Niu Tireni.
Ture Whakatikatika I Te Ture Rahui Mo Nga Wahi Purotu.
1906, No. 46.
He Ture hei Whakatikatika i "Te Ture Rahui mo nga Wahi Purotu, 1903."
[29 o Oketopa, 1906.]
Kua Meinga Hei Ture
e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, a i runga ano hoki i tona mana ara:—
1. |
Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakatikatika i te Ture Rahui mo nga Wahi Purotu, 1906," a me uru hei wahi mo, a me korero tahi raua ko, "Te Ture Rahui mo nga Wahi Purotu, 1903 "(ka huaina i raro nei ko "te tino Ture"). |
2. |
I roto i tenei Ture mehemea kaore e rereke ana i te tikanga o ona kupu,—
|
"Whenua Karauna" tona tikanga ko nga whenua Karauna e whakaaturia nei e "Te Ture Whenua, 1892": |
|
"Minita" tona tikanga ko te Minita kei a ia i taua wa e whakahaere ana nga tikanga o te tino Ture: |
|
"Tangata nona" tona tikanga ko te tangata kua rehitatia nona te whenua i raro i "Te Ture Rehita Tiiti, 1868," me "Te Ture Whakawhiti Whenua, 1885," ranei: |
|
"Whenua paraiweti" tona tikanga he whenua no tetahi atu tangata e hara nei i te Maori; a e uru ana ki taua kupu te whenua Karauna i rahuitia i mua a i whakataua ki etahi kai-tiaki ki tetahi ropu kaporeihana ranei, ahakoa e tetahi Ture Paremete i runga ranei i tetahi atu huarahi, mo tetahi take e pa ana ki te katoa, mo tetahi whakawhiwhinga ranei, ahakoa kua whakataua peratia te whenua kaore ranei: |
|
"Rahui" tona tikanga he rahui i raro i te tino Ture. |
|
3. |
Mo runga i nga tikanga o tenei Ture tenei kua whakaturia he Poari, e huaina ana ko "Te Poari Tiaki i nga Whenua Purotu," ona mema ko—
- Te Kai-ruri Tianara:
- Te Kai-whakahaere-Tianara o te Tari mo nga Turihi me nga Wahi Haerenga Ora:
- Te Komihana o nga Whenua Karauna mo te takiwa whenua kei reira nei ia whenua e meatia ana kia hokona kia whakahaerea ranei i raro i tenei Ture:
- Engari e tu ai te Komihana mo nga Whenua Karauna hei mema mo taua Poari kei te tuponotanga anake ki nga keehi e whakahaerea ana nga mana o taua Poari mo runga mo tetahi whenua e takoto ana i roto i te takiwa whenua e tu ana ia hei Komihana.
|
4. |
Ka ahei te Kawana i ia wa i ia wa ki te whakatu i tetahi tangata totika hei Hekeretari mo te Poari, a ka ahei ano ki te whakatu kia kotahi kia maha atu ranei he Kai-titiro i runga i tana e whakaaro ai e tika ana mo runga mo nga tikanga o tenei Ture, me te whakarite i nga mahi me nga mana mo ratou. |
5. |
Me tahuri taua Poari, ina whakahaua e te Minita ki te pera, ki te tirotiro i ia whenua whai purotu, whai ingoa rongo nui ranei, he waiariki ranei kei runga, me te whakahaere uiuinga mo runga i aua mea me te ripoata atu ki te Kawana; a i ia wa i ia wa me tohutohu i nga whenua ahakoa whenua Karanua, whenua paraiweti, ki ta te Poari whakaaro e tika ana kia rahuitia tuturutia hei rahui purotu, rahui waiariki, rahui wahi rongo nui ranei. |
6. |
(1.) |
Mehemea he whenua Karauna te whenua e tohutohungia ana kia rahuitia ka ahei te Kawana i runga i te Paunitanga ki te ki he rahui taua whenua i raro i te tino Ture. |
(2.) |
Mehemea e hara te whenua i te whenua Karauna ka ahei kia tangohia hei mahi mo te katoa i raro i "Te Ture mo nga Mahi Nunui, 1905," a ka pa nga tikanga o taua Ture ki reira, a ko te whenua i tangohia peratia ka kiia he rahui i raro i te tino Ture. | |
7. |
Mehemea ko te whenua e tangohia peratia ana kaore e whakapau ana i nga eka i uru ki tona taitara, ka ahei te Kawana ki te tango i te toenga o taua whenua e uru ana ki taua taitara, i tetahi wahi ranei o taua toenga. |
8. |
I raro ano i nga tikanga o ia Ture motuhake ko ia rahui i raro i te tino Ture kaore e taea te tuku:Engari ko te whenua i tangohia i raro i nga tikanga o te tekiona whakamutunga i runga ake nei ka ahei te whakawhitiwhiti mo tetahi atu whenua e maharatia ana e te Poari e pai ana kia rahuitia hei rahui purotu, waiariki, wahi rongo nui ranei, a ka ahei ranei te tuku, ano he whenua Karauna i raro i "Te Ture Whenua, 1892," a ko nga moni tuturu i whiwhi ai i runga i taua tukunga ka kiia he moni i whakaritea mo nga tikanga o te tino Ture. |
9. |
Ia whenua paraiweti ina panuitia hei rahui i raro i te tino Ture hei reira tonu mutu ai te tau ki raro ki tetahi atu rahuitanga o mua atu i mahia i raro i tetahi atu Ture. |
10. |
Ka ahei te Minita i ia wa i ia wa ki te hanga i ana tikanga i mahara ai e tika ana e taiapatia ai e tiakina ai aua rahui. |
11. |
Ka ahei kia whiua ki tetahi whaina kaua e nui atu i te kotahi rau pauna ia tangata e tahuri ana, i muri i te kahititanga o te Panuitanga o tetahi whenua Karauna hei rahui, o tetahi whakaaturanga ranei i raro i tekiona tekau ma waru o "Te Ture mo nga Mahi Nunui, 1905," e whakaatu ana i tetahi atu whenua e whakaarohia ana kia tangohia hei rahui,—
(a.) |
Ki te tahu ia i te ahi ki runga ki te rahui; ranei |
(
b.) |
Ki te tapahi ki te hari atu ranei ia i tetahi rakau ki te tua ranei ia i nga ngaherehere o runga, ki te kore i whakaaetia-a-tuhituhitia e te Minita; ranei
|
(
c.) |
Ki te whakararuraru ia ahakoa pewhea i tetahi rahui, ki te whakakino ranei ia i nga ahua purotu me nga wahi rongo nui o taua rahui. |
|
12. |
Ka ahei te Kawana i ia wa i ia wa, i runga i tana ota Kaunihera i kahititia, ki te hanga i nga rekureihana e maharatia ana e ia e tika ana e tau ana ranei hei tino whakatutuki rawa i nga tikanga o te tino Ture me tenei Ture. |
13. |
Ko tekiona rua tae atu ki tekiona rima o te tino Ture kua whakakore e tenei Ture, ara, nga wahi o aua tekiona e taupatupatu ana i nga tikanga o tenei Ture. |