Title: The Native Lands Settlement and Administration Bill, 1898 (letters received by the Premier from native chiefs and others relative to) : laid on the table of the House of Representatives by leave of the House

Part of: He reo ture nō ngā iwi Māori whānui / Māori community generated language

License: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 New Zealand Licence

Share:

[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]

[Translation.]

Tena koe.—I runga i te whakahau a te Hui o nga Bangatira Maori, I huihui nei ki konei. A i runga hoki i te kowhiritanga a taua Runanga ia inatou. Hei komiti tuku atu i nga whakaotinga a taua Bunanga rno nga kupu i raro nei, ara :—

1.	E tino tautoko ana tenei runanga o nga rangatira Maori. Mo te Pire Whenua Maori, i tukua mai nei e koe, ki taua runanga. I runga i nga. kupu whakatikatika me nga kupu whakauru, ki taua Pire. Kua whakarapopotia ki roto ki te tauira Pire, e apiti nei ki tenei.
2.	A e inoi ana hoki, kia ata whakaarohia aua whiriwhiringa. Kia ahua rite ki te hiahia o tou iwi Maori. Ina mahia e koe te tino Pire. Hei tukunga ki te runanga nui o te Whare Paremete o Niu Tireni.
3.	E hara i te mea e hiahia ana matou kia araia nga huarahi e whakaraahia ai o matou toe- page 3 nga whenua e puta mai ai he oranga mo matou i runga i te tuku riihi. Engari e hiahia ana matou me whakahaere i roto i o matou hui Maori e whakaritea ana te whakariterite atu ki te Poari, mo nga tukunga whenua o ia hapu o ia hapu, he mea tino marama tena, e kore ai e tau he ngakau tupato, wehi ranei ki te nuinga o te iwi Maori.
4.	A, e hiahia ana matou kia whai komiti ano i raro i te Poari, me nga komiti poraka, hei hoa mahi tahi me te Poari. E mama i nga mahi.
5.	Me to matou hiahia, kia whaimana ano te komiti, ki te whakahaere tikanga hei tohutohu. hei tiaki i te noho ora me nga kainga noho, me te awhina i nga tamariki kura, me te tiaki i nga oranga kai, moni ranei, ekore ai e whakapaua kinotia. Kia tupu ake ai he pai he oranga, mo tou iwi Maori.
6.	He tika noa atu te wahine whai take ki te whenua kia uru hei mema mo te komiti poraka, ina hiahia ki te uru, he tokomaha ke nga wahine mohio e whakahaere tika ana i o ratou hapu.
7.	Mo te mana o te Kooti Whenua Maori, he mea tika rawa kia mahi tahi te komiti Maori. Ahakoa he mea whakatu ratou e te Poari i te tuatahi. He mea whiriwhiri ranei e nga taha e rua i te wa e whakahaere ai i ia keehi i ia keehi e whakawakia. Tera e oti marama noa atu etahi keehi i runga i te ata whakariterite me te whakaaetahi. I te aroaro o te komiti o te Poari ranei.
8.	Me tu ko te Poari hei whiriwhiri i nga keehi tono whakawa tuarua, ma te Poari ranei. E whakatu he komiti kei hei Kooti tuarua.
9.	Ma te Komihana o te Paori, e whakamana nga ota katou. A e haina i tona ingoa ki runga i taua ota. Hei whakamana i te haina a te Tiamana o te komiti nana i whakatau tuatahi, tuarua ranei. Otira tera ano e whakamaramatia e nga tangata o matou e tukua atu ana hei kawe atu ki to aroaro, ina uia e koe nga kupu i roto i te Pire e Apiti Ake nei.
10.	He nui te whakapai o te Huinga nui o nga rangatira mo runga i nga korero i whaka-puakina e koe ki konei a kua perehitia nei, kua tukua hoki ki nga tangata katoa. Mo runga hoki i te pai o to tukunga mai i te Pire ki roto ki te hui o tou iwi Maori, kia whiriwhiria. Me te tumanako, tera e pumau tonu tenei tikanga marama, mo era atu Pire e pa ana ki te iwi Maori. Mo runga hoki i te ngawari o tou Kawanatanga ki te awhina i a matou i whakanga wa ritia ai te huarahi reriwe e mama ai nga rangatira Maori te haere mai ki tenei hui. Mo runga hoki i to whakaritenga takuta mo tenei hui, a he maha ano nga tangata i pa etahi mate, otira i ora katoa a hoki ora atu ki o ratou whenua, a tae noa ki tenei ra, kore rawa, he tupapaku kotahi, i mate. Mo runga hoki i to tukunga mai i nga teneti hoia hei awhina mo tenei hui, a i pai ai te noho o nga iwi katoa me tou Kawanatanga hoki i whakarite i te aroha o to tatou Kuini atawhai, mo te mihi a te iwi Maori ki a ia. A e tumanako tonu ana koe kia noho ora to iwi Maori, ara, kia whakapumautia o matou whenua e toe nei kia kaua e pau i te hoko. Koia nei nga mihi, me nga whakawhetai a nga rangatira katoa o tou iwi Maori, me nga poroporoaki hoki i tenei ra mutunga o te hui nui o nga motu e rua o Niu Tireni.
11.	E tika ana hoki kia mau ki konei a matou kupu whakamihi-poroporoaki hoki, mo Tamahau Mahupuku, me ona hoa rangatira tane wahine me nga hapu o te marae, mo te tiaki pai i nga manuhiri, me te whakahaere o nga kai katoa ma te hui, a mutu noa. I pai nga mea katoa me nga tangata whakahaere, me nga kuki, nga tuari, nga pirihimana Maori. Me era atu tikanga manaaki mo nga manuhiri. I pai katoa, nui atu te kaha o taua rangatira o Tamahau ki te whakahaere i nga tikanga mo nga manuhiri katoa, me te hui.
12.	E inoi ana nga rangatira Maori kia whakapumautia te matou runanga mo ia tau mo ia tau, mehemea e ahei he hanga he Ture. Hei whakamana i tenei Bunanga Maori o te Kotahitanga o tou iwi Maori. E whakaaro ana ano matou, tera e whakaitia nga tangata tuturu mo te Hui Maori, kia kaua e iti iho i te 30 e nui ake ranei i te 100, a tera e mama noa iho nga tangata whenua o to marae ki te atawhai i te hui. Kia waiho ai tenei hui, hei whiriwhiri mo nga mea e pa ana ki te iwi Maori, mo nga Ture e tukua e koe ki taua hui, mo nga tono hoki a te iwi Maori. E ahu atu ana ki ta Kawanatanga. Me huaano te ingoa o taua runanga ko te Kotahitanga o te iwi Maori.

Heoi. Kia ora tonu koe, me tou Kawanatanga.

Heoi ano na matou na nga rangatira tane, wahine hoki.