Nga Korero Paramete: 1886-1890
Riiwhi Mo Nga Tangata Mate
Riiwhi Mo Nga Tangata Mate.
Tame Parata.—E hiahia ana ahau ki te patai atu ki te Minita Maori, Mehemea ka hanga e te Kawanatanga tetahi Ture i tenei tunga o te Paremete hei whakama i nga Kooti Takiwa ki te whakawa i nga tono riiwhi ki nga whenua me nga taonga o nga Maori kua mate i te Waipounamu kia mutu ai te raruraru i runga i te roa o te kore Kooti Whenua Maori i reira. Ko te take i patai atu ai ahau i tenei patai no te mea kua maha nga tono a nga Maori o te Waipounamu kia tukua he mana ki nga Kaiwhakawa Tuturu o nga Takiwa hei whakawa i nga tono riwhi ki nga tangata mate. Ka rua nga pitihana a Ngaitahu kua tukua mai ki te Whare mo runga i taua take me ta ratou whakaatu mai i te kohikohiko o te noho o te Kooti ki taua motu, he roa rawa i waenganui o nga nohoanga o te Kooti, he mea ano e tae ana ki te rima ki te ono tau te nohoanga o tetahi Kooti i tetahi, a ki te noho te Kooti he mea ano ka tae ki te toru tau katahi ka puta nga tiwhikete whakatu i nga riwhi mo nga taonga me nga whenua o nga tangata mate, a he mea ano kua mate noa atu aua kairiwhi i whakaturia ra i runga i te roa o te whakaputa o nga ota, me nga wira hoki e hanga ana he mea ano kahore e taea te mohio mehemea he wira tika aua wira ko tona tukunga iho kahore e taea te whakahaere te tukunga tuatahi o te whenua no te mea kahore e taea te whiriwhiri mehemea e tika ana aua wira a puta ana te raruraru me te pau noa iho o nga moni a te tini. He mea ano pea kua riihitia te whenua ki te Pakeha a no te mea kahore nga kairiwhi i whakaturia kahore e taea te utu i nga reti, kua whakaarahia ano taua take e te mema mo Waimate otira i haere kau tana mo runga i te taha ki nga hawhekaihe. Na he tono taku kia tukua he mana ki nga Kaiwhakawa o nga Kooti Takiwa ki te whakawa i nga tono a nga Maori. Mehemea e whakaturia ana e te Kawanatanga kia kotahi Apiha mo Otakou kia kotahi mo Katapere a kia kotahi mo Southland me Whakatu me te tuku mana atu ki a ratou ki te whakahaere i nga ota riwhi ka tahi ka pai. Otira me whiriwhiri ano e te Kawanatanga etahi Ateha Maori hei hoa whakawa mo te Tiati.
Te Miterehana.—I mea kahore he tikanga e tahuri ai te Kawanatanga ki te hanga ture hei whakarite i te tono a te rangatira na no te mea kei te whai mana tonu te Kawanatanga ki te whakatu Apiha hei mahi i nga mahi e pataia nei. Kua whakaaturia mai taua take ki au i roto i enei rangi e te mema mo Waimate, hui atu ki te mema nana nei tenei patai me te ki mai he maha nga keehi kei te Waipounamu e hiahiatia ana kia whakawakia a kei te whiriwhiri ahau inaianei i tetahi huarahi e oti ai aua mea. Mehemea ka kitea he Apiha pai mo Otakou me Katapere ka whai tonu te Kawanatanga i te huarahi kua whakahaerea i etahi atu wahi.
Te Rori.—E tino mohio ana ahau he maha nga keehi e takoto mai nei e hiahiatia ana kia whakawakia.