Te Tiriti o Waitangi.

Ko te Tiriti o Waitangi te tikanga i mahia e nga rangatira Maori, mo te taha ki o ratou iwi, ko ia te mea nana i whakaatu to ratou piri pono k te Kuini, nana i tuku o ratou whenua—ko to ratou oranga hoki tena—ki raro i te mana o te Kawanatanga tiaki ai: Karanga atu ana ratou ki to ratou whaea ki te Kuini kia whakaorangia ratou me te whakawhirinaki atu ano hoki ki a ia hei whakaora i a ratou, i ana tamariki Maori: He tangata mohio o koutou tupuna. Kua kite noa atu ratou tera e tupu nui te iwi Pakeha ki tenei koroni; terea pea e rite ki nga rakau o te ngaherehere te maha. I kite ano hoki ratou tena e ngaro to ratou iwi tae noa ki o ratou whenua ki te kore ratou e awhinatia e tiakina e to tatou Kuini atawhai. E pouri ana ahau i au ka ki atu nei, he tika, ka taua tiriti i ata whakaarohia nei, i ata hanga nei i aua ra hei painga mo nga iwi e rua, kua takahia e te tangata. Nui rawa atu taku pouri mo te whakarereketanga o nga tikanga o taua tiriti. Ko nga whakatupuranga o nga tikanga o taua tiriti. Ko nga whakatupuranga taitamariki a muri nei kaore i rite te mohio ki o ratou pakeke, kaore i kite i nga raruraru e karapoti ana i a ratou, na reira riro ana ma ratou e whakarereka taua i ara ake ai nga raruraru e takoto nei. He kore moni tetahi take, na kona ka hiahia ki te hokohoko huna i nga whenua kia whiwhi ai ratou i te moni. Engari, kaati atu mo tena. E noho ana tatou i tenei ra i runga i te whakaaro kia kiminia he huarahi e kore atu ai aua raruraru, e kitea ai te ora i runga i nga maramara e toe nei. Te takahanga tuatahi i taua tiriti ko te whakaaetanga kia hokona nga whenua Maori ki n a Pakeha ra waho. Na nga Pakeha nanakia i tono kia whakapuaretia te hoko o nga whenua ki katoa te tangata—kia tukua ki nga Maori anake te tikanga mo o ratou whenua. Te tukanga iho, ngarongaro atu ana nga whenua ano he hukarere i runga i nga tihi maunga e rewa ana i te ra ka whiti. Kua puta te kupu a te Kawana mo te kore o tenei whakatupuranga e tahuri ki te whakatupu i te kaanga me te witi. He mahi nui tena na o koutou matua, hei kai, hei hokohoko ma ratou. Ko ahau e mohio ana ki te take o tenei ahua. Ko o koutou whenua i mahia ai ena kaanga ena witi kua ngaro atu i a koutou i naianei. Na koutou i hoko i roto i nga wa e puare ana te hoko i nga whenua Maori ki te tangata katoa. I mohio nga Pakeha ki nga whenua i tupu ai aua kai, a riro ana i a ratou mo te utu korekore noa iho. Te tukunga iho o tena mahi noho kua ana etahi o koutou kaore he eka whenua kotahi i toe i tenei ra. Kei whea koia nga whenua o Waikato? Kua ngaro katoa. Na te takahange i te Tiriti o Waitangi i ara ake ai he raruraru i waenganui o nga iwi e rua. No reira kaore kau oku nei miharo ki te kaha o nga tangata e toe nei o ratou whenua ki te kimi huarahi e pumau ai aua whenua ki a ratou. Na te maha rawa o nga tangata whenua kore i uaua ai te rapu atu he tikanga. Kei te kaha rawa te hopohopo o te ngakau o nga mea takitahi kei i te toe etahi wahi whenua ki a ratou, ka peheatia ra he tikanga; na reira koutou ka titiro mai ki ahau ki te upoko o te Kawanatanga, ka mea mai "Tohutohungia mai matou; me pehea he tikanga mo nga toenga whenua." He tika i kokirihia ano he Pire ki te Paremete mo te taha ki aua tangata e to ratou mema e Henare Kaihou. He pai etahi o nga tikanga o taua Pire. Ko te meatanga kia whakapuaretia nga whenua papatupu kia nohoia e te tangata he pai, engari ko nga tikanga e whakahaeretia ai tena mahara te mea i raruraru. He Pire ano ta te Kawanatanga i whakatakoto ai mo nga whenua Maori; a tenei au ka mea atu, me tino mohio mai tenei huihuinga e kore rawa e matou te whakaae kia takoto mangere nga takiwa whenua nui noa atu kia kaua o whakamahia, Kaore hoki he painga o tena ahua ki nga iwi e rua.