Nga Korero Paramete: 1886-1890
Pire Kooti Whenua Maori
Pire Kooti Whenua Maori.
Taiwhanga.—I hanga e te Kawanatanga i te Paramete kua hori nei etahi Pire e torutahi. Kihai i tukuna mai ki tenei Whare erangi i tukuna atu ki tera Whare kia Ta Perereka Witika mana e kokiri ki taua Whare. No te taenga mai ki tenei Whare ka whiriwhiria e nga rangatira Maori a ka tahuri ki te turaki. Ko tetahi o aua Pire he Pire whakakore i te Ture Whakahaere Whenua Maori. Ko te tikanga whakakore i taua Ture he mea kia taea ai te hoko i nga whenna Maori. Mei kore matou e turaki i taua Pire kua wha kua rima ranei nga miriona eka kua pau i muri iho i te mutunga o tera Paremete. I tenei tan kihai i toru anake nga Pire a te Kawanatanga erangi e whitu, erangi ko nga tikanga o enei Pire e whitu ko aua tikanga ano i puta mai i roto i era, (ara) he mea kia riro ai nga whenua o nga Maori. E rua aku Pire i kokiri ai i tera Paramete, (ara) ko te Pire Whakaora Maori me te Pire Whakakore i te Ture Kooti Whenua Maori. Ko aku Pire e rua nga hoariri o nga Pire e toru a tie Kawanatanga, a hinga aku Pire me a te Kawanatanga hoki. Ko taku i hiahia ai kia pera ano hoki nga Pire o tenei Paramete me whawhai aku Pire e rua ki nga Pire e whitu a te Kawanatanga. Ka tahuri ano hoki au ki te turaki i enei Pire a te Kawanatanga me era atu Pire a ratou e pa ana ki nga Maori i roto i te Komiti. A ka pena tonu ahau i te roanga o toku noho i roto i tenei Whare. Ko te take i noho ai matou i konei he whakahaere i nga take i waenga i nga Pakeha i nga Maori. Kahore au e pai ki enei tikanga a te Kawanatanga e hoko nei i nga whenua o nga Maori ki te parenga mo te eka a ka hoko ki te Pakeha mo te £50 me te £100 i te eka. Ko taua tikanga a ratou he muru i nga whenua o nga Maori he muru hoki i nga moni a nga Pakeha. Ki taku whakaaro kua tae tenei ki te wa e whakamutua ai taua mahi. A me tuku ma matou ano e whakahaere o matou whenua. Ma reira hoki te ahei ai matou te hoko whenua ki nga Pakeha powhara kia ora ai a ratou tamariki haunga te tuku atu i nga whenua kia hokona e nga Pakeha whiwhi i te moni me nga mango kai whenua. E tino mohio ana ahau he momou ta matou whawhai i konei. He whakahaere hoki ta matou i nga take Maori, a e hiahia ana ahau kia tukuna mai e te Kawanatanga me te Paramete tetahi huarahi tika kia matou. Ehara ta matou i te mea kia motuhake he ture ma matou penei me a etahi tangata me ta nga nuipepa e korero nei. Ehara ta matou i te mea ma matou anake e whakahaere a matou tikanga erangi koa he tikanga tika ki waenga i ia tangata i ia tangata. Kahore nga mango kai whenua nei e pai kia araia te hoko, a kahore hoki ratou e pai kia tau te whenua ki nga Maori me te hunga rawakore. E hiahia ana ratou kia riro kia horomia nga whenua katoa a nga Maori e ratou. Ka whawhai tonu ahau ki enei Pire ki te kore te Paramete me te Kawanatanga e tuku i aku Pire e rua kia paahi. E whitu nga Pire a te Kawanatanga, a ahakoa e whitu rau a ratou Pire, ka tahuri ahau ki te turaki, ki te kore e tukuna kia paahi aku Pire e rua. Kahore aku hiahia kia paahi aku Pire i nga Whare e rua. Erangi e hiahia ana ahau kia paahi taku Pire Whakaora Maori i roto i tenei Whare anake. Ki taku whakaaro he mea pai mo Niu Tireni kia hohoro tonu te whakakore atu i te Tore Kooti Whenua Maori (ara) mo te hunga rawakore nei m te Maori. Kahore he korero ke atu aku i tenei na. Ekore ahau e turaki i nga Pire a te Kawanatanga ki te tukua aku hoki kia paahi.