Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga korero o nga huihuinga o te Kawana, Rore Ranapare (Lord Ranfurly), o te Raiti Honore te Hetana (Rt. Hon. R. J. Seddon), Pirimia, Minita Maori Hoki, me te Honore Timi Kara (Hon. James Carroll), Mema mo te iwi Maori i roto i te Kaunihera Maori, me nga rangatira Maori me o ratou iwi i o ratou kainga, i huihui nei mo runga i nga pire whenua Maori me era atu mea e pa ana ki te iwi Maori, 1898 me 1899.

Nga Whenua Toenga

Nga Whenua Toenga.

Ka tae he korero maku i naianei ki nga take i whakaaria i te rangi nei. Te take tuatahi, ko nga whenua toenga i hokona e nga Maori a kaore nei i ata whakahuatia te maha o nga eka o roto, me nga rohe o aua whenua, a no te whakataunga o nga rohe i muri iho kitea ana he nuku ke atu nga eka o aua wahi i nga eki i maharatia e nga Maori nana i hoko aua whenua. Ka nui ano te marama o te korero a te rangatira nana i korero te aronga o tetahi mahi pena i puta i Waima i nga wa o mua. I tika katoa ano tana whakamarama i te ahua o nga mahi i puta i te korerotanga atu a to koutou mema a Hone Heke nei ki a ia, kua whakaaetia e au kia whakahaerengia e te Kawanatanga tena take a tena e tu he uiuinga mo aua mea. Kaati ka whakaaturia atu e au i naianei ki a koutou tetahi wahi o te uiuinga i mahia o te Kawanatanga. Tuatahi, kitea ana e matou ko tetahi wahi rahi o aua whenua i kiia nei he whenua toenga kua oti te hoko e te Kawanatanga, a kua noho he tangata i runga. I kite ano hoki matou ka nui rawa nga uauatanga kei te whakakapi i te huarahi i te mea ko nga tangata e mohio aua ki te whakamarama mai i te tikanga o nga rohe o mua kua riro i te huarahi o o ratou tupuna. A i te maha rawa o ena tau kua taha ake nei ka kite ano pea koutou he mahi uaua rawa te whakapuare ano i tena take nui whakaharahara. Engari na koutou i whakamama ake tena raruraru i te putanga o ta koutou kupu e ki nei kaore koutou e mea ana kia tu he uiuinga mo nga whenua pera kua oti te hokohoko atu e te Kawanatanga. Mo te taha ki nga whenua e toe mai i roto i te ringaringa o te Karauna kaore nei ano i hokohokona ki te tangata, ki taku nei mahara kaore he tino uauatanga o ena, e kore ai e taea kia tu ano he uiuinga mo ena. Ina ke te whakaaro e tupu ake ana i roto i taku ngakau i tenei wa e kore pea te Kawanatanga e whakaae ko ia i he a kei te tika ta nga Maori. He ahakoa ano ra, ko te tika ano te tika, ko te mea ano e rite ana te mea e rite ana. I ahau i whakahua ake nei i tena kupu, "te mea e rite ana" e mahara ana ahau ki tetahi mea e pouri ana i roto i toku ngakau, ara, he nui nga Maori kore rawa nei he eka whenua, e hara i te mea i konei anake, engari i era atu wahi ano o te koroni. Ki taku mohio he mahi tika ma te Karauna mehemea page 52ka hoatu e ia aua whenua toenga ki nga iwi me nga hapu o nga Maori e ki ana nana aua wahi i tuku i te tuatahi, ara, ki nga Maori whenua kore mehemea ka taea ratou te mohiotia. (Ka tangi te umere.) No reira ka tukua atu e au a koutou kupu ki aku hoa Minita, ma matou taua mea e ata whiriwhiri, a maku e whakaatu atu ki koutou te whakaaro a te Kawanatanga, ara, ki to koutou mema a tenei tuunga pea o te Paremete e haere mai nei. (Ka tangi te umere.)