Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Paremata Maori: Waipatu 1893

Paraire Mei 12Th, 1893 — 10 A.M.

Paraire Mei 12Th, 1893.

10 A.M.

Pika: Tenei kua tae mai a Timi Kara, ka nukuhia te korero mo te 7 p.m., kia waiho tenei taima ma Timi, hei korero tanga mana kia tatou a ma tatou hoki kia ia.

Pika: Ko te pire a Taiaroa hei mahinga, ko etahi o nga kupu kaore i mau ki roto i tenei pukapuka i te perehi, kua hoatu e te komiti nga kupu i mahue, a kua haina te Taimana, kapa i taua pukapuka whakatikatika ka whakahokia ano tenei pire kia perehitia i te mea e ahua he ana, kaore i uru etahi o nga kupu, mehemea he kupu ano a Taiaroa me korero ia.

Taiaroa: He kupu iti nei aku, ko te ritenga o tenei pire, konga mea tenei i mahia e matou ko taku komiti, I kiia kia riro ma te Roia e mahi ki mai ana te roia ma nga maori ano e mahi, konga ture kia tika, kia marama, ko te 71 kaore i te tino hangai ki runga i a tatou whakaaro, engari me mahi tetahi mea hei tautoko i taua ture, kei te haere tonu atu tenei i runga i te whakaaro maori.

He mea nui rawa tenei te mahi ture, a i runga i taku titiro kia tere te mahi, mea ana ahau kia homai ano i naianei tonu, E mea atu ana ahau kia paahitia i naianei, hei te korerotanga tuarua katahi tatou ka whai korero ai i nga take e kitea ana kia whakatikaia, te kupu i hainatia ra e nga tangata e 21900 e tautoko ana ano i enei kupu e mahia nei e tatou.

Ki te mana tenei, kua taea e tatou te hanga komiti hei whakahaere i o tatou whenua, kei te komiti te mana, engari, kei te haere atu te mana i raro i te kotahitanga, kua mana tonu atu taua whakataunga a te komiti, a kua tukua kia haina te kawana a wai ranei ki taua whakataunga, Otira ma koutou e tirotiro te mea pai mo tenei pire, kaore aku kupu whaka kino mo te mema e homai ana i te kupu tika, Heoi te mea nui i ahau, kia oti tetahi mea ma tatou i mua mai o te tunga o te Paremata.

E tuku atu ana ahau kia koe mo te korerotanga tuatahi, Mo te korerotanga tuarua ka whai korero ai te Whare.

Pika: Mo tera panuitanga ka korero ai nga mema mo tenei pire. Mo te Turei ka mutu tenei korero ki taku mahara, konga mea e pai ana kia paahitia tenei pire i te korerotanga tuatahi me ki mai Ae, Paahitia ana.

I runga i te kore korero ma tatou, ka hoatu e ahau taku motini i runga i taku memanga, koia tenei ko te mahi ma taua komiti. He awhina i te kawanatanga.

Konga tangata mo taua komiti koia enei, e wha mo tenei whare e toru mo to Runga. Konga mema o tenei ko Tamahau, H. Tomoana, H. Te Awe, Te Atahikoia, ko to ratou mana mo tenei tau tae atu ki te tunga o nga mema hou mo tera Hui.

Mehemea e ahei te homai kupu mo tenei motini, pai noa atu.

J. Taiaroa: Mehemea te motini e mea ana kia uru atu hei minita. e mea atu ana ahau e tango ana ia i te mana o te kawanatanga.

Ki ahau me penei tenei motini—"I runga i te taimaha o nga mahi a tenei kawanatanga He mea tika kia whai ma na te kawanatanga ki te karanga i etahi tangata hei awhina i a ratou."

R. Wharerau: E tautoko ana ahau i ta J. Taiaroa, a e ui ana ano hoki ahau mehemea. e pewhea ana te komiti i whiriwhiria e te kawanatanga i roto i enei ra kua mahue ake nei.

H. Tomoana: E tika ana te motini a te minita, mehemea e kaha ana tenei motini, e tika ana kia unuhia te motini a te Pika, me tooku ingoa, Ma te whare e titiro ka tika kia uru taku ingoa ka pai ka kore pai tonu.

page 51

Pika: E mea ana te motini mo tenei wa anake.

Kiriwehi: E tautoko ana ahau i ta nga minita e rua nei me ta H. Tomoana.

R. Aperahama: E tautoko ana ahau i ta te kawanatanga, kua oti noa atu te whitu mema mo te komiti.

H. Te Awe Awe: Mo tooku ingoa, e mea atu ana ahau mo Manahi Paewai mo tooku ingoa.

Pika: Ka hoatu e ahau ma te kawanatanga te tikanga mo te tirotiro komiti mo ratou.

Tamahau: Mo tooku ingoa, e mea ana ahau ko te Rangiheuea mo tooku ingoa, E pai ana ahau ki tenei korero na, kia nukuhia te kawanatanga ki te tekau ma toru.

Pika: Kua mutu tenei korero. He korero ke tenei i naianei, kei te pouri ahau i au e noho atu nei, me paahi tonu e koutou tenei mea. Kua roa rawa tenei takiwa e noho ana ahau i runga i tenei turu, kaati kaore e tika kia noho tonu ahau, E mea atu ana ahau kua tata te mutu o ta tatou hui, me tu ano he tangata hei whakamana i a tatou mahi, na reira ahau ka motini atu kia koutou katoa. He mea tika kia whakamanaia te Tiiti a H. Tomoana, whakamana i a ia hei Tumuaki haina i nga mahi i mahia e tatou.

H. K. Taiaroa: E tautoko ana ahau i tenei motini.

Pene Taui: Kaore e whakaae ki tena Tiiti I puta ano te kupu a te Pika he puhaehae, kaore ahau i te puhaehae.

Pika: Kua haina te Whare Ariki i tenei pukapuka.

Tamahau: Kua takahia tatou e tera whare ite mea kaore ano kia hoatu kia hainatia e ratou. Ko tatou he mea pooti mai na nga iwi, ko ratou he mea whiriwhiri noa iho, He tino takahi ta tera Whare i a tatou.

Mehemea ka penei tonu tera whare, ka tino ki ahau me pooti mai he mema mo tera whare.

Kaore ano kia kitea e ahau te ara e ahaina ai ahau, Heoi ano te mea nui he piki no te Tumuaki ki tona nohoanga, hei whakamana i a tatou tikanga.

Mangakahia: Kaore rawa ahau i te mohio he pena tetahi korero kei konei e korerotia ana i mua atu i au i tu nei. No naianei katahi ano ahau ka rongo atu. Ko tooku tunga no etahi atu tangata, kaati kaore ahau e marama ki tenei mea, a kaore hoki ahau e marama to haina.

N. Haari: Ko ahau te apitihana o tenei korero i te korerotanga tuatahi. E kore ahau e whakaae kia hainatia tenei tiiti. E tautoko ana ahau i ta Tamahau.

H. K. Taiaroa: Ka whakama ano tatou i tenei korero, i te mea na tatou ano i tuku atu ki tera whare.

Na te raruraru i mahia ai tenei Tiiti. Kaati e mea atu ana ahau, me haina tatou. Ko tenei tiiti he whakamana i a ia ki te haina i a tatou mahi mo te tau kotahi.

Pene Taui: Ko taku tunga mutunga iho tenei, kaore ahau e haina.

R. Wharerau: Na te tauhou o tenei mea tauhou ai ahau.

O te timatanga mai o tenei mea tae mai ki naianei kaore ano he maramatanga i puta mai ki au mo te haina i tenei titi. E mohio ana ahau e hara i te mema o te Waipatu tenei raruraru.

Reweti: Kaore ano ahau kia tae mai ka mahia tenei tiiti, engari kua rongo ahau i paahitia e tenei whare, kaati kua mana tenei tumuaki ki te hoki, engari ko ahau kaore e haina.

A. Kipa: Kei runga ahau i te poot kore e haina i tenei Tiiti.

Ruka Huru: Kaore ahau e haina.

H. Te Aweawe: E tautoko ana ahai kia hainatia, e kore rawa ahau e wehi.

H. Nainia: E tautoko ana ahau ki haina tia i naianei.

Tamahau: E hia nga mema i haina mua o te tukunga atu ki tera whare?

page 52

Kaore he mea i haina, engaai he mea paahi noa atu.

Kua mana, tonu tenei tiiti, i te mea kua haina mai o tera whare, kua mutu te korero mo tenei mea. He ritenga ngawari noa iho tenei kia haina koutou otira kua mutu tenei korero.

Pika: Kua mutu ahau ki tenei tunga, kua noho ano ko H. Tomoana apopo i te 10 a.m.