Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Petition of Tamihana Te Rauparaha and Others

He Pukapuka Inoi atu tenei na matou, ki te Runanga Nui o Niu Tireni

page break

He Pukapuka Inoi atu tenei na matou, ki te Runanga Nui o Niu Tireni.

Te take i tuhituhi atu ai matou he nui no tenei raruraru e takoto ake nei, tetehi take he kore whakarongo mai o nga Minita o te Kawanatanga ki a matou pukapuka tono atu ki a ratou ki a tirohia mai to matou mate.

Na konei ka ahu atu ta matou pukapuka Petihana ki te Runanga e noho nei i te Paremata i Moroati Tiriti.

Kua rongo katoa koutou ki nga korero mo Rangitikei, mo te hokinga mai o Ngatiapa ki tenei taha ki waenganui o Rangitikei raua ko Manawatu, he oti whakangawaritia atu e tetahi taha o Ngatiraukawa ko tetahi taha pakeke tonu. Whakawakia ana e te Kooti whakawa whenua, whaka- taua ana e te Kooti ko te awa o Manawatu te rohe.

Kia whakamaramatia atu e matou nga take o tenei raruraru e korerotia nei mo Horowenua. No te kitenga o Ngatiapa kua riro atu tera taha o Manawatu haere atu ki Rangitikei i a ia i a Kawana Hunia, katahi ka peke mai ki tenei taha ki Horowhenua, te taenga tuatahitanga mai o Ngatiapa i a Aperira, 1870, haere mai ano ko nga pu me nga paura, me nga mata na te Kawanatanga katoa enei pu. I tuhituhia atu ano ta matou pukapuka ki a te Makarini i taua tau 1870, tenei ano te kape o taua pukapuka, ko nga kupu o taua pukapuka he tuhituhi mai ki te Minita o te taha Maori kia tikina atu ana pu a te Kawanatanga kahore i whakarangona mai ta matou pukapuka e te Minita o te taha Maori. Heoi ano mahia ana e nga iwi Maori whakahokia atu ana a Hunia ki Rangitikei. No te nei tau 1871, ko Hurae te marama, ka hoki mai ano a Kawana Hunia raua ko Meiha Keepa me o raua tangata me nga pu a te Kawanatanga ki Horowhenua, hohoro tonu ta raua pana atu i nga tamariki a te Whatanui ka wha tekau nei nga tau e noho ana i reira. Tahuna ana nga whare tawhito o mua i te oranga ai o te Whatanui me nga tangata ano e noho ana i roto to ia ana ki waho te wahine a te Watene te Kaharunga patua ana e te Paki awhekaihe, ki te raparapa o te pu no te hoinga i roto i te whare, ko nga ingoa enei o nga tangata i totoia poakatia nei e Hunia ratou ko ona tangata: Watene Kaharunga, ko tana tamaiti kua kaumatuatia, ko te Wahine a te Watene ko te Kiritiaho, Tirotiro, te Tahuri me tana wahine me Hariata me a raua tamariki. Heoi pa ana te Mamae ki a Ngatiraukawa katoa, ki a Ngatiawa, ki a Ngatitoa tahuri katoa ana aua iwi ki te mahi i a ratou pu tawhito hei tiaki i a ratou. Kahore hoki enei iwi e pai ki te whakaheke toto, na konei ka manawanui ai i roto i enei tau puta ana te whakaaro o Ngatiraukawa kia tuhituhi pukapuka mai ki nga Minita o te taha Maori kihai i whakamana mai. Tae ana mai hoki etahi o nga rangatira o Ngatiraukawa i roto i nga ra o Hurae, 1871, he tono kia haere atu a te Makarini ki Horowhenua ki te whakamutu i taua raruraru kihai i haere, no muri ka hoki mai ano etahi o Ngatiraukawa he ki atu kia a te Makarini kia whakahokia atu nga hoia o te Kawanatanga ara a Meiha Keepa raua ko Hunia utua mai ana e te Minita o te taha Maori me hoki a Kawana Hunia raua ko Te Keepa ki Rangitikei, ki Whanganui, me neke mai hoki a te Watene ma, ara nga tangata tawhito o Horowhenua, ki Otaki.

Hoki ana a Kawana Hunia raua ko te Keepa ki Rangitikei ki Whanganui, heoi kahore a Ngatiraukawa i pai kia mahuetia e te Watene tona kainga a Horowhenua he tangata whenua hoki ia no reira kei reira ana whare kei reira ana mahinga kai. Kua rongo matou inaianei kei te hoki mai a Meiha Keepa raua ko Hunia me o raua tangata me nga pu ano a te Kawanatanga ki te pana i a te Watene ki te tango i tona whenua i Horowenua. Kua kite matou inaianei he henui rawa ki reira mo tenei motu ki te puta he whawhai nui. Kaua etahi o koutou e whakaaro, he whawhai na te Maori ki a ratou whakamaori ano e pai ana, kaore, kei te titiro mai etahi iwi atu kei te mohio katoa nga iwi he whenua tuturu no Ngatiraukawa a reira me te mohio hoki na te Kawanatanga a Ngatiapa i whakawhiwhi ki te pu, ma konei ka nui haere tenei he. Kua pa te pouri ki etahi o matou kua mahara hoki kahore te Kawanatanga e aroha mai ana e awhi ana i nga tangata rangimarie. Ko tenei iwi ko Ngatiraukawa ka nui nga tau e noho ana i runga i te rangimarie e whakamanawanui ana i nga raruraru o tenei motu; mau tonu te karakia te kura me te aroha ki a te Kuini me te taiapo tonu i nga ture o te Kuini, tae noa ki tenei tau. Ko a matou pukapuka tono ki te Kawanatanga kihai hoki i wakarangona.

Na konei matou ka inoi atu nei ki to koutou Whare Runanga kia aroha mai ki a matou kia tikina kia kohia mai nga pu me nga paura a te Kawanatanga i a Ngatiapa, i a Muaupoko, i a Rangitane, i a Whanganui, me e tehi atu iwi; kia whakahokia atu hoki aua tangata a Kawana Hunia raua ko te Keepa ki o raua kaioga tuturu ake ki Rangitikei ki Whanganui kia ata noho pai ai matou ko matou hoa Pakeha i runga i te rangimarie. Heoi [unclear: auo].