nga moni katoa e riro mai ana i runga i te hoko i te riihi ranei o tetahi whenua, ahakoa he moni nui atu ia taua hawhe i ta ratou i ta nga Maori i whakarite ai i karanga ai hei ritenga mo te hoko mo te riihi ranei o taua whenua.

Tekiona 23. Ko nga moni o te hokonga, o te retinga ranei, o te tukunga pewheatanga atu ranei, ka hoatu e te Kooti ki nga tangata e tika ana ki te tango i aua moni, ara i runga i te ritenga o te paanga o ia tangata o ia tangata o ratou ki taua whenua kua tukuna ra.

Tekiona 24. E kore tetahi Whenua Maori e hokona atu e riihitia ranei mo te moni iti iho i te toputanga o te moni e karangatia ana e nga Maori e pai ai ratou hei utu hei reti ranei mo taua whenua; e kore hoki e hokona atu e riihitia ranei mo te moni iti iho i te utu e rite ana mo etahi whenua a te Kawanatanga pera ano te ahua i te takiwa o te koroni i takoto ai taua whenua Maori; e kore hoki tetahi whenua e riihitia, e tukua ranei he mana noho mo te tangata ki runga, mo te moni e iti iho ana i te rua pene mo te eka kotahi i te tau kotahi.

Na, he kupu whakamarama enei mo nga tekiona i runga ake nei, ara te rua te kau ma tahi tae ki te rua te kau ma wha. Ko te kupu e kiia nei e kore e tika kia rahi ake i te pauna kotahi te moni hei riro i te Kawana i runga i te eka kotahi me ka hokona atu, e penei ana tona tikanga; ara, ko te moni e kiia ana e te Kawanatanga kia homai e te Pakeha e hoko ana i te whenua, ara ia ko te moni e tapiritia ana e te Kawanatanga ki runga ki te utu a nga Maori e karanga ai ratou hei utu mo te eka me ka hokona atu to ratou whenua, na ko taua moni tapiri me mutu i te pauna kotahi—inahoki, mehemea he rima herengi te utu i ki ai nga Maori mo te eka kotahi, ka kiia e te Kawanatanga kia homai e te Pakeha hoko tetahi rima herengi hei apiti ki taua rima herengi a nga Maori i karanga ai, a ka te kau ai nga herengi mo te eka, ko tetahi hawhe, ara e rima herengi, e riro i nga Maori no ratou te whenua, e rima hoki e riro i te Kawanatanga hei utu mo te ruritanga me nga mahinga katoatanga atu, kia kore ai hoki e pakaru te rima herengi i kiia ai e nga Maori ko te utu ia e pai ai ratou mo te eka; kei penei me nga hoko whenua o enei ra kua mahue ake, i pau nei nga moni a nga Maori i te mahi ruri i te whenua; ko tenei ka riro tonu ma te Pakeha e hoko ana i te whenua e utu te ruritanga me nga mahinga katoatanga atu, ara i nga moni tapiri e homai ana ki runga ki te utu o te eka. Mehemea he pauna ta nga Maori utu e ki ai mo te eka kotahi, ka pauna ano ta te Kawanatanga moni tapiri hei homaitanga ma te Pakeha e hoko ana i te whenua. Me he mea ka rahi ake i te pauna kotahi ta nga Maori utu e ki ai mo te eka, kei a ratou tena; engari ko ta te Kawanatanga ka mutu tonu i te pauna kotahi, e kore e neke haere; koia nei te tikanga o te kupu e kiia nei i roto i taua tekiona rua te kau ma tahi, "E kore e tika kia riro i te Kawana he moni nui ake i te pauna kotahi i runga i te eka kotahi." Ki te mea ka kitea he nui ake te utu, te moni reti ranei, o nga whenua takoto noa a te Kawanatanga i te takiwa i takoto ai aua whenua Maori e meatia ana kia hokona, ki te mea ka kitea he nui ake te ritenga o te utu o aua whenua i te toputanga o ta nga Maori moni i karanga ai mo a ratou whenua, na ka whakanekehia ake te utu mo aua whenua Maori kia rite ki te utu o aua whenua Kawanatanga—ma reira hoki ka nui atu ai he moni e riro i nga Maori i ta ratou i karanga ai mo te eka. Koia te tikanga o te kupu i te tekiona rua te rau ma wha, e mea nei, "E kore hoki e hokona atu, e riihitia ranei, mo te moni iti iho i te utu e rite ana mo etahi whenua a te Kawanatanga pera ano te ahua i te takiwa o te koroni i takoto ai taua whenua Maori."

[i roto i te reo Māori]

(3.) Whakatuturutanga Take ki nga Whenua kua tukua.

Tekiona 25. Ko tenei tekiona e mea ana kia oti tetahi whenua te hoko, kia riro rawa mai hoki nga moni, katahi ka tika te Kawana page 8ki te tuku Karauna karaati mo taua whenua. Ki te mea he riihi, kia oti nga tikanga me nga whakaritenga katoa i te tangata i a ia te whenua e riihi ana, katahi ka tukua he pukapuka riihi ki a ia mo taua whenua.

Tekioana 26. Ko nga Karauna karaati e mahia ana i raro i te mana o taua Ture me rite tonu tona mana, ki runga ki nga tikanga me nga ritenga noatanga atu, ki etahi karaati e tukua ana e te Kawana mo nga whenua takoto noa a te Kuini, a ka mahia peratia ano me aua tu karaati. Ma te Huinga Tangata Whakahaere i nga whenua takoto noa e hanga i nga pukapuka riihi; a, e tika ana kia whakaotia aua riihi e te Komihana o nga Whenua Kawanatanga mo te takiwa i takoto ai aua whenua Maori—ara, he tika kia waiho ko ia hei kai-riihi i te whenua.

Tekiona 27. Ki te mea ka hokona taua whenua i te wa e mutu ai te riihi, hei reira ka whakahaeretia taua hokonga i runga i nga tikanga me nga ritenga kua oti te whakatakoto i roro i taua Ture.

[i roto i te reo Māori]

(4.) Whenua Taone.

Tekiona 28. Ki te mea ka hiahia nga Maori no ratou te whenua kia whakaturia he taone i runga i taua whenua Maori, ki te mea hoki ka paingia e te Kawana taua wahi hei taone, hei reira ka hokona atu aua whenua, ka tukua hoki, e te Huinga Whakahaere i nga whenua takoto noa pera ano me etahi whenua taone e whakahaere ana e taua Huinga Whakahaere. Otira taihoa te Kawana e whakapai ki taua wahi hei taone, engari me maatua whakarite me maatua whiriwhiri, e te Kawana ratou ko nga Maori no ratou te whenua, i etahi wahi hei wahi rahui mo nga tikanga o te taone ano, me etahi atu tikanga e hiahiatia ai aua wahi.

Tekiona 29. Ma te Huinga Whakahaere i nga whenua takoto noa e hokohoko atu i nga whenua taone; kei a ratou hoki te whakaaro mo te rahinga o nga wahi e hokona e ratou, me te wa e hoko ai; a ko nga moni riro mai i aua whenua ka whakahaerea peratia ano me te mea kua kiia i roto i taua Ture mo nga moni o etahi atu whenua Maori.

Tekiona 30. He tekiona tenei mo nga tikanga o "Te Ture Whakatikatika i te Ture mo nga Whenua Maori, 1868," me etahi atu Ture pera. Ki te mea ka rite i a te Kawana ratou ko etahi Maori kia nohoia etahi whenua Maori hei keringa koura, na ko tetahi hawhe tinana o nga moni katoa e puta mai ana i runga i aua whenua mo nga "maina raiti," me nga "raihana," ka hoatu ki nga Maori; ko tetahi hawhe o aua moni ka whakaurua ki roto ki nga moni Kawanatanga e waiho ana hei moni whakahaere tikanga i taua takiwa keringa koura. Engari e kore nga tikanga o tenei tekiona e waiho hei whakararuraru i nga whakaritenga kua oti i mua ake nei i a te Kawana ratou ko etahi Maori mo te mahinga koura i runga i tetahi whenua Maori.

Tekiona 31. Ki te mea ka hokona, ka riihitia, ka tukuna pewheatia ranei, i raro i te mana o taua Ture etahi whenua Maori e takoto ana i roto i nga rohe o tetahi whenua keringa koura, hei reira ka tau ki runga ki taua whenua nga tikanga me nga ritenga katoa kua oti ake te whakatakoto i roto i taua Ture mo nga hokonga whenua, me nga riihitanga whenua, me nga tukunga pewheatanga atu. E ahei ana ano te whakatu taone ki runga ki etahi whenua Maori e takoto ana i roto i nga rohe o nga whenua mahinga koura; a, ki te mea ka pera, ka tau ki runga ki aua whenua nga tikanga katoa atu o taua Ture mo nga whenua taone.

Tekiona 32. E kore e kiia tetahi tikanga katoa atu i roto i taua Ture hei tikanga tono, whakahau ranei, i nga Maori ki te hoko ki te tuku pewhea ranei i tetahi whenua Maori hei whenua keringa koura, hei whenua taone ranei ki runga ki aua whenua mahinga koura; engari ko nga tukunga me nga whakaritenga kua oti rawa ano, ko ena page 9me tuturu tonu ki runga ki nga tangata na ratou i mahi aua tikanga, ka whakamanaia ano hoki i runga i te kaha o te Ture.

Tekiona 33. Ahakoa nga tikanga katoa atu i roto i taua Ture, e ahei ana ano nga Maori ki te hoko ki te tuku pewhea ranei i tetahi whenua mahinga koura, tetahi wahi ranei, ki a te Kawana; a ki te rite te korero kia peratia, katahi ka tukua peratia taua whenua me te tukunga o etahi whenua e tukua ana i runga i nga tikanga o taua Ture; a ko nga ritenga me nga tikanga katoa o taua Ture mo te ruritanga, te paanga ki te Kooti, me te tikanga mo nga moni puta mai i runga i nga whenua, ka tau katoa ano ki runga ki taua whenua mahinga koura e tukua ana ki a te Kawana.

[i roto i te reo Māori]

(5.) Nga Whenua riro mo te hara o te Iwi me nga Whenua kua tukua ki a te Kuini.

Tekiona 34. Kaore he tikanga i roto i taua Ture e tau ki runga ki nga whenua i tangohia mo te hara o te iwi, ki nga whenua ranei kua tukua ki a te Kuini; e kore hoki e waiho hei whakararuraru i etahi tikanga e whakaaro ai te Kawana e pai ana kia whakaritea e ia mo aua whenua riro mo te hara o te iwi, aua whenua ranei i tukua mariretia e nga Maori ki a te Kuini.

[i roto i te reo Māori]

(6.) Nga Whenua Maori i Riihitia ki a te Kuini.

Tekiona 35. Ko nga whenua Maori katoa kua riihitia ketia atu ki a te Kuini, ki a te Kawana ranei mo te Kuini, me mana tonu aua riihi me nga tikanga katoa atu o roto, ara ki te mea e kore e pai kia whakarerea-ketia aua tikanga e nga kai-tuku ratou tahi ko te kai-tango i te riihi—haunga ano ia nga whenua kua tuhia ki roto ki te Kupu Apiti i te wharangi mutunga o taua Ture. Engari i te mutunga o taua riihi ka tika kia mahia aua whenua i runga i nga tikanga o taua Ture hou ra.

Tekiona 36. I te mea kaore ano kia tae ki te mutunga o te takiwa o aua tu riihi e pai ana ano kia tono nga Maori ki te Kooti kia hokona o ratou take ki runga ki aua whenua. Me haere taua hoko i runga i nga tikanga kua tuhia ki roto ki aua riihi; engari, me he mea e whai take ana te Kuini ki roto ki aua riihi e kore te Kooti e ahei te whakarongo ki taua tu tono, a e ahei ano te Kuini ki te hoko i taua whenua i runga i nga tikanga kua tuhia ki roto ki te riihi.

[i roto i te reo Māori]

(7.) Tikanga mo nga Moni riro mai ki a te Kawana.

Tekiona 37. Ko te wahi e riro ma te Kuini o nga moni katoa e puta mai ana i raro i te mana o taua Ture, ka kiia he moni whenua e huri mai ana i runga i te mahi tuku whenua i roto i te takiwa i takoto ai nga whenua e tukua ana—haunga ia nga moni e whakahokia mai ana ki a te Kawana mo ana moni i hoatu ai hei hoko whenua Maori; haunga hoki nga moni riro mai mo nga "maina raiti" me nga "raihana" i runga i nga whenua keringa koura, he moni wehe ke katoa ena. Ka tangohia i roto i aua moni whenua a te Kawanatanga nga moni katoa e tika ana kia tangohia i roto i aua moni whenua i raro i te mana o nga Ture o te Paremete, me nga moni mo te ruritanga, te hokonga, te riihitanga, me nga mahinga noatanga atu, ka tangohia ano i aua moni whenua a te Kawanatanga.

[i roto i te reo Māori]

(8.) He whakaritenga noatanga atu.

Tekiona 38. E ahei ano te Kawana te hanga i etahi whakaritenga, i etahi takiwa, hei ata whakaputa i nga tikanga o taua Ture, ko aua whakaritenga ka panuitia i roto i te Kahiti o Niu Tirani, a hei reira ka whai mana aua whakaritenga pera tonu me te tino ture. Ki te mea ka puta tetahi tikanga whakararuraru i runga i te whakahaeretanga o nga ritenga o nga Ture mo nga Whenua Takoto Noa ki runga ki nga page 10tikanga o taua Ture hou, hei reira e ahei ano te Kawana te whakarite i etahi tikanga e marama ai aua raruraru, e kore hoki taua mana ka hoatu na ki a te Kawana e pa ki nga tino mana kua oti ake te whakarite i roto i taua Ture.

Tekiona 39. Ko te tekiona whakamutunga tenei. E mea ana hoki ko nga tikanga me nga ritenga katoa atu o etahi atu Ture e kore ana e rite ki runga ki taua Ture hou ka whakakorea katoatia e te mana o taua Ture hou, engari ko nga mahinga kua oti ke ake i mua atu o te tuunga o taua Ture hou, e kore ena e paangia e taua Ture hou, ara e kore e whakakorea. Heoi ano.