Maori Deeds of Land Purchases in the North Island of New Zealand: Volume Two
Nga rohe o te whenua
Nga rohe o te whenua.
Boundaries.
Nga rohe i wakaaetia e matou kia hokona i te timatanga o a matou hui-huinga korero ki a te Makarini koia enei. Ka timata i te huinga e puta ai nga wai o Tutaekuri raua ko Puremu ki te moana ka haere i te wai o Puremu te rohe puta noa ki Tamihinu ka tae ki reira ka haere tonu i roto i Tutaekuri puta noa ki Ahakau ka tae ki reira ka mahue a Tutaekuri ka haere i te ruritanga puta noa ki te pou o Tareha ki te Umukiwi ka haere tonu i te ruritanga o matou tahi ko Paka te kai ruri ki Kohurau ka tae ki reira ka haere tika tonu ki te huinga o Waiharakeke ki Ngaruroro ka tae ki reira ka waiho tonu te rohe kei runga i te tihi o te Kaweka puta noa ki te huinga o Mangatutu ki Mohaka kia haere tonu te rohe i roto o Mohaka puta noa ki Mangowhata ka haere i roto i te wai o Mangowhata tae noa ki te ara haerenga mai o Taupo ka haere tonu mai i runga i taua ara ki Titiokura ka waiho tonu i runga i taua ara tae noa mai ki Kaiwaka ka haere i roto i te wai o Kaiwaka puta noa ki Opotamanui tae noa ki te Wai-o-hiuganga
ka haere tonu te rohe i roto i te Waiohinganga puta noa ki te Whanganui o Roto haere tonu ki te wahi e wakatapua mo matou ki te Niho puta atu ki te Rereotawaki (ka mutu te wahi ki a matou) ka haere tonu te rohe ki te Puka puta noa ki te wai o Puremu. A ekore ano hoki matou e tuku i etahi tangata Maori kia wakararu i nga pakeha ana noho kei roto i enei rohe.No etahi huihuinga korero o matou tahi ko te Makarini raua ko Paka ki te Awa-puni ka wakaaetia e matou kia tukua katoatia te tahuna kohatu i Ruahoru puta noa atu ki Ahuriri i wakaaetia ano hoki e matou i taua huihuinga kia tukua katoatia a Mata-ruahou ko Pukemokimoki anake te wahi o Mataruahou i puritia mo matou me te wahi iti i tanumia ai nga tamariki me te whanau o Tareha ki nga wa e takoto kau ai taua wahi i nga mahinga o nga pakeha.
Kua oti i a matou i o matou huihuinga korero te mihi te tangi te poroporoake te tino wakaae tapu kia tukua rawatia enei whenua o a matou tipuna tuku iho ki a matou me nga moana me nga awa me nga wai me nga rakau me nga aha noa iho o aua whenua ki a Wikitoria te Kuini o Ingarini ake tonu atu.
Native reserves.
Ko nga wahi e wakatapua mo matou koia enei:—1 st. | Te Tuatahi. Ko te Motu i te moana o Whanganui o Roto i huaina ko te Roro-o-kuri. |
2 nd. | Te Tuarua. Ko te wahi i ruritia e matou tahi ko Paka te kairuri i huaina nei ko Wharerangi hei wahi pumau atu mo matou. Nga rohe o taua wahi ka timata ki te Niho ka haere i runga i te ruri puta noa, ki te wakamarumaru witi atu ki te Ahititi ka tae ki reira ka ahu mai ki runga i te ruritanga puta noa ki te Rere-o-tawaki wakamau atu ki te Nibo. |
3 rd. | TeTuatoru. E rima rau 500 o nga eka ki to wahi e huaina nei ko Puketitiri ko nga tahere manu anake mo matou ki te huinga o taua ngaherehere ki Puketitiri e wakaaetia ano kia taheretia e matou. |
E wakaae ana matou kia wakatakotoria kia mahia nga ara ruri nui o te Kuini ki roto ki o matou whenua tapu i nga wa e rite ai i a te Kawana o Niu Tireni kia mahia aua ara.
Ko nga mahinga ika pipi kuku me etahi atu kai o te moana e wakaaetia nei kia mahiatahitia e matou tahi ko nga pakeha aua kai. Ko a matou waka Maori e tukua ana hoki kia ki uta ki nga wahi o te taone e wakaaetia e te Kawana o Nui Tireni hei uranga waka mo matou.
A mo ta matou wakaaetanga pono i te aroaro o tenei wakaminenga ki nga tikanga katoa o tenei pukapuka kua oti nei i a te Makarini te panui mai ki a matou i tenei ra ka tuhia iho o matou ingoa me o matou tohu tapu.
A mo te wakaaetanga o te Kuini o Ingarini mona ki nga tikanga katoa o tenei pukapuka ka tuhia iho e te Makarini te Kai wakarite whenua o te Kawana tona ingoa.
Signed Donald McLean,
Land Commissioner.
Tariha
x his mark.
Paora Torotoro.
Karenema te Nahu
x.
Ko te Warepouri
x.
Ko Kawekirangi
x.
Karaitiana
x.
Ko te Waka Kawatini
x.
Ko Henere
x.
Ko Aperahama
x.
Ko
Ani Patene
x.
Ko Wikitoria
x.
Ko Wiremu Katene
x.
Te Aria
x.
Taituha
x.
Tami
x her mark.
Tatu
x her mark.
Hinenoku
x her mark.
Tamihana Pekapeka
his x.
Toperu
x her mark.
Rakera
x her mark.
Iraia
x his mark.
Paora Rerepu
x.
Te
Wirihana
x his mark.
Te Wakakohe
x his mark.
Karauria.
Putaki o te Rangi
x his mark.
Epanaia
x his mark.
Karaneme
x his
mark.
Wiremu Karere
x.
Rawiri Porekereke
x his mark.
Manaena.
Te Arai
x her mark.
Te Hopu
x.
Te Harawira
x.
Rauhu
x her mark.
Rahiri Tariahi
x his mark.
Hekiere
his x.
Maui
x his mark.
Taka Taina
his x.
Wakatuoha
x.
Ko Rahunga
x
her mark.
Rianihia
x (girl 6 years old).
Te Wiremu
x his mark.
Ihakara
x his mark.
Marakainga
x.
E. Mapu
x.
Aperahama
te Kereihi
x.
Arama te Rori (
by his son Te Taka).
Ko Kinohera
x
her mark.
Nga Poro
x his mark.
E Pita
x his mark.
E Hona.
Rakapa
x her mark.
Wakatihi
her x.
Pitaka
her x.
Aperahama Kaimatangi
x.
Ropata Pakakino
x.
Naumi
her x (9 years
old).
E
Pen x (boy 8 years old).
Katerina
her x (7 years old).
Ko Paha
x.
Hore Paiaka (
boy).
Koroniria
x.
Tonga
x her
mark.
Maikarangawe
x her mark.
Hinetiti
x her mark.
Ririhi
Huri
her x.
Hotene Oneone
his x.
Morehu
x his mark.
Retimana.
Tamati Tarerua
x.
Te Tupene
x.
Peni Moana
Tuhaurangi.
Te Wiremu Kaiotea
x.
Moananui Hamea
x his mark.
Karawa
x his mark.
Wiremu Katene te Irenga.
Ko Maika
Tuakansa.
Ko Anaru Kune.
Ko te
Teira te Paea.
Ko te Awi.
Ko te Tapu.
Wiremu Whaanga
his x.
Kataraina Taria
her x.
Rota Nohokahu
x his mark.
Harata Te
Rahu
her x.
Mari Akekorokoro
x.
Hera Makuhea
her x (7 yrs. old).
E Mata Wirehe
her x.
Huhana Ngatiawa
her x.
Matariri
x her
mark.
Reupene te Koao
his x.
Wikitoria te Moenga
her x.
Aperahama Iwiwati
x.
Himiona Tikitaua
x.
E Peti
x her mark (9 yrs.
old).
E Meri Rangiwakaeke.
Meihana Takiki.
Te Hira
x his
mark.
Ihakara
x his mark.
Wiremu Kingi Taipuru
x.
Te
Koroneho
his x.
Te Hemara
his x.
Katarini Paikaramu
her x.
Wiripo Hawea
x.
Te Otene
x.
Wiremu te Haki
his x.
Hemo
Tahuna
her x.
Heni te Raenga
her x.
Nohoaka
her x.
Arapata
Takototauhinu
his x.
Ko Moko
her x.
Te Kemara Moeroa
his x.
Toperu
her x (7 years old).
Te Watene Wakarauira
x.
Maka Kokohu
his x.
Hamahona Taingaehe.
Kariwhenua
Noah his x (by
W.
Kingi,
Grandson).
Rotiru Homairangi
her x.
Ani Waka
her x.
Meri Kingi
her x.
Tuwaewai
his x.
Hurimoana
his x.
E Mohi
Whanauhaere
his x.
Ararena
her x.
Erihapeti
her x.
Te Wio
his x.
Paora
his x.
Maraea Rapa
her x.
Hine Mauki
her x.
Te Ruatau
her x.
E Meri
her x.
Hera
her x.
Erihapeti
her x.
Hatareha
her x.
E Pipi
her x.
Rawinia
x.
Te
Ruruku-o-te-Rangi
x (boy).
Waata
his x.
Te Kikirini
his x.
Hireni
his x (8 years old).
Erena
x her mark.
Te Nohopo
x his
mark.
Arata
her x (4 years old).
Riria Paione
her x.
Maikara
her x.
Piripi
his x.
Ko Hera
x.
Nirai
his x.
Ripora
her x.
Tukotahi
his x.
Makakorari
x.
Pukupuku
her x.
Te Kuihi
her x
Te Po
x.
Ko Ruka
x.
Ko Renata
his x.
Makareta
her x.
Maora
his x.
Te Wiremu
x.
Pihau
her x.
Te Rutene
x.
Paora
his x.
Hera Tangiiho.
Paora Hira
x.
Te Rua Mahi
x.
Meriana
x.
Te Tahana
x.
Te Wiki
x.
Ihaka te Wharekorari
x.
Ramari
her x.
Te Ruahuihui
x.
Kuikaru.
Te Retimona
his x.
Hamuera
his x.
Waka Rewarewa.
Peti
her x.
Te Mekameka
her x.
Mere Kingi
her x.
Riria
Moraki
her x.
Ataraiti
her x.
Ripeka te Puhanga
x.
Herewitao
his x.
Te Manihera.
Hori te Maiawitia.
Ani Kanara
her x.
Erahika
x.
Hamuera
x.
Hamahona Taikahu.
Poporo
her x,
raua ko Kihore
her x.
Mata
her x.
Makarete
x (2 years old).
Piripete te Amohia
x (and child).
Erena.
Ihipera
her x.
Rangikopara
her x.
Hopaia
her x.
Pirihita
her x.
Te
Wata
her x.
Raharuhi
x.
Hoera
his x.
Mikaere
his x.
Utika
his x.
Matehaere
his x.
Petara
x.
Mohi
his x (8 years
old).
To Kata
x.
Roka
x her mark.
Eruori
her x.
Te
Rangia Wiowio
x.
Pukurere
x.
Huhana
her x, and Te Hiri-ka
x.
Wakahoro
her x.
Moihi.
Raiha
her x.
Te Aoki
his x.
Hariata
her x.
Haukore.
Te Ra
x witi nei.
Mamahi
x.
Reweti
x.
Nohomoka
x.
Ema
x.
Wano
x.
Wata Tari
x.
Muaupoko
x.
Taha
x.
Penenara
x.
Teketeke
x.
Hoania
x.
Haurangi.
Wiremu Tipuna.
Paora Kopakau.
Hohepa
x.
Raeroa
x.
Herara
x.
Heremaia
x.
Watu
x.
Maua
x.
Wareherehere.
Wiremu Hotereni
x.
Wiremu Kingi
x.
Hohepa Tura
x.
Wiremu Te Rewarewa
x.
Awapuri
x.
Hohaia te Kauru
x.
Mere Raurimu
x.
Werekake
x.
Weta Hineita.
Horiana
x.
Hunia
x.
Paramena
x.
Matini
x.
Inia
Tarahoa
x.
Kerekere
x.
Wihau
x.
Waka Tare
x.
Miriama
x.
Huru Tapu
x.
Hirini
x.
Reihana
x.
Puku
x.
Hori Huri
x.
Paraone
x.
E Raita te Heipora
x.
Wakaea
x.
Pakapaka
x.
Herewini
x.
Haehae
x.
Ngakahika
x.
Nopera
x.
Kepa
x.
Moihi
x.
Timo
x.
Rahera
x.
Wiremu
x.
Warehiki
x.
Hunia
x.
Karaha
x.
Muku
x.
Hine Hone
x.
Manihera
x.
Rehia
x.
Ngahuka
x.
Heni
x.
Paora
x.
Ratima
x.
Pane Korima
x.
Matua
x.
Keremeneta
x.
Paora
x.
Petera
x.
Mikora
x.
Mao
x.
Harata
x.
Mata
x.
Moihi
x.
Waka Papaka
x.
Nga kai-titiro ki enei homaitanga utu me enei tuhinga ingoa—
(
Signed) Robert Park, Government Surveyor.
Alex. Alexander,
Settler.
Edward Spencer Curling, Settler.
Frederick Sedgwick
Abbott, Settler.
Wiremu Tako,
Wellington Chief.
James Buchanan
McKain.
C. L. H. Pelichet, Asst. Surveyor.
Jas. H. Williamson,
Clerk.
J.
Thomas, J.P.
True Copy of Original Deed.
Elwin B. Dickson, Clerk, Native Office.
Henry Monro,
Interpreter.