[Collected Rules and Regulations of the Native Land Court, in English and Māori]

Nga Tikanga Noa Atu

Nga Tikanga Noa Atu.

87.	E kore te Komiti e whai mana ki te tuku whenua ki te kore e whakaaetia e te Komihana o nga Whenua o te Karauna mo te takiwa, e te tangata ke atu ranei e whakaturia ana e te Kawana i ia wa i ia wa hei Apiha Whakahaere Whenua Maori mo te takiwa Whenua Karauna.
88.	Ko nga whakahaerenga katoa o te Komiti me tino rite ki nga kupu tohutohu a nga tangata whai-paanga i whakatakoto ai i whakaaetia hoki i roto i tetahi tino hui, ko nga mea katoa e whakaaetia e nga tangata whai-paanga i runga i te kupu whakatau i roto i tetahi tino hui me tuhituhi tika ki roto ki tetahi pukapuka tuhinga korero me whakarite mai e te Komiti mo taua mahi.
89.	Me tino whai mana te Komiti ki te pupuri i etahi whenua kia kaua e hokona he mea kia whakaritea ai aua whenua hei paamu mo nga tangata whai-paanga ki te whenua i raro i nga tikanga me nga kupu tohutohu a nga tangata whai-paanga ki te whenua i roto i tetahi tino hui. Ma te Komiti aua tu paamu e whakahaere.
90.	Ka ahei i roto i aua tikanga me aua kupu tohutohu te whakatakoto kupu whakamana i te Komiti ki te whakahaere, ki te mahi, ki te whakanohonoho kararehe ki runga ki aua paamu pera, ki te whakapau hoki i nga moni e whakaaro ai ratou e tika ana i runga i te whakahaerenga i taua mahi.
91.	Me tuhi e te Komiti nga kaute hei whakaatu tika i te whakapaunga o nga moni katoa mo te whakapainga, mo te mahinga, me te whakanohonohonga kararehe ki ia paamu pera, me te whakaatu hoki i nga moni hua mai, me nga moni katoa i riro mai i runga i aua paamu, a me puare tonu aua kaute hei tirohanga ma nga tangata whai-paanga ki te whenua.
92.	Ko nga moni hua mai me nga moni katoa e riro mai ana i runga i aua whenua me utu atu ki te Kai-tiaki mo te Katoa.
93.	Ki te hiahia tetahi hapu tetahi atu wahanga ranei o nga tangata whai paanga ki te whenua, kia ruuritia tetahi poraka motuhake hei wahi mahinga mo ratou, ka whakaatu page 17atu hoki i ta ratou hiahia pera ki te Komiti he mea ata tuhituhi, kei te Komiti te tikanga mo te whakaae kia ruuritia taua wahi kahore ranei.
94.	I te wa e takoto tarewa ana te tikanga mo te tuku i te whenua i runga i te tikanga hoko, riihi ranei, me whakaae te Komiti kia haere nga tangata whai-paanga ki te whenua ki runga ki te whenua mahi ai i runga nga tikanga e whakaaetia e nga tangata whai-paanga ki te whenua i roto i te tino hui, a hei whakarite i taua tikanga ka ahei te wehe motuhake atu i etahi whenua ki etahi tangata motuhake o nga tangata whai-paanga ki te whenua, otiia me kaua e tuturu te tuku.
95.	I nga meatanga kahore nei ano i whakataua te nui o nga paanga o ia tangata o ia tangata o nga tangata tokorua maha atu ranei o nga tangata whai-paanga ki te whenua, hei reira ka mana te Komiti ki te ruuri ki te whakatau hoki i te nui o aua paanga ra i runga i ta te Komiti i whakaaro ai he tika; eugari ia me kaua e tonoa kia uru he roia he kai-whakahaere ranei e utua ana nei ia ki roto ki taua uiuinga, a me kaua hoki e tonoa he utu i runga i to te ture tikanga i tetahi atu tikanga ranei i runga i taua uiuinga.
96.	Me tukn atu taua whakataunga ina ka oti ki nga tangata whai-pnanga ki te whenua i whai tikanga nei ratou ki runga ki nga hea i uiuia ra, a mehemea kua maha atu o ratou tau i te rua-tekau-ma-tahi nga tau, me ta ratou whakaae hoki he mea tuhituhi ki te pukapuka i hainatia i te aroaro o tetahi kai-titiro i runga i te tikanga ka kiia a muri ake nei, hei reira me mana taua whakaaetanga ki runga ki nga tangata whai-paanga ki te whenua i whakaae pera ra ratou, a ka ahei te Komiti ki te tuku tono atu ki te Kooti kia whakaputaina he ota i runga i te tikanga o taua whakaaetanga.
97.	Ka whai mana te Kooti ki te whakahaere tikanga ki runga ki taua rnea; a ko nga utu mo te Komiti me era atu utu e pa ana ki taua uiuinga me tau ki runga ki nga hea o aua tangata whai-paanga pera.
98.	I nga meatanga kahore nei i tao nga tau o aua tangata whai-paanga ki te whenua ki te rua tekau-me tahi nga tau, ka kore ranei e ahei, ka kaore ranei e pai ki te whakaae atu ki taua whakaaetanga ra, ka whai mana te Kooti i runga i te tono o te Komiti o etahi ranei o aua tangata whai-paanga ki te whenua te uiui ki te whakatau hoki i te nui o nga hea o ia tangata o ia tangata, a ki te hanga hoki i nga ota katoa e tau ana, hui atu ki nga ota whakatu kai-tiaki mo nga tangata whai-paanga ki te whenua i hapa nei ratou i runga i nga tikanga o te ture.
99.	I nga meatanga katoa e kiia nei i roto i enei tikanga whakahaere me haina te ingoa o te tangata whai-paanga ki te whenua i te aroaro o tetahi kai-titiro, ko te kai-titiro pera page 18hei te Tiati hei te Kai-Rehita ranei o te kooti Whenua Maori, hei te Tiei Pi (J.P.) hei te Komihana o nga Whenua o te Karauna, hei te Apiha Whakahaere Whenua Maori ranei.

Home | Advanced Search | About | Help

© 2016 Victoria University of Wellington | Contact us | Conditions of use