Nga Korero Paramete: 1886-1890

Pire Mana Motuhake

Pire Mana Motuhake.

Tame Parata.—Kua patua e te Komiti. Whenua Takotonoa te rarangi 28a o te Apiti Tuatahi o tenei Pire. Kua maha nga tau e tuku pitihana mai ana nga Maori ki te Whare mo tenei whenua i Motueka i riro atu nei ki a te Pihopa a Niu Tireni. I te tau 1884 i whakataua ano he ripoata e te Komiti mo nga mea Maori mo runga mo taua whenua. I mea taua ripoata kahore i oti i te Pihopa te mahi nga mea i tukua atu ai taua whenua, me te whakaatu ano ko to Whare kura i runga i taua whenua kaore i te puare i nga taue rua tekau kua pahure ake nei. Kahore i te mohiotia kei te pewheatia nga moni o nga reti o taua whenua. Ki toku mahara kaore i te whaitikanga te Pihopa Hahi Karakia ki taua whenua inaaianei, notemea kaore i mahia nga tikanga o taua tiakinga i taua whenua. I tuku pitihana mai ano nga Maori i tenei tau mo taua whenua ra. I tae mai ano taua pitihana ki te Komiti mo nga mea Maori; whakaua ana e te Komiti ki ta ratou mahara kaore i oti nga mahi o te tiakinga o taua whenua, a ko te mea tika me whakahoki atu ano taua whenua hei rahui mo nga Maori. Mea ana te Komiti me hohoro te whakarite a te Kawanatanga i taua mea. I te mea kua maha nga whakataunga a te Komiti mo nga mea Maori, kahore au i te mohio ki tenei mahi a te Kaunihera mo nga whenua watea i a ratou i patu nei i taua rarangi. Ki taku mohio i he rawa te mahi a te Komiti, kahore pea i karanga korero mo runga mo nga take o tau mea. I tae atu ano a Te Make ki taua Komiti, eagari kihai i taea e ia te whaikupu atu; engari mehemea i whakaaetia kia korero atu ia tera kua kite te Komiti he mea tika kia whakahokia atu taua whenua ki nga Maori. Ki taku mahara ka mohio mai nga mema i runga i taku whakamarama atu kihai oti nga mahi i whakaritea ai taua whenua, he mea tika hoki kia tukua atu ano ki nga Maori. Me ki atu ano au ki te Whare he maha ke atu nga whenua e takoto penei ana, ko nga moni e puta mai ana kaore i te whakamahia ki nga mea i whakaritea ai i te tuatahi. Tera ano tetahi whenua kei Wairarapa e pera ana ano te takoto. I tukua atu ki te Pihopa hei tunga kura, Whare karkia, hei tunga mira hoki; engari kaore ano kia tu he whare karakia ki reira, kaore hoki he kura Maori he mira ranei; a ko te whenua kua riro atu i te Pihopa. I tukua ano he pitihana ki te Komiti mo nga mea Maori mo taua whenua. Mehemea kaore e whakahokia e te whare aua whenua ki nga Maori, ka tono au ki te Kawanatanga kia tukua mai he Pire, kia tuakua atu ai aua whenua ki nga tangata na ratou nei aua whenua i te tuatahi. E hara i te mea mo enei whenua anake i Motueka nei engari mo nga whenua katoa e pera ana te takoto. Na mo runga mo te rarangi 47. E pa ana tenei rarangi ki etahi moutere e tata ana ki Rakiura. Kahore au i te whakahe katoa i taua rarangi, engari e mea ana au kia tukua tenei Pire ki te Komiti ka tuku menemana atu au. Kua whakaae mai te Mema nana tenei Pire ki taku menemana. Te take i hiahia ai au kia whakarereketia, ko etahi take i whakaritea i te tau 1864, i te wa i hokona ai a Rakiura ki te Kawanatanga. Maku e panui atu tetahi o nga pukapuka e pa ana ki tetahi o aua moutere:—

"Waihopai, Hurai 5,1864.

Komihana hoko i Rakiura. He maha atu nga pukapuka penei mo runga mo aua moutere kua wehea nei mo nga Maori. Ko taku hiahia kia tukua mai aua pukapuka nei me ka tae te Kooti whenua Maori ki te Waipounamu. Heoi ano aku kupu whakamarama atu.

I taia i runga i te Mana o te Kawanatanga o Niu Tireni, e George Didsbury, Kai-ta o te Kawanatanga.